stanie, że dla filozofii zdobył dziedziny życia i świata, nie­tknięte przed nim przez filozofów, a które dawniej nie zdawa­ły się należeć do zakresu badań filozoficznych. Taką nową dziedziną, przyłączoną przez Hegla do ob­szaru filozofii, była historya. Jakkolwiek bowiem nie brako­wało i przedtem na filozofach i autorach, którzy tu i owdzie objawiali zdanie swoje o przebiegu znanych nam dziejów ludz­kich, to jednak Hegel pierwszy z całą świadomością zada­nia i z całym rozmysłem w traktowaniu tegoż, uczynił z dzie­jów ludzkich przedmiot osobnego działu filozofii. Wielu było przed Heglem autorów, którzy upatrywali w przebiegu dziejów pewne przewodnie myśli i tendencye: ale Hegel pierwszy starał się przedstawić przebieg ten, jako pro­ces, odbywający się prawidłowo, i prawidłowość tę ująć w ści­słą, niby umiejętną formułkę. ROZDZIAŁ VII. Historyozofia Hegla. Jako część integralna całokształtu filozofii Heglowskiej filozofia historyi bierze za punkt wyjścia ów absolutny „rozsądek" (Vernunft), który, będąc treścią i rdzeniem wszechjestestwa (co jest—jest rozsądnem), musi być tre­ścią i rdzeniem historyi. Zadaniem zatem historyi filozofii, we­dług Hegla, może tylko być wykazanie rozwoju tego roz­sądku, wcielającego się w dzieje ludzkie. Dla rozwoju zaś te­go wymyślił sobie Hegel formułkę, która ma przedstawiać jego prawidłowość. Formułka ta wyraża się następującym spo­sobem. Ów rozsądek absolutny, jako idea historyi, przejawia się najprzód w dziejach pierwotnych w stanie jakoby niewin­ności czy naiwności—jest to pierwsza pozycya dziejowa. He­gel nazywa stan ten tezą. Dopiero przez oddziaływanie na