— 298 —

 zdumiony West upewnia się o swoim długim śnie obejrzeniem zmienionego Bostonu i zostaje w rodzinie zbaw-cy, który go zaznajamia z przekształconym ustrojem życia społecznego w XXI stuleciu.

 Proces przełomowy odbył się według przepowiedni materyalistycznego pojmowania dziejów. Gdy kapitały skupiły się w nielicznych rękach i monopolach, gdy opinia publiczna dojrzała do reformy i dalszy opór prywatnego posiadania środków produkcyi był niemożliwy, wtedy przemysł i handel przeszły pod zarząd rady nadzorczej, działającej w imieniu całego narodu i na jego korzyść. Skoro zaś ogół stał się przedsiębiorcą, wszyscy obywatele zostali robotnikami, zużytkowanymi według potrzeb i uzdolnień. Innemi słowy: obowiązek powszechnej służby wojskowej przeniesiono do dziedziny pracy. Trwa on od 20 do 45 roku życia. Nikt nie może wyłamać się z tej powinności, ale każdy według woli wybierze sobie zajęcie. Ponieważ tylko praca ponętna (jak to szczegółowo uzasadnił Fourier) jest przyjemną i wydajną, przeto rodzice z nauczycielami badają wcześnie u-podobania dzieci, ażeby je potem wprowadzić na właściwą drogę. Eóżne zawody posiadają różną siłę przyciągającą ; zadaniem przeto władzy jest utrzymywać ją w równowadze zapomocą stosowania długości pracy do jej ciężaru. Jeżeli jakieś zajęcie jest bardzo trudne lub odstręczające, może ono zredukować się nawet do dziesięciu minut dziennie. Gdyby zaś żadna podnieta nie zdołała przełamać wstrętu, wówczas zarząd odwołuje się do społeczeństwa o ochotników, których nigdy nie zbraknie, bo ambitna młodzież nie ominie sposobności odznaczenia się. Armia pracy tworzy się z rekrutów, obowiązanych jako szeregowcy spełniać wyznaczone roboty w ciągu trzech lat. Dłużej pozostają w niej nadal tylko ci, którzy nie wykazali szczególnego zamiłowania i u-zdolnienia; inni wybierają sobie sami zajęcie, które mogą zmieniać. Wszelkiego rodzaju zakłady naukowe stoją