dnych mu włości. R. 1284 Przemysław II ks. polski potwierdza nadanie dziedzictwa Oh. przez Berwolda z Kalisza kościołowi gnieźnieńskiemu. Zdaje się, że arcybiskupi gnieźn. mieli tu zdawna swe działy. Ztąd spotykamy Ch. w dok. z 1136 r. i w liczbie posiadłości nadanych cystersom przez arcyb. Bogumiła wraz z Dobrowem, K. W, n. 7, 136, 539, 656, 1354. Jan Łaski zamienił wieś na miasto co potwierdził następnie Zygmunt I przywilejem z r. 1530. Wkrótce jednak osada straciła cechy miasta. W reg. pob. z 1576 r. Ch. podane w liczbie wsi arcybiskupich, daje pobór od 8 łan, 2 zagr. , 2 karczem, młyna, 2 bań gorzał, , 12 rybaków po 8 gr. Kościół par. p. w. Narodzenia N. P. M. istniał tu zapewne już w wieku XV. Około r. 1780 wystawił nowy kościół drewniany prymas Ostrowski, plebanem wtedy był ks. Cieciszewski kustosz kolegiaty uniejowskiej, gdy kościół ten spłonął r. 1871 wzniesiono nowy murowany na górze r. 1875. Łaski, L. B. II, 442 i przyp. . Chełmo, ob. Chełm, Chełmsko, też Chemsko i Hemsko, niem. Gollmuetz, wś, pow. skwirzyński, ma 1019 ha 730 roli, 7 łąk, 155 lasu, 53 dm. , 563 mk. 12 prot. . Posiada kościół par. murowany, o którym wspomina już Lib. Ben z 1510 r. Wś była własnością opatów bledzewskich. Pierwotnie parafialny, później przyłączony jako filia do Rokitna, oddany był wraz z kościołem rokitniekim r. 1661 klasztorowi w Bledzewie, Do roku 1835 obsługiwali go cystersi. W r. 1580 opat bledzewski płaci od 14 łan. km. , 10 zagr, , 6 kom. , kowala, 50 owiec i pasterza. Wspom. w dok. z 1390 r. K. W. n. 1891. Chełmża, miasto w Prusach zachodnich. W r. 1895 ma 7579 mk. Chełp, ob. Chełb t. I. Chełpowo, w dok. Chelpow, wś nad rzką Brzeźnicą, pow. płocki, par. Brwilno. R. 1185 Ziro wojewoda mazow. potwierdza włości nadane przez rodziców jego i dziadów kościołowi N. P. Maryi na przedmieściu podgrodzie płockiem. Do nich należą Osiek z jeziorem i przyległościami, targowisko Bochny z karczmą, Opinogóra, Ostrowo, Chełpowo, Popłacin, Dung, Ostrowąs z kościołem, Serock, Mory. Sam od siebie dał Barcice, Suwin, Krągi, Dręszewo i Słupno z kościołem. Ulanow. Dok. kujaw. , 287, 1. Helmanus condam Czesznikonis, civis plocensis sprzedaje sołtystwo i młyn we wsi Chełpowie Arnoldowi rektorowi kościoła św. Bartłomieja w Płocku za 150 kóp groszy. Ziemowit ks. mazow. w r. 1412 zezwala na ten akt pod warunkiem, że przy kościele św. Bartłomieja będzie utrzymywany kapelan, który ma odprawiać mszę poranną de baeata Virgine. Kod. maz, 156. W r. 1578 we wsi Chełpowo w par. Płock część należąca do grodu płockiego ma 12 1 2 łan. km. Sierdzą też 2 zagr. z rolą, 2 piekarze, młyn dziedz. Rinek o 1 kole, 2 rzeżnicy, 3 łany plebana płock. , młyn dziedz. o 2 kołach, propinacya piwna grodu płockiego. Chełstowo, wś, pow. płocki. W r. 1408 siedzą tu Boleszczyce. Kapica, Herbarz. Chełsty, u Dług. Chelsthy, wś, pow. opoczyński. W połowie XV w. dziedzic Zaklika Tarło, h. Topór. Łany km. dają dziesięcinę prebendzie Turebskiej w Sandomierzu. L. B. I, 352. Chemsko, ob. Chełmsko. Cheptyńce, ob. t. I, 571, wś nad rzką Skwilą, pow. proskurowski, 92 dm. , 702 mk, , cerkiew, młyn. Chersonka, wś nad rz. Łysianką, pow. czehryński, gm. Subotów, par. praw. Janicz, st. poczt. Czehryń 3 w. , przy trakcie do Elizawetgradu, 150 dm. , 647 mk. , młyn, 6 wiatraków. Wchodziła w skład sstwa czehryńskiego, obecnie należy do dóbr skarbowych. Cherubinowice, ob. Charbinowice Chęciny 1. miasto. W dok. którym Bolesław Wstydliwy nadaje r. 1275 wieś Łagiewniki Mikule podkom. sandom. , powiedziano o tej wsi sitam prope hancin in castellatura de Malogoseh, que fuit haminum nostrorum qai Lagewnici Fulgariter appellantur. Łagiewniki leżą wprawdzie daleko dość około 4 mil od Chęcin, ale okolice te były wtedy mało zaludnione. Widocznie Chęciny nie miały kasztelanii i należały do Małogoszczy. Zameszek jakiś czy dwór książęcy musiał tu istnieć. Kod. małop. I, 105, 174. Wr. 1306 Władysław Łokietek nadaje biskupom krakow. Chancin castrum nostrum ducale ze wsiami przyległymi Brzegi, Brzeźno, Radkowice, Gróry, Zajączków, Soleszyce, Leśnica, Cieśle, Skotniki, Złotniki i Wszekropy. R. 1310 bawi w Ch. Łokietek. W dok. r. 1325 powiada tenże król Richosin. .. in districtu Civitatis nostre Chancin situatam. R. 1330 dn. 14 czerwca odbywa się tu wiec, aa którym się zgromadzili panowie świeccy z arcyb. Janisławem. Łokietek bawi tu też r. 1318 dn. 20 marca i 1331 r. 26 maja. Kod. kat. krak. I, 148, 178, 189. Grzegorz starosta chęc. występuje w dok, z r. 1365. W r. 1367 dn. 4 listop. bawi tu król Kazimierz a przy nim Wiskota kasztelan chęciński. W dok. z r. 1384 występuje Marcin Korczak wójt chęciński, sądzący sprawę Jana Troppera i sukcesorów o posiadłości w obrębie miasta nabyte za 250 grzyw. Ławnicy zasiadający w sądzie mają nazwiska w połowie niemieckie. Kod. mał. III 211, 354. Długosz powiada o Ch. iu quo minera lasuri optimi abunde effoditur. L. B. I, 465. Odróżnia on Stare i Nowe Chęciny, mające oddzielne kościoły parafialne. Role miejskie tworzyły cztery pola pierwsze zw. Jerzmaniec dawała dziesięcinę do 2 grz. prependzie szydłowieckiej w Kielcach, drugie pleb. w Starych Chęcinach, trzecie kościołowi w Nowych Chęcinach, czwarte kościołowi Chełmo Chełmo Chełmsko Chełmża Chełp Chełpowo Chełstowo Chełsty Chemsko Cheptyńce Chersonka Cherubinowice