Ciszka i Weroniki z ks. Radziwiłłów. W r. 1812 mstko spalone zostało przez cofającą; się armię francuzką. Zbór ewangielicki istniał w Ż. już r. 1595. Do zboru należał fol. Omelany, wieś Juszki, kilka sianożęci i niw. Kościół katol. rozpoczął budować na miejsce drewnianej kapliczki cmentarnej r. 1854 hr. Adam Czapski, a dokończył syn jego. Żuraciszki, pow. trocki. Pod wsią. ślady osady przedhistorycznej. Na polach znajdowano toporki kamienne i strzałki krzemienne. Druga osada w pobliżu wsi nad jez. Łowis. Zuraw, w dok. z r. 1279 Zorava, wś, pow. częstochowski, ob. Wiercica. Żurawa, pow. berdyczowski, ob. Mosty Stare. Żurawce, pow. oszmiański. Pod wsią kurhany, zw. mogiłami szwedzkiemi. Żurawcze, r. 1565 Zorawcze, wś, pow. Rawa Ruska. W r. 1565 wś ta w ststwie bełzkiem miała 40 kmieci na rolach niepomiernych, zagr. 16 po gr. 8 i 4 po zł. 2 i 9 dających po gr. 48. Karczmę z grobelnem arendował Iosko żyd za 32 zł. rocznie. Bartników 23, dawali ogółem miodu rączek 32, wartości zł. 85 gr. 10 i po jednej zmienię co czyniło zł. 2 gr. 9. Pop gr. 15. Gontarzów 29 dawali do zamku każdy po 10 kop gontów kopa 1 gr. , wartości zł. 9 gr. 20. Ogółem dochodu zł. 656 gr. 14. Staw dawał co trzy lata ze spustu zł. 300. Młyn w arendzie za zł. 48. Żurawicze, wś, pow. łucki, gm. Silno nie Kołki, 50 w. od Łucka, 98 dm. , 670 mk. Żurawiec, wś i kol. , pow. włodzimierski, gm. Kisielin, 37 w. od Włodzimierza. Wieś 46 dm. , 257 mk. ; kol. 45 dm. , 192 mk. Żurawniki t. XIV, 863, mylnie podana jako nieistniejąca obecnie, wś, pow. włodzimierski, gm. Brany, 60 w. od Włodzimierza. 77 dm. , 522 mk. Żurawy, pow. oszmiański. Fol. należy do Kowzanów. Żurba, chutor, pow. owrucki, gm. Chrystynówka, 25 w. od Owrucza, 21 dm. , 107 mk. Żurbińce, wś, pow. żytomierski, 91 dm. , 640 mk. Żurby, urocz. nad Ułą, pow. lidzki, przy wsi Rudnia. Siady osady przedhistorycznej z epoki krzemienia. Żurobice, pow. bielski, gub. grodź. Kurhan, wysoki na 2 arsz. Żurów, ferma pod wsią Dowheńkie, pow. humański, 7 dm. , 39 mk. Żurżewicze, wś, pow. owrucki, 88 w. od Owrucza, 64 dm. , 371 mk. Żuwice, pow. trocki. Pod wsią, na lewym brz. rzki Wołosty pagórek sypany Pilikalnis, wysoki od strony rzki do 16 saż. Żużel, urocz. , pow. nowogradwołyński. Żwaniec, mstko. Kubala L. Wyprawa żwaniecka Szkice hist. , t. II. Żychcice, r. 1277 Zychcych, wś, pow. będziński. Pierwotnie należy do par. w Bytomiu, od r. 1277 do Kamienia. Por. Kamień. Życzynek, kol. , pow. łucki, gm. Szczurzyn, 34 w. od Łucka, 18 dm. , 135 mk. Żydaczów, miasto. W dok. z r. 1437 Ziemowit ks. mazowiecki i ruski, tytułuje się też dominus Ziidaczeviensis Kod. maz. , 188. Według lustracyi z r. 1565 jego m. pan Mikołaj Ligesa, kaszt. Czechowski okazał na warszawskiem sejmie. .. summy stare zapisane in fortalitio Zidaczow, oppido et villis ad eum pertinentibus i ztąd król oddał mu w dożywocie to starostwo. Zaś Jaćwięgi i Dworzyszcza, dziedziny, puste w tym starostwie posiadał Szczęsny Chodorowski, za przywilejem wieczności na sejmie warszawskim mu danym. Żydowa, chutor, pow. owrucki, 50 w. od Owrucza, 12 dm. , 97 mk. Żydyczyn, wś, pow. łucki, gm. Bożyszcze nie Teremno, 7 w. od Łucka, 86 dm. , 687 mk. O pobycie trapistów w tutejszym klasztorze pi sała, ,Kijewskaja Starina 1885. Malewicz A. Drewnaja żydycz. archimandria XVI XVIII w. . Wołyń, eparchial. wied. , 1901, n. 4 14. Klasztor żydyczyński został zamknię ty podobno dopiero za panowania cesarza Miko łaja I, przed r. 1839. Żydowskie, wś, pow. krośnieński. Zygmunt I nadaje r. 1542 w Wilnie, Bernardowi Macie jowskiemu, właścicielowi wsi, grobelne od konia w wozie 1 2 gr. , od konia jucznego z towarami den. 6, a z innemi rzeczami den. 3 Lustr. IV, 292. Żykowicze, ferma skarbowa, pow. oszmiański. Żylicze 1. pow. grodzieński, gm. Hornica. Pomiędzy wsiami Ż. i Sławicze, na lew. brzegu Niemna horodyszcze okrągłe, powierzchnia którego zarosła lasem ma 550 saż. w obwodzie. Z trzech stron otoczone jest rowem i wałem, z czwartej wschodniej przytyka do Niemna. Długość rowu 455 saż. , szerokość 5 saż. , długość wału 505 saż. Wjazd od strony zachodniej. 2. Ż. , pow. oszmiański. Wchodziła w skład ststwa trabskiego. Żylicze, pow. rohaczewski, ob. Dobośnia i Dubośnia t. II. Żylza, wś, pow. rówieński, 25 w. od Równego, 29 dm. , 208 mk. Żyłowiec 1. , mylnie Żylowiec t. XIV, 892, kol. przy Stawiszczach, pow. radomyski, gm. Brusiłów, 26 w. od Radomyśla. 22 dm. , 86 mk. 2. Ż. , kol. przy Niehrebówce, tamże, gm. Kiczkiry, 8 dm. , 28 mk. Żyrardów, os. fabr. , pow. błoński. Ludność gminy Ż. w skład której wchodzą także przyległe kolonie i wsi wynosiła w 1903 r. 35, 790. Żuraciszki Żuraciszki Zuraw Żurawa Żurawce Żurawcze Żurawicze Żurawiec Żurawniki Żurawy Żurba Żurbińce Żurby Żurobice Żurów Żurżewicze Żuwice Żużel Żwaniec Żychcice Życzynek Żydaczów Żydowa Żydyczyn Żydowskie Żykowicze Żylicze Żylza Żyłowiec Żyrardów