HISTORYCZNO KRYTYCZNY WYWÓD tak zwanego Wiślickiego prawodawstwa Kazimerza Wielkiego. ROZDZIAŁ PIERWSZY. WSTĘP O ZAMIARZE I STANOWISKU NINIEJSZEGO DZIEŁA. a drodze cywilizacyi chcąc rzeczywiście rozumne czynić postępy, spó­łeczność obecna rozwiera przed sobą wielką księgę przeszłych dzie­jów oświaty. Tłem tych badań ludzkości, choć wziętych w większym rozmiarze cywilizacyi chrześciańskiej, europejskiej, muszą być przecież zawsze pojedyncze narody; bo w powszechnych dziejach ludzkości, one całe jak pojedyncze tylko czynniki, jak indywidua występują. Naród każdy pojedynczy, w śladach od­bytej już drogi doskonalenia i powołania swego, przynosi naukę całej ludz­kości mniej lub więcej ważną; bo rzecz to dawno uznana, że w europejskiej przynajmniej cywilizacyi jest pewna uderzająca jedność; że pomimo rozmaitości plemion, czasów i miejsca, wzdy jednym zasadom podlega, z jednych wypływa źró­deł, i do jednakich dochodzi skutków. Z tegoto względu, nie ulega wątpliwości, źe i Polska jako na wypadki i stosunki wielkiej polityki europejskiej, tak teź i na cywilizacyę ogólną, nieraz przeważnie wpłynęła; choć nie tak jaskrawie, nie tak czę­sto , i nie tak trwale, jak zachodniejsze Państwa Francyi, Niemiec i Anglii, które w odegranym dramacie dziejow Europy chrześciańskiej, główne dotąd wydzielone sobie miały role przez Opatrzność. Bywała często Polska ogniskiem dziejowego życia całej wschodniej części cy­wilizowanego świata, przez słowiańskie ludy zajętej, a zawsze owym ważnym muszkułem w jedni uważanego politycznego ciała całej Europy, który chrześciań- A