prezentacji gminnej. Czynny stan majątku miejskiego wynosił w r. 1888 złr. 588, 779, bierny zaś złr. 124, 448; dochodu rocznego było 40, 777 złr. S. jest stacya kolei jarosławskosokalskiej, która tu się kończy. Według Kołaczkowskiego Wiadomości tyczące się przemysłu i sztuk w dawnej Polsce, Kraków, 1888 była w S. w w. XV kuźnica, gorzelnia i browar, w w. XVI istniała warzelnia soli, woskobójnia, kwitnęło tkactwo i złotnictwo, a z początkiem w. XIX wyrabiano kafle. W Aktach radzieckich z r. 1767 do 1771 Rkp. Ossol. , Nr. 2109 zapisany jest pod r. 1769 jurament na urząd cechmistrzowski, zkąd się dowiadujemy, że były wtedy w S. cechy kuśnierski, krawiecki, płócienniczy, kowalski, piekarski, szynkowny, garncarski, mularski i butarski tak nazwany cech szewcki. Z zakładów przemysłowych istnieją obecnie młyn parowy, dwa młyny wodne, cegielnia, mydlarnia, utrzymuje się też drobny przemysł garncarski. O początkach S. brak wiadomości. Istniał już w początkach w. XV, gdyż 2 kwietnia 1422 r. wydał tu Ziemowit mazowiecki dokument Liske, A. Gr. Z. , t. IX, str. 32 a d. 19 maja 1423 r. drugi dokument l. c. , t. III, str. 180. Pierwotną wś zamienił tenże Ziemowit na miasto, jak świadczy przywilej z r. 1424 wydany w Bełzie, gdzie czytamy Pragnąc ażeby posiadłości nasze większego nabrały wzrostu, postanowiliśmy założyć miasto Sokale, które zakładając sprzedaliśmy w niem wójtostwo z 4 łanami gruntów, z łaźnią, z połową jatek rzeźniczych, piekarskich i szewckich, uczciwemu mężowi Mik. Schonals, mieszczaninowi krakowskiemu i jego prawym potomkom, za 150 grzywien. Tegoż Schonalsa uposaża książę szóstym denarem z czynszu od łanów, a trzecim od wszelkich osądzonych spraw, pozwala mu wystawić młyn na rzece Bug, zbudować folusz, z czego połowę dochodu książę ma pobierać; nadaje mu dom, 4 ogrody, browar i słodownią, pozwala polować na sarny, zające, lisy i wiewiórki, łowić wszelkie ptactwo, oprócz sokołów, które dla siebie zachowuje; kopać rudę w gruntach miejskich, zakładać kuźnice, zastrzegając połowę dochodu dla siebie i swoich następców, pozwala mu nakoniec utrzymywać rybaka do łowienia ryb w Bugu na własne stołowe potrzeby. Mieszczan obdarza prawem magdeburskiem, dozwala wrębu na opał i budowle, poławiać w rzece ryby wędą i siecią, zabrania, aby w odległości mili dokoła nie znajdowały się karczmy i ani jeden rzemieślnik. Tatarzy kilkakrotnie spustoszyli miasto, które zatraciło swój charakter miejski i przywileje. Ponownie między r. 1502 a 1504 wydany został przywilej na założenie miasta Sokal wraz z wójtowstwem Rkp. Ossol. , Nr. 2836, str. 10. W r. 1506 uwalnia król Aleksander S. od wszelkich podatków, ciężarów, ceł i targowego do lat 10, poleca aby burmistrz, ławnicy i dwaj rajcy prawowierni a dwaj ruskiego wyznania, corocznie byli wybierani, pragnąc zaś, aby miasto do pierwotnego powróciło stanu i mogło naprawić nadwerężone mnry i wały, dozwala od przechodzących wozów z solą pobierać po 24 tołp. , od wozów zaś z towarami po 4 denary. Między r. 1515 a 1517 otrzymuje S. przywilej na jarmark roczny i targi tygodniowe Rkp. Oss. , Nr. 2836, fol. 32 a mieszczan sokalskich uwolniono od opłat 1. c. Gdy w r. 1519 tatarzy napadli Ruś Czerwoną, przyszło d. 2 sierpnia do bitwy pod Sokalem. Hufce ruskiej szlachty, zebrane na prędce, połączywszy się z wołyńskiemi pod ks. Ostrogskim, stoczyły niepomyślną bitwę wbrew radom Ostrogskiego. Rycerstwa było około 5000, tatarów zaś 80, 000. Na pamiątkę tej bitwy postawiono na płd. od miasta za Poturzycami na wzgórku słup murowany z napisem ob. Pomnik bitwy z tatarami pod S. r. 1519 w Przyjacielu domowym z r. 1865, str. 183. O upadku i przeniesieniu miasta na inno miejsce świadczy przywilej Zygmunta I z r. 1524, w którym czytamy, że Jędrzej Tęczyński, woj. sandomierski, podnosząc stan wszystkich miast i zamków w starostwie bełzkiem, podźwignął także Sokalye, które przez nieszczęsne koleje, lub przez ucisk i niedbałość poprzednich dzierżawców do takiej przyszło nędzy, iż nikt w niem mieszkać nie chciał. Przywilejem tym król powiększa opłatę od wozów z towarami, od wołów i koni na targ przyprowadzonych, pozwala mieć wagę, wystawić woskobójnię i karczmę z szynkiem gorzałki, z ktorycb dochód obracany być winien na potrzeby miasta i obwarowanie, mieszczanie powinni utrzymywać puszkarza, wszelki do uzbrojenia rynsztunek sprawiać i każdego kwartału stawać z puszkami na przegląd przed starostą. W r. 1543 nadaje król mieszkańcom przywilej na naprawę grobli koło młyna Rkp. Oss, Nr. 2836, str. 225. W r. 1547 uwolniono ich od ceł 1. c, str. 96, W r. 1550 potwierdza Zygmunt dawniejsze uwolnienie zakupionych przez mieszczan trzód i bydła od opłat, wyjąwszy rosłe woły podolskie i wołoskie, jako też skóry niewyprawne, dozwolił im corocznie wywozić 80 wozów soli z żup drohobyckich i gdzie zechcą prowadzić bez opłaty cła. W tymże roku uwolniono mieszczan od podwód Rkp. Oss. , Nr. 2836, str. 106, a Zygmunt August poleca mytnikom lwowskim, kamioneckim, buskim i drohobyckim, aby przestrzegali przywileju mieszczan sokalskich, uwalniającego ich od myt Arch. Bernard, we Lwowie, C. , t. 327, str. 643. Gdy S. został spalony przez tatarów, ponowił król w r. 1551 przywilej. Według lustracyi z r. 1565 mieszczanie wolni byli od czynszów z domów i placów, a dawali tylko z ról miejskich. Było w tedy 48 1 2 łan. wymiernych, z każdego płaco

Sokal