zwłaszcza socyalistycznych, z bardzo ogólnikowem ich przedstawieniem. Podobnie odczyty A. Voigta Die sozialen Utopien (1906) są właściwie rozmyślaniem autora nad zagadnieniami, postawionemi a nierozwiązanemi przez ważniejszych utopistów. Wreszcie J. Reiner w traktacie Beruhmte Utopi-sten (1906) streszcza pobieżnie tylko utwory Platona, Morusa, Campanelli i Cabeta z dodatkiem krótkich notatek u kilku innych.

 Wyczerpującej zatem historyi utopij dotąd w literaturze powszechnej niema. Podjąwszy to zadanie, spotkałem w spełnieniu go daleko większe trudności, niz przewidywałem. Kraj nasz nie posiada bibliotek zasobnych i usłużnych, niektóre książki należą do rzadkości, wiele trzeba kupować, a niektóre z nich wyszukiwać na drodze antykwarskiej. Gdy Mohl i Kleinwachter przystąpili do badań, wszystkie biblioteki niemiecko-austryackie nadsyłały im zadane egzemplarze; u nas na takie ułatwienie pracy liczyć nie można. W kilku tez wypadkach — zresztą mało-ważnych—musiałem korzystać z wymienionych wyżej dzieł, [a nadto z pomocy osób życzliwych, za którą wyrażam im tu szczerą wdzięczność.

 Chcąc uniezależnić czytelników od sądu autora, przedstawiłem każdą utopię w jej rysach zasadniczych z zupełną przed-miotowością, tak że oni mogą wytworzyć sobie nieskrępowane przekonania własne, które uważam za główną korzyść z poznania naukowej książki.

AUTOR.