różnic, które mają przyczynę w usposobieniu urnysłowem czło­wieka, a powtóre, że bądź z wydoskonaleniem sposobu badania i dostrzegania, bądź z wydoskonaleniem i wykształceniem umy­słu naszego, klasyfikacye te coraz się zmieniają; w zmianach tych zaś o tyle uznać musimy postęp, o ile one gruntują się na coraz istotniejszych znamionach i własnościach zjawisk. I tak np. pierwotne powierzchowne zapatrywanie się na świat rozróżniało dziedziny zjawisk żyjących od nieżywotnych; dzielono przedmioty natury na martwe i życiem obdarzone. Inny podział rozróżniał zjawiska podpadające pod zmysły od takich, które pojmujemy tylko za pośrednictwem umysłu i stanowił dziedzinę zjawisk zmysłowych i umysłowych. Postęp wiedzy doprowadził następnie do rozrożnienia przedmiotów martwych nieorganicznych od organicznych. Kie­dy obok dziedziny zjawisk nieorganicznych i dziedziny zjawisk organicznych dostrzeżono jeszcze zjawiska, których przyczynę upatrywano w jakiejś tajemniczój władzy wewnętrznej człowie­ka, nazywanej duszą (psyche), przyjęto podział wszelkich zja­wisk świata na nieorganiczne, organiczne i psychiczne. Każda taka klasyfikacya była wyrazem zapatrywań na świat, jakie w danym czasie panowały, i w ścisłym zostaje związku z każdorazowym postępem wiedzy. Ale też z każdym nowym postępem wiedzy upadają dawne klasyfikacye i powstają nowe. Dopóki objawy umysłowe życia jednostki przypisu­jemy osobnej władzy, mającej siedzibę w organizmie człowieka, którą nazywamy duszą, dział zjawisk psychicznych ma racyą bytu. Gdyby się okazać miało, że objawy te są prostym wy­nikiem funkcyj organizmu naszego, dział ten upadnie, a zjawiska zwane umysłowemi przydzielone zostaną do zjawisk organicz­nych i t. d. W ten sposób klasyfikacye mają tylko wartość przemijającą, a nowe odkrycia stają się podstawami nowych klasyfikacyj. Ale trafić się także może, że napotykamy zjawiska, o któ­rych nie wiemy, do jakiego z istniejących działów zaliczyć je mamy. Poczynamy sobie w takim razie rozmaicie; albo próbu­jemy nowe zjawiska wtłoczyć w stare rubryki, choć w sposób przymuszony; albo stanowimy dla nich poddział głównego działu,