jach inkorporacyjnych tych dwu Królów, niektóre tak praioa publicznego, jako i prywatnego stósunki w Ziemiach rzeczonych rzeczywiście przekształcane były 2. Ze w czasach następnych Zwód Goryńskiego, równia jak późniejsze tak zwane Excepta Mazowieckie, na całe Mazo­wsze swą moc obowięzującą roztaczały, o tem nie należy wątpić; lecz myliłby się mocno, ktoby z jedynactwa, że tak powiem, Goryńskiego Zwodu, za przykładem Kownackiego 3 chciał wno­sić, iż Mazowsze pod Xiążętami z linii Płockiej, osobnych swych prawodawczych zjazdów i osobnych ustaw nie miało. Juz Ziemowita IIIgo, Pana na całem Mazowszu, Statut dla całego też w prawdzie Mazowsza, lecz właśnie w Sochaczowie w r. 1377 wydany, a ze Zwodu Go­ryńskiego od dawna znany, mógł być skazówką oddzielnego ustawodawstwa i w tej części kra­iny. Był on prawem dla całego ówczesnego Ziemowitowego dziedzictwa; lecz w nim, jako spi­sanym właśnie w części zachodniej Mazowsza, przy wplywie radzącej szlachty Plockiej, Raw­skiej, Sochaczowskiej, Gostyńskiej, przy wpływie nieuchronnym zwyczajów Ziem tychże, był niejako konieczny zawiązek do dalszego rozwijania się prawodawstwa tejże dzielnicy, którą osobno już rządzić poczęli następcy Ziemowita IIP". Prócz tego przedostał się do naszych czasów w rękopismie kodexu Sier IV. Statut Ziemowita IVg° Xięcia na dzielnicy Płockiej, dla tejże części Mazowsza w roku 1421 wydany. Sam Kownacki w Pamiętniku Warszaw­skim * dał naprzód wiadomość o tym Statucie, a wnet potem ogłosił text onegóż; musiał przeto w reszcie spostrzedz, że i dzielnica Płocka swoje osobne składała ustawy. Lecz wszelką nie­pewność w tym względzie usuwa starożytne rękopismo kodexu D V. Przedstawia ono nam już cały Zbiór Statutów dla Zachodniego Mazowsza wydanych przez Xiążąt bądź całego Ma­zowsza, bądź też Xiążąt oddzielonych z linii Płockiej. Statutów tych zuaczniejsza część wcale publiczności naukowej nie jest znaną; część inna źle jest znaną, z niegodziwego ogłoszenia Kownackiego w Pamiętniku rzeczonym Warszawskim, którego text przepełniony błędami, do naukowego użytku, żadną miarą posłużyć nie mógł. Te przeto Statuta w tem miejscu dzieła niniejszego stawiam. Lecz nie wszystkie mazowieckie ustawy, które kompilator kodexu D V. połącza, tu są podane. Znajdują się bowiem w nim Statuta Xcia Janusza Warszawskiego z r. 1421, które snadź i w Mazowszu Zachodniem moc prawa pomocniczego i zwyczajowego miały; są też i Statuta tego Xięcia w r. 1426 wspólnie z synowcami Xiążętami z linii Płoc­kiej (Ziemowitem Vtym, Kazimierzem, Trojdenem i Władysławem) dla całego Mazowsza uchwa­lone; jest i ów głośny przywilej żydowski Bolesława Pobożnego Xięcia Kaliskiego, przez Ka­zimierza Wgo to Koronie potwierdzony; którychto źródeł to dziele tem powtarzać nie mamy potrzeby, skoro z ksiąg starych już od dawna są znane, a dla każdego przystępne w Bandt­kiego Jus polonicum. Małe odmianki, które rękopismo zawiera, nie są tak ważne, aby nie­dogodność powtórzenia naszego usprawiedliwić mogły: wskażemy więc tylko w dalszej osno­wie miejsce, które to rękopismie owe Statuta zajmują pomiędzy innemi ustawami. Wyjątek od tej zasady wypadło zrobić co do Statutu Ziemotwita IIIgo z roku 1377, dla całego Ma­zowsza wydanego. Statut ten, aczkolwiek we Zwodzie Goryńskiego i w Jus polonicum zawar­ty, jest tu przejęty z powodu odmian, których pominąć nie nałeżało. Statuta Mazowieckie w dzielnicy wschodniej, już dawno to jeden zbiór łączone były, zanim je za sprawą Goryńskiego w r. 1536 to pewną całość systematyczną zwiedziono, i wzbogacono nowego prawodawczego zjazdu przydatkami. Nie liczę tu już pracy na parę lat zawód Go- skiej, Gostyńskiej i Sochaczowskiej, Płockie z Ziemi Płockiej, a Belzkie na Rusi z Ziemi Bełzkiej utwo­rzono.— 2) Widzę to z przywileju Ziemi Gostyńskiej z roku 14(32, który się w tem dziele zamieści.— Czacki, który tych przywilejów z archiwum Metryk Koronnych znal więcej, podobną też ich treść ob­jawia. {Rozprawa, 1. c str. 470.) - 3) Ob. w Pamiętniku Warszawskim, art. Dzieje Xięstwa Mazowie. T. XVI. str. 425. 426. Wnet potem musiał się autor sam naocznie inaczej przekonać— 4) Tom XVIII.