Owrucza, 117 dm. , 749 mk. Wchodziła w skład włości wielednickiej, obecnie Potockich. Czerkas 1. dawniej Wojewsczyzna, przedmieście Wasylkowa, na lew. brz. Stuhny. Nadane jakoby r. 1581 przez Batorego Olechne Czerkasowi Jerszewskiemu, od którego przybrała nazwę. 2. Cz. , wś nad rzką. Poprawka, pow. wasylkowski gm. Czerkas, st. poczt. i dr. żel. Białacerkiew 12 w. , 57 w. od Wasylkowa, 143 dm. , 1344 mk. , cerkiew, szkółka, młyn. Gmina obejmuje 7 miejscowości 4 sioła, 3 wsi, 11880 mk. 13 kat. , 191 żyd. , 11885 dz. z czego 3329 dz. posiadłości większej, 8294 włościan. 3. Cz, chutor, tamże, 32 dm. . 353 mk. Czerkasowo, wś, pow. drysieński, par. Zabiały. Czerkasy, wś, pow. tomaszowski. Wspom. w dok. z r. 1464, nadane kanonikom lwowskim. R. 1578 płaci od 2 1 2 łan, , 7 kom. , 2 rzem. Czerkasy 1. wś, pow. szawelski, gm. Kiryanowo 9 w. , 52 w. od Szawel. 2. Cz. , wś, pow. orszański, gm. Wysokie. 3. Cz. , wś włośc. , pow, oszmiański, gm. Krewo 7 w. ; miała 24 dusz rewiz. , należała do dóbr skarb. Tańszczyzna. 4. Cz. , dobra, tamże, gm. Krewo, r. 1864 własność Dowgiałłów. W 1802 r. własność chorążego Muchy, który na meczet w Doubuciszkach płacił od 5 soch. 5. Cz, wś, tamże, gm. Kucewicze, należała do dóbr Nowosiółki. 6. Cz. , wś, pow. wilejski, gm. Sitce 6 w. ; r. 1865 miała 70 dusz rewiz. , należała do dóbr Kijakowo. 7. Cz. , okolica, pow. połocki gm. Zamszany. Czerkasy 1. miasto pow. gub. kijowskiej, nad Dnieprem, przy liuii dr. żel. chwastowskiej, 2386 dm. , 21626 mk. 35 kat. , 1792 roskolników, 4202 żydów, 22 innych wyznań, 6 cerkwi, monaster żeński roskolniczy, progimnazyum męzkie, szkoła duchowna, szkoła miejska 2 klas. , 14 fabryk i zakł, przemysł. , 4 młyny parowe, 7 wodnych, 31 wiatraków, st. poczt. telegr. i st. dr. żel. Cz. maja w 1552 r. 257 domów, 187 mieszczan hosp. , 32 zamk. , 8 ziemsk. , 24 sług zamk. , 5 bojarów, nadto 4 ziemian; bywają, tu i przychoży kozacy, czasem do 250. Niema osad ciągnących do zamku, jedynie liczne i bogate wchody po Taśminie, Worskle, Dreli, Samarze. Z sieliszcz ważniejsze Moszny, Łebedyn, Michlejewo Mhlijów, Radywonowo Żabotyn, wszystkie po prawej stronie Dniepru. W 1570 r. miasto wnosi 430 kóp gr. lit. poboru. W 1616 r. maja Cz. 150 dym. posłuszsznych i 806 kozackich, a w 1622 r. 120 posłusznych i 1000 kozackich. Dawny powiat czerkaski występuje już w 1510 r. wwdztwa kijowskiego rozpościerał się po całym pasie południowym brzegów Dniepru. Po lewej stronie wchodził w jego zakres pas od ujścia Supaju, po przez dolny bieg Suły, Psła, Worskły aż do ujścia Dreli, oraz cała dorzecz tej ostatniej do Samary. Ta zadnieprska połać obejmowała dzisiejsze powiaty gub. połtawskiej 3 4 złotonoskiego 60. 3 mil kw. , południowa część 3 8 chorolskiego 22. 5, cały pow. krzemieńczucki 62. 27, kobelacki 66. 71 i konstantynogrodzki 110. 4. Po lewej stronie Dniepru powiat ten, począwszy od punktu naprzeciw ujścia Supoju i pominąwszy Olszankę Moszny oraz błoto Irdyń, rozciągał się po dorzeczu Taśminy Śmiła, Czehryn do Cybulnika. Obejmowała ta połać dzisiejsze powiaty gub. kijowskiej 5 6 czerkaskiego 59. 9 i cały czehryński 59. 45, nadto cząstki górne pow. aleksandryjskiego gub. chersońskiej i wierchodnieprowskiego gub. ekaterynosławskiej. Wogóle miał 441. 52 mil kw. W r. 1545 było w powiecie tylko 8 siół i sieliszcz W 1616 r. było w dzielnicy zadnieprskiej powiatu siół i chutorów do 45 i tyleż w połaci przeddnieprowej. W r. 1625 było 14 osad miejskich 9 królewskich i 5 prywatnych i 80 wiejskich 50 krol. i 30 pryw. Wszystkie te osady miały do 5260 dym. i 31560 głów. W epoce litewskiej do zamku czerkaskiego ciążył cały przestwór stepowy po brzegach Dniepru, poczynając od granic kaniowskich do ułusów tatarskich. W 1552 r. na tym obszarze niema osad, ciążących do zamku. W 1570 r. w sstwie niebyło żadnej wsi, tylko same miasto. Pod koniec w. XVI w. obszar sstwa został uszczuplony przez powstanie starostw korsuńskiego i w części perejasławskiego po lewej stronie Dniepru W r. 1616 oprócz Cz. należy do stwa 4 nowoosadzonych miasteczek i jedno po pr. str. Dniepru Borowica i na Zadnieprzu Arklej Irklej, Kropiwna i Ołtwa Hołtwa. Uchodów do zamku było siedm. W obrębie sstwa za Dnieprem dobra kn. Domontów podobnież wzmożone. Są tu trzy mstka Domontów, Pieszczane i Zołotonosza, oraz sioła. W posiadaniu Proskurów, Bajbuzrów, Łuczkiewiczów, Dobrańskich zostają pewne sywiery al. grunty na rz. Worskle także sewruki al. danniki w m. Czerkasiech. W 1623 r. przybywają nowe osady Mandzielia na Pśle, Bohuszkowa nad Złotonoszką, Konstantynów nad Wiciwicią, oraz na horodyszczu Sarskiem na Pśle. Wsi al. chutorów do sstwa liczono przed Dnieprem 10, zatą rzekę 6. Wpóźniejszym czasie do sstwa należały Borowica, Buzuków, Buzukowiec, Hołtwa, Irklej, Kropiwna, Leski, Sikawa, Słoboda, Stepanki, Świdówek, Zanahajłówka. Dochodu sstwo miało w 1616 r. 1910, w 1622 r. 2700 a w 1629 r. 3497 flor. Czerkaski powiat ma obecnie na przestrzeni 3447. 8 w. kw. 281432 mk. 82 na 1 w. kw. . Z ogólnej przestrzeni 360730 dz. znajduje się 169942 roli, 92691 lasów. Resztę 44885 dzies. zajmują wody, błota, drogi i nieużytki. Z ziemi użytkowej należy 4826 dzies. do miast, 35951 do skarbu, 131974 do szlachty, 14612 do innych stanów i 128480 do wło

Czerkas

Czerkas

Czerkasowo

Czerkasy