1877 własność Boholubowych, 700 dz. 150 lasu. Załucze, pow. miński. Obecnie własność pułkow. Tomiłowskiej, w dzierżawie Waleryana Hołowacza. Fol. ma 6 włók. Ludw. Kondratowicz Wł. Syrokomla dzierżawił ten folwark od r. 1844 do 1852. Załucze, r. 1563 Zaluze, wś, pow. śniatyński. Leżała w ststwie śniatyńskiem, w r. 1565 miała 31 kmieci na 17 dworzyszczach. Z każdego dawano po 2 grzyw. i cztery mace owsa miary śniatyńskiej i 12 jaj. Pop gr. 30, proskurnica gr. 12. Powołowszczyzny co piąty rok, w roku 1563 było wołów 31 po zł. 4. Suma rocznego dochodu zł. 139 gr. 10 den. 9. Załuski Młyn, chutor przy wsi Załuże, pow. dubieński. Załuże, pow. prużański. W r. 1563 w wójtowstwie maleckiem włości dworu błudeńskiego, ekon. kobryńskiej. We wsi było 15 włók gruntu podłego. Dochód czynił 11 kóp 9 gr. Załuże 1. wś, pow. dubieński, 15 w. od Dubna, 59 dm. , 362 mk, 2. Z. , wś, pow. krzemieniecki, 26 w. od mta pow. , 82 dm. , 572 mk. 3. Z. , wś, pow. Ostrogski, 35 w. od Ostroga, 130 dm. , 824 mk. 4. Z. , chutor, pow. owrucki, Hładkowicze. 5. Z. , wś i fol. , pow. rówieński, 138 w. od Równego. Wś 111 dm. , 654 mk. ; fol. 2 dm. , 6 mk. 6. Z. , wś, pow. włodzimierski, gm. Korytnica, 12 w. od Włodzimierza, 80 dm. , 540 mk. 7. Z. , chutor, tamże, gm. Werba, 13 dm. , 94 mk. Załuże, wś, pow. rohatyński. W r. 1565 wchodzi w skład ststwa rohatyńskiego, ma 18 kmieci na ćwierciach i 9 ćwierci pustych. Łąki nad Lipa rozdzielono na 21 części i puszczono oddzielnie. Pop gr. 30 i liskę za gr. 30. Suma dochodu zł. 51 gr. 8. Zamch, r. 1565 Zamech, wś, pow. biłgorajski. W r. 1565 centr oddzielnego starostwa nad rz. Tanwią, miał 57 kmieci siedzących na łanach tak wielkich, iż jeden wystarczał za dwa łany polskie. Mimo to, do opłaty czynszu liczono tylko 14 1 4 łan. Prawie każdy kmieć byt bartnikiem i dawał ztąd po 3 kunniki miodu. Wataman na ćwierci wolny od czynszu, dawał miód tylko. Zagrodników al. podsadków było 14, którzy po większej części dawali też dań miodową. Karczmarzy 9 z nich 7 po 2 grzyw. czynszu, ósmy od gorzałki zł. 2, dziewiąty jako kowal pański nic nie daje. Karczmarze też byli bartnikami i dawali miód, którego ogółem dawano 161 kunników po gr. 24, wartości zł. 128 gr. 24. Ogółem dochodu ze wsi było zł. 190 gr. 20. Pod twierdzą zamecką jest sadzawek cztery dobrych. Folwark tameczny zebrał roku 1565 żyta kóp 300, jarego 100, pszenicy 26, jęczmienia 70, owsa 305, grochu 40, prosa 60, tatarki 90, siana brogów 15 i 3 stogi w polu. Ogółem z całego starostwa było dochodu czystego zł. 1387 gr. 8. Ob. Leżajsk. Zamczysk al. Zamczysko, pow. sokólski. Około 1 w. od wsi Z. , Podzamczysk i Niemczyn, w kierunku wsi Porosławka, zachowała się część horodyszcza, zw. Łysą Górą, mająca kształt kulisty. Wewnętrzna powierzchnia ma 5 saż. średnicy. Otoczona jest wałem i rowem szerokim na 10 arsz. Wchód od wschodu. Znajdowano tu podobno strzały i monety złote. Zamczysko, urocz. nad jez. Ułą, pow. lidzki, przy wsi Rudnia. Zamczysko, wś, pow. dubieński, 15 w. od Dubna, 6 dm. , 57 mk. Zamianki, Ziemianka t XIV, 609, wś i fol. , pow. oszmiański, gm. Naliboki, własność Burzyńskich, śród lasu kilka kurhanów. Zamianowo, pow. bielski, gub. grodz. W pobliżu wsi mogilnik kamienny Bibl. Warsz. , r. 1853, zesz. 102, str. 194. Zamiry al. Budyszcze, słoboda, pow. radomyski, 44 dm. , 266 mk. Zamkiewieze, wś, pow. włodzimierski, gm. Poryck, 24 w. od Włodzimierza, 75 dm. , 496 mk. Zamlicze, wś, pow. włodzimierski, 20 w. od Włodzimierza, 48 dm. , 359 mk. Zamłynie, wś, pow. dubieński, 25 w. od Dubna, 34 dm. , 195 mk. Zamłyt, wś, pow. włodzimierski, gm. Bereźce, 51 w. od Włodzimierza, 53 dm. , 360 mk. Zamojdż, ob. Żamojdź. Zamoroczenie 1. wś, fol. i os. leśna, pow. rówieński, gm. Wysock nie Dąbrowica, 147 w. od Równego. Wś 43 dm. , 231 mk. ; fol. 3 dm. , 12 mk. 2. Z. , chutor, pow. zasławski, gm. Chorowiec, 53 w. od Zasławia, 16 dm. , 52 mk. Zamość, miasto. W r. 1900 ma 11, 269 mk. , powiat zaś 122, 505. Obecny ordynat hr. Maur. Zamojski podejmuje gruntowną restauracyę kolegiaty i znajdujących się w podziemiach grobów rodzinnych. Do dziejów akademii, miasta i rodziny Zamojskich podaje wiele ciekawych szczegółów przechowany w rękopisie w Bibliot. Zamojskich pamiętnik Rudomicza, profesora i rektora Akademii a zarazem lekarza, odnoszący się do drugiej połowy w. XVII Nosi on tytuł Ephemeros seu Diarium privatum. Inny ważny rękopis dla dziejów Akademii ogłosił Wadowski Jan Ambroży ks. ,, Wiadomość o profesorach akademii zamojskiej. Rękopis z w. XVII, wydał i wstępem zaopatrzył. Warszawa, 1809, 1900, str. 341. Historyę akademii opartą na przechowanem dotąd archiwum tej instytucyi opracował Kochanowski Jan K. ,, Dzicje Akademii Zamojskiej 1594 1784. Kraków, 1900, str. 346 i XCVIII Podano tu w dodatku spis druków zamojskich. Do dziejów Z. odnoszą się prócz tego świeższe opracowania Załucze Zamch Zamczysk Zamczysko Zamianki Zamianowo Zamiry Zamkiewieze Zamlicze Zamłynie Zamłyt Zamojdż Zamoroczenie Zamość