— 32 —

 ksander W-i, a według J. Coleta był „jednym geniuszem Anglii"; który na najwyższem stanowisku urzędowem wolał umrzeć śmiercią męczeńską, niż zrobić ustępstwo ze swych przekonań; który jako monarchista został stracony przez króla, a jako radykał—kanonizowany przez papieża; który czarował swój czas, nadał wzór i nazwę osobnej literaturze przyszłych wieków.

 Tomasz More *), czyli w złacińszczonem brzmieniu— Morus urodził się w Londynie 1478 r, jako syn sędziego Ławy Królewskiej. Ojciec oddał go naprzód do szkoły, a następnie na dwór kardynała Mortona, wybitnego męża stanu i kanclerza, który skupiał około siebie znakomitych ludzi, a głównie humanistów. W tem otoczeniu młody chłopiec rozwijał się szybko, ale gdy wstąpiwszy na uniwersytet oksfordzki, poświęcił się studyom, niezapewniającym karyery, pod naciskiem ojca musiał przenieść się do szkoły prawa, skąd wbrew swej woli i upodobaniom wszedł na drogę adwokacką. Chociaż szybko zdobywał praktykę, wahał się w wyborze kierunku życia. Czytał Ojców Kościoła, miewał wykłady o św. Augustynie, a nawet zamierzał zostać mnichem. Od klasztoru jednak odciągnęła go świadomość, że nie mógłby żyć bez kobiety, wolał przeto—jak mówi Kaut-sky — ,,być czystym małżonkiem, niż brudnym księdzem." Ta potrzeba odzywała się w nim zawsze bardzo silnie. Lubił i umiał być motylem dziewczęcych kwiatów, jak świadczą jego swawolne epigramy**), przypo

*) Współcześni bijografowie (między nimi zięć i prawnuk) opisali jego życie szczegółowo. Z nowszych opracowań najgrun-towniejsze K. Kautsky'ego, Thomas Morus und setne Utopie, 2 wyd. 1907.

 **) Chłopiec spotyka dziewczynę w pustkowiu, którą obejmuje, lecz ona broni się. Wtedy on woła: Przysięgam na ten miecz jeżeli nie będziesz leżała spokojnie i milczała—odejdę. Przestraszona tą groźbą upadła. Więc czyń, rzecze, ale co uczynisz, uczynisz siłą. Właściwie brzmi to dowcipniej: Atquae age, Sed quod agis, vi tamen, inquit, agis. Kautsky, 115.