na własność klasztoru w Jędrzejowie, inne może zawsze były szlacheckimi. O. cysterskie dziś znajdują się w gm. Nawarzyce, pow. jędrzejowskim. Opatkowice, dziś Zakliczyn, wś, pow. brzeski. Pleban tutejszy Stanisław, występuje w dok. z r. 1372 tu wydanym Kod. Kat. krak. II, 45. Opatkowiczki, u Dług. Opathkowycze, wś, pow. pińczowski, gm. i par. Czarnocin, 21 w. od Pińczowa. Dawna własność klasztoru tynieckiego, miały 7 łan. km. , 3 zagr. , karczmę z rolą, folwark klasztorny. Dziesięcinę wartości do 8 grzyw. pobierał klasztor L. B. III, 213, R. 1579 dzierzawca płaci tu od 1 os. , 1 łanu, 5 zagr. , 1 kom. , 6 ubog. W r. 1827 wieś prywatna, 17 dm. , 106 mk. Opatów, miasto. Zawiązkiem osady pierwotnej był zapewne stary zapomniany gród, zw. Żmigrodem, o którym wspomina Długosz ob. Żmigrod, t. XIV. Przy nim to powstał starożytny kościołek par. , p. w. N. M. P. i targowisko. Prawdopodobnie gród i targowisko nadane zostały jakiemuś klasztorowi wraz z przyległym obszarem, który wtedy otrzymał nazwę Opatowa. Bogufał opowiada o istnieniu ta klasztoru, którego opat został biskupem Rusi. W r. 1189 bawi tu Kazimierz ks. krak. z żoną i wydaje akt nadający kasztelanię Chropy, kapitule krakow. Wtedy już osada nosi nazwę Opatów, W akcie nadania Wincentego Kadłubka dla klasztoru w Sulejowie r. 1212 występuje Stefan, dziekan kollegiaty. Kiedy jednak powstała kollegiata, czy takowa jest może dalszym przekształceniem pierwotnego klasztoru, kto ją fundował, o tem nie wiemy. Kiedy biskupi lubuscy, którzy podobno pierwotnie mieli juryzdykcyę nad katolikami z obszaru Rusi, otrzymali O. , niewiadomo. W r. 1283 Leszek Czarny wydał akt zwalniający poddanych biskupich w dobrach opatowskich od ciężarów książęcych. O. wtedy był już miastem. Biskupi mieli dwór we wsi Biskupice. W potwierdzeniu posiadłości bisk. lubuskich przez Łokietka r. 1328 powiedziano opidum magnum Oppathow cum districto suo. W r. 1352 i nast. odbywają się tu sądy. R. 1384 w grodzie krakowskim Sędziwój, wojew. kaliski i inni poręczyciele, wydają akt upewniający Bodzantę arcyb. gnieźn. , iż Wenczeslaus dictus Rosscowski, zwróci na dzień św. Tomasza arcybiskupowi zamek opatowski ze wsiami do niego należącymi K. W. , n. 1088, 1314, 1826. Biskupi lubuscy osiedli w O. około r. 1300 i wznieśli tu swój dwór. Na początku XIV w. miasto z pod kollegiaty przeniesiono na miejsce dzisiejsze za biskupa Stefana V. Pierwotną parafią był kościołek P. Maryi na górze. Na jego miejscu został później zbudowany kościół i klasztor Bernardynów. Biskup krakow. Jan Rzeszowski, przeniósł parafię do kollegiaty wzniesionej p. w. św. Marcina. W r. 1578 miasto płaci szosu fl. 128, od 70 rzem. po gr. 15, od 16 przekupniów, od 8 przek. soli, od 10 bań gorzał. , 1 duda, 14 piekarzy, 8 włóczęgów, 3 aptekarzy aromatarii, złotnik, 14 rzeźników, 3 kijaków. Młyn o kołach korzecz. pod klasztorem. Od żydów ze względu na ich ubóstwo otrzymano fl. 80. Suma fl. 294 gr. 12. Kościół kollegiacki zbadał i opisał Wład. Łuszczkiewicz w pracy, , Kościół kollegiacki św. Marcina w Opatowie Sprawozd. kom. do hist. sztuki, t. VI, str. 17. Praca prof. Karola Potkańskiego Kollegiata w O. , była przedstawiona r. 1900 Akad. Umiej. w Krakowie. Trejdosiewicz J. Charakter geolog. okolicy nad brzegami Opatówki Wszechświat, nr. 43, r. 1886. Opatówek, mstko, pow. kaliski. Stacya dr. żel. warsz. kaliskiej, odl. 219 w. od Warszawy. Gmina 0. wraz z przyległymi wsiami, miała w 1890 r. 5491 mk. , w tem 5317 katol. 438 ewang. i 44 żydów. Opatowiec, w dok. Opatowo, wś, pow. nieszawski. W dok. dla klasztoru w Mogilnie wymienione w liczbie posiadłości klasztornych. W przywileju Przemysława ks kujaw. z końca XIII w. noszą nazwę Opatowice K. W. , n. 33 i 796. Opatowiec, r. 1366 Oppathovicze, mstko, pow. pińczowski. Istniejąca w pobliżu wieś Wyszogród świadczy, iż nazwa O, powstała już po nadaniu części obszaru należącego do grodu książęcego wraz z targowiskiem, karczmą i przewozem, klasztorowi tynieckiemu, zapewne jeszcze przez Bolesława Chrobrego. Władysław Herman dodał jeszcze klasztorowi 12 grzyw. z pobieranego tu cła. Gród, po zaludnieniu prawego brzegu Wisły, stracił swe znaczenie a za to wzniosła się i rozwinęła osada klasztorna. Mateusz wójt 0. otrzymuje r. 1317 wójtowstwo lubelskie Kod. mał. , II 237. W r. 1579 miasto daje szosu fl. 64, od 3 łan. , od 53 rzem. , 10 pomocn. rzem. , od 14 bań gorzałcz. , od 2 hultajów, 4 przekup. , 15 kom. , 2 piekarzy, 1 prasoła, kupiec roznoszący towary, golarz, 6 żydów, 4 koła młyń. dziedziczne. Suma fl. 122 gr. 27 Opatowiec, pow. płocki. W reg. pob. z r. 1570 w liczbie wsi opata płockiego płaci od 3 1 2 łan. W r. 1578 Michał Kalicki płaci tu od 3 1 2 łan. Opatrzność, wś, pow. dźwiński, parafia Krasław. Opawa, niem. Oppa, rzka, lewy dopł. Odry w górnym biegu. Powstaje z połączenia się trzech potoków Opawicy Czarnej, Białej i Średniej tej ostatniej pod Werbnem, uprowadzających wody górskie Jesionika niższego Gesenke, pasma Sudetów, płynąc dalej w licznych zagięciach na połd. wschód, pod Karniowem przyjmuje Opawicę złotą, następnie po za Opawą uchodzi do O. najważniejszy z dopływów Mora Opatkowice Opatkowice Opatkowiczki Opatów Opatówek Opatowiec Opatrzność Opawa