Sokal, mto pow. Posiada klasztor i kościół bernardynów. Założenie tego klasztoru wiąże się z historya obrazu Matki Boskiej, który przechowywano w kościele klasztornym. Sobieszczański Wiad. bisk. o sztuk. piękn. , Warszawa 1847, I, 225 podaje, iż obraz ton należy do najdawniejszych kopii obrazu M. B. Częstochowskiej. Malował go Jakób Wężyk około r. 1400 i złożył w cerkwi sokalskiej. Gdy cerkiew spłonęła, oddano ocalony obraz księżom łacińskim, którzy zbudowali kaplicę drewniana i tam obraz umieścili. Po zburzeniu S. przez tatarów w r. 1498 znaleziono obraz ten ocalony śród zarośli na kępie. Helena Tarłowa zbudowała domek dla pustelnika, który miał staranie o kościołek. Jan Ostroróg, podczaszy kor. , z żona Zofią. Tęczyńska, doznawszy tu pociechy, złożyli 5000 złp. w ręce Stanisława Gomolińskiego, biskupa chełmskiegu, żeby nie dał upaść kościołowi. Biskup widząc, że obraz ściąga licznych pielgrzymów, sprowadził tu bernardynów, którzy przybyli dn. 16 października r. 1599 i objęli w posiadanie kościołek. Biskup wydał r. 1599 dyplom donacyjny, posypały się obfite dary, starosta sokalski przyszedł z pomocą w materyałach. Jerzy Zamoyski, bisk. chełmski, d. 2 lipca 1601 r. założył kamień węgielny pod budowę klasztoru i kościoła. Budowla, którą dla bezpieczeństwa otoczono murem, mającym 3 bramy i 4 baszty narożne, ukończoną została w ciągu lat 10. Dnia 14 kwietnia 1611 r. biskup Jerzy Zamoyski konsekrował kościół p. w. Pocieszenia Matki Najświętszej, a obraz Matki Boskiej przeniósł do kaplicy św. Anny. W r. 1655 podstąpił Chmielnieki pod S. i próbował dobyć klasztoru. Wedle podania cudowne zjawienie powstrzymało zdobywcze zapędy hetmana. Na usilne prośby puszczony został z 4ma towarzyszami do kościoła, gdzie modlił się żarliwie i złożył w ofierze puhar srebrny napełniony talarami. Puhar ten zginął około r. 1824. Obraz M. B. sokalskiej zostawał w szczególnej czci u rodziny Sobieskich. Jakub Sobieski odprawił do niego pielgrzymkę w r. 1630, a ile razy miał coś ważniejszego podejmować, brał błogosławieństwo przed tym obrazem Barącz, Kronika Oleska, str. 426. Jan III po zwycięztwie wiedeńskim ofiarował kościołowi chorągiew, bogato srebrem i złotem przerabianą Star. Polska, II, 1235. W czasie wojny północnej r. 1702 Szwedzi po zajęciu S. , złupili klasztor i kościół, gdzie obywatele województwa bełzkiego złożyli swe pieniądze i kosztowne sprzęty. W r. 1704 był tu August II i polecił się opiece Bogarodzicy. Józef strażnik i Michał pisarz w. kor. , bracia Potoccy, sprawili ołtarz z hebanu, suto srebrem ozdobny i postarali się o koronacyę obrazu, której dokonał Jan Skarbek, arcyb. lwowski, d. 8 września 1724 r. Ksawery Ignacy Potocki i Elżbieta z Branickich, starostowie sokalscy, zwrócili bernardynom Babiniec i dwa promy przy klasztorze na Bugu i na Racie, nadane niegdyś klasztorowi przez Hieronima z Buczacza Jazłowieckiego, ststę sokalskiego, a odstąpione Potockim przez bernardynów. Sokal nazwany jest w tym dokumencie propugnaculum contra hostiles casus. W r. 1730 tenże Ksawery Potocki pozwala bernardynom wybudować duży dom gościnny dla wygody pielgrzymów. Dnia 26 maja 1843 r. pożar zniszczył gmachy klasztorne, a także obraz Matki Boskiej. Za staraniem kustosza zakonu ks. Mich. Ruszczyńskiego i hojnością obywateli ziemi bełzkiej, wymalowano w r. 1848 we Lwowie nowy obraz według dawnego wzoru. Zrestaurowany klasztor uległ po raz drugi pożarowi 28 maja 1870 r. , a do ponownej restauracyi przyczyniły się przeważnie datki pobożnych. Ob. Historya miasta Sokala p. ks M. Ruszczyńskiego, Lwowianin, 1842, str. 323; Opisanie klasztoru sokalskiego oo. bernardynów w dodatku do Gaz. Lwow. , 1857, n. 31 i 32; kościół ks. bernardynów w S. p. L. S. iemieńskiego w Tyg. ilustr. z r. 1862, str. 243 do 246, z dwoma rycinami klasztor przed pożarem w r. 1843 i po odbudowaniu w r. 1848; Pamiętniki oo. bernardynów w Polsce, ułożył ks. S. Barącz, Lwów, 1874, str. 378; Cudowna obrona klasztoru sokalskiego przed kozakami pod wodzą Bohdana Chmielnickiego w Przyjacielu domowym, 1865, str. 214; Historya obrazu P. M. sokalskiej wydał Jan Stanisław Jabłonowski, woj. ruski Świecki, Hi stor. pam. dawnej Polski, t. I, str, 92. Rycina przedstawiająca klasztor znajduje się w zbiorze Pawlikowskiego Nr. 4867. Widok klasztoru i opis podał Stęczyński w Okolicach Galicyi. W. S. przebywa obecnie zgromadzenie felicyanek, utrzymujące szkołę ludową 5 klas. Zubrzycki wspomina Istoria Stawropihii Iwiwskoj, że istniał tn klasztor bazylianów i dodaje, że Stauropigia obdarzyła go księgami w r. 1669 i 1691. S. jest siedzibą starostwa, urzędu podatk. , sądu powiat. , urz. cechowniczego miar i wag, urz. poczt. tel. , rady powiatowej i rady szkolnej okręgowej. Jest tu 4klas. szkoła wydziałowa męzka o charakterze przemysłowym wyroby drewniane, połączona z 4klas. szkołą lud. posp. , wspomniana już szkoła 5klasowa felicyanek i szkoła etat. jednokl. w Zabużu Sokalskiem; apteka, doktór, chirurg, weterynarz; kasa pożyczk. gm. z kapit. 7141 złr. Szpital powiatowy na 40 łóżek imienia arcyksiężniczki Gizeli, założony ze składek, otwarty został roku 1878, ma zakładowego majątku 16, 500 złr. w realności. Fundusz ubogich niewiadomego fundatora ma 8342 złr. w ruchomościach, obligacyach i kapitałach. Celem funduszu jest utrzymanie 12 ubogich. W r. 1888 było dochodu 4782 złr. Zawiadywanie należy do re Sokal Sokal