XVI.4 Item, quando aliquis homo, cujuscumque status vel conditionis exstiterit, veniens ad judicium querulatur super alio 5, dicens taliter, quod fruges ipsius depascuit cum scrophis vel equis, si vult poenam habere, debet eum cum testibus approbare. Sin autem juramentum debito modo non produceret, et caderet in productione juramenti, scilicet potknął się extunc qui querulatur, in poenam labitur. tunc ad suam hereditatem, seu de bonis suis [se] intromittere non habebit facultatem, quia cum collo suo omne delictum persolvit. Uxor vero suspensi, in bonis mariti pacifice permanebit. XIV. Item, si aliquis in terra aliquod furti- cinium pcrpetraret, et postea de terra fugeret seu recederet in terram alienam, et si tunc in terra aliena 1 fuerit suspensus, extunc do- minus Dux de sua portione se intromittat libere et quiete; ad portionem vero fratris ipsius 2 intromittere se non habebit, neque licitum ipsi sit de jure. XV. 3 Item, quando miles cmetonem mili- tis verberat seu vulnerat, tunc cmeto super eundem militem debet querulare coram do- mino; dominus vero ejusdem cmetonis circa judicium debet assistere. Et si idem cmeto super suo adversario judicialiter acquireret, cujus militis cmeto fuit vulneratus, ille habet pro vulneribus sui cmetonis tres marcas re- cipere; cmeto vero pro vulneribus sex scotos accipiet, poenis domini Ducis dumtaxat ex- ceptis. XVII. 6 Item, si duo homines inter se querimoniam moverent pro agris vel campis aliquibus, quod 7 unus utebatur eisdem agris vel campis, tunc debet approbare cum communitate, alias osadą, vel cum senioribus dictis starcy. Alias si illum, qui utebatur, ille, cujus agri fucrint, ad sex annos taceret, debet dziedziny albo imienia to iste Xiążę wwięzo- wać albo wrzucać się nie ma, bo wszytek grzech szyją swą zapłacili. A wzdy Łona i dzieci ich w imieniu mają być przypuszczeni pokojnie. Gdy złodzieja w cudzej Ziemi obieszą, Xiąię weźmie jego imienie. Item: Gdy niektery człowiek złodziejstwo niektóre popełniłby, a potem by z Ziemie uciekł w Ziemię inszą, a tamby w Ziemi cu­dzej obieszon był, tegdy w jego część dziedziny Pan Xiążę wwięzać [się] ma; ale w część braciej jego nie ma się wmiatać, ale dobrowolnie bez wszego ugabania bracia te jego części swe posiędą. Wina, gdy Ziemianin zbije kmiecia. Item: Gdy niektóry Włodyka kmieca zbije albo rani, tegdy kmiec ma nań żałować; a pan tego kmieca przed sądem stać ma. A gdy ten isty kmiec na swym przeciwniku zyscze sądownie, tedy pan, jegoż kmieć był ranion albo zbit, z swego kmieca trzy grzywny weź­mie, a kmiec za swe rany sześć skot weźmie, ale winy xiąźęce osobnie wyjąwszy. Gdy kto żałuje o role, pola, albo o pożytki. Item: Gdy dwa człowieki między sobą ruszyłaśta by żałobę o rolę, albo pola, albo po­żytki, tegdy ten, jen był mienił, żeby jego były role albo pola, ma doświadczyć sąsiady, jiz są rzeczeni osada albo starcy. A pakliby kto o swoje role, pola, albo użytki za trzy lata milczał, na wieki ma milczeć. 1) in terra alia seu in aliena.— 2) ipsius non introm. se non habebit, błędnie !.— 3) Cf. Statut Ziemo wita IVgo z r. 1421 niżej. (N X. art. 3ci.)— 4) Tego artykułu nie ma, ani u Goryńskiego, ani w tłó-maczeniu Rożańskiego: natomiast jest w nich obudwóch artykuł następujący, którego znów w kodexie naszym nie ma:— Item quando miles militem interficeret, tunc pro milite interfecto homicida jure victus, XL marcas grossorum numeri et monetae in terra Masoviae currentis, persolvere tenebitur".— Słowa te kursywą podane są zaś snadź późniejszą interpolacyą, bo ich nie ma w tłumaczeniu. — Są też prócz tego w tlómaczeniu dwa jeszcze dalsze artykuły (XVII i XVIII) o gwałcie kmiecownej i mę-żobójstwie kmieca, których ani w kodexie, ani w Goryńskim nie ma; (ob. Księgi Ust. pag. 135.): lecz które w innych Statutach niżej napotkamy.— 5) super aliomodo (!) — 6) Cf. Statut Kazimierza W. Zw. art. 38. 42. 108. 121. 143.- ) et (!) unus.- 35