Żywotów Stary i Nowy, mstko po obu brzegach rz. Rośki, pow. taraszczański, w 3 okr. pol. , gm. Żywotów, par. katol. Gratów, odl. o 84 w. na płd. zach. od Taraszczy a 168 w. od Kijowa, ma w ogóle 1821 mk. 1233 w Ż. Starym i 588 w Nowym. Podług Pochilewicza było tu w 1863 r. 1870 mk. prawosł. , 43 katol. , 1052 żydów i 4619 dzies. ziemi. W Ż. Starym znajduje się cerkiew p. w. św. Mikołaja, z drzewa wzniesiona w 1737 r. przebudowana i rozszerzona w 1848 r. , uposażona 87 dzies. Do par. praw. należy wś Popówka o 4 w. . W Ź. Nowym jest cerkiew Pokrowska, pochodząca z pierwszej połowy zeszłego wieku, uposażona 62 dzies. Obie te cerkwie uposaźone zostały w 1742 r. przez Barbarę Wyżycką. Do parafii należy wś Kalinówka o 10 w. . Jest tu dalej kaplica katol. par. Oratów, synagoga i dom modlitwy żydowski, fabryka świec. Targi odbywają, się co drugą niedzielę. Mstko od północnej i wschodniej strony opasują wzgórza. Obszar zajmowany przez Ż. Stary przedstawia półwysep, oblany z trzech stron rz. Rośką, w duży staw zebraną; z resztą osady wazki przesmyk go łączy. Na półwyspie są ślady zamczyska w wałach, prawie zupełnie zgładzonych. W walach, przy kopaniu natrafiano na szkielety ludzkie, na gruz potłuczony i na szczątki piwnie głębokich. Do mczka przylegają trzy przedmieścia Kijowskie czyli Jakimówka, Krasiłówka i Przywiliwka. Podług miejscowego podania w odległej przeszłości, gdy razu jednego zapędził się pod Ż. zagon tatarski, pewna, rycerskiego animuszu niewiasta, związawszy się przysięgą bronienia grodu swego do upadłego, w męzką przyodziana odzież, walczyła na koniu, z orężem w ręku, aż w końcu padła w boju, tatarską strzałą przeszyta. Na miejscu, gdzie poległa dziś przedm. Przywiliwka i gdzie jej zwłoki złożono, wzniesiono krzyż kamienny, z napisem po rusku 1443, m. czerwca 31 pogrzebiona tu służebnica Boża Dominikia. Na zamczysku miała być przed laty odkryta marmurowa płyta z napisem, że w tem miejscu spoczęła kn. Irena Czetwertyńska. Trzy kopce sypane, przy wjeździe do mczka, w pewnych od siebie rozmieszczone odstępach, są to są to t. . kurhany sygnałowe, na których straż czuwająca ostrzegała mieszkańców o zbliżaniu się ordyńców. Dokoła Ż. zalegają niezmierzone przestrzenie tłustego, z gliną pomieszanego czarnoziemu. Kopią tu wyborną glinę garncarską oraz glinę kredową, służącą do wyrobu fajek. Początek osady tej podanie odnosi do panowania Tatarów Mongołów; miała ona należeć do dóbr stołowych chana i stąd wywodzi swą nazwę od ruskiego wyrazu żywot życie, żołądek. Prawdopodobniej jednak nazwa Ż. ma związek z wyrazem, , żywotyny, który w dawnym języku ruskim oznaczał bydło, zboże, siano, pszczoły. Przypuszczać bowiem należy, że w owych dawnych czasach pełno tu być musiało łąk, obfitujących w trawę i roślinność, na których roić się mogło dosłownie od żywotyny, od pasiek i wszelkiego rodzaju bydła. Pierwszymi znanymi dziedzicami Ż. byli kn. Czetwertyńscy. W jednym dawnym zapisku sądowym znajduje się wzmianka nawiasowa, że jeden z przodków Czetwertyńskich za zasługi wziął te dobra od Hospodara; owym obdarzonym mógł być chyba albo Aleksander, książe twerski 1444 r. , albo syn jego ks. Wasyl; owym zaś hospodarem, który Czetwertyńskiego dobrami obdarzył mógł być w takim razie Kazimierz Jagiellończyk. Podczas najścia Mendligireja w 1482 r. Ż. , podobnie jak i cała tutejsza okolica, mógł uledz zniszczeniu. Jakoż Ż. przez długie lata stał pustką i począł w aktach występować jako sieliszcze. Ks. Czetwertyńscy byli potomstwem Ruryka, pochodzili z kn. twerskich i przeniosłszy się na stary Wołyń, uwili sobie nowe gniazdo na wysłużonych od w. ks. lit. dobrach i od Czetwertni przybrali nazwisko Czetwertyńskich. W pierwszej połowie XVI w. oprócz dóbr wysłużonych przez ojca swego kn. Wasila na Wołyniu, koło Krzemieńca Ontonów, Stożek, Zalesce, Uhorsk i, oh. Pamiat. Kijow. , t. , oddz. 2, str. 205, kn. Matwij Czetwertyński posiadał i Ż. ; ożeniony był z Eudotją Wachanowska, córką Teodora. Zostawił jedyną córkę Annę, która wyszła za kn. Janusza Zbaraskiego, wwdę bracławskiego, i wniosła mu w posagu znaczne dobra, po ojcu oddziedziczone, a mianowicie w wwdztwie bracławskiem połowę Niemirowa, połowę Chwastowiec, połowę Bundurowców, połowę sieliszcza Medweży, sieliszcze Tołoszkowce, sioło Sokula, sieliszcze Stawy, sieliszcze Napadów, sieliszcze Sitkowce ze Skomoroszkami, sieliszcze Obuchowę i sieliszcze Ż. Gdy w 1574 r. zapisała te wszystkie dobra mężowi swemu ks. Zbaraskiemu, wszyscy stryjeczni jej bracia wystąpili z procesem, powołując się na dawne przodków swych dyspozycye, i na statut lit. , który potomkom po kądzieli nieprzyznawał prawa uczestnictwa w spadkach dóbr ojczystych ob. Statut lit. , rozdz. 5, artykuł 14, par. 2. Tymczasem tenże statut w innem miejscu w prawdzie dość ciemny uwolnił był siostry, niemające braci, od natrętności braci stryjecznych w wykupywaniu dóbr Czacki, O lit. i polskich prawach, t. I, str. 261. A że Anna z Czetwertyńskich Zbaraska w tym ostatnim znajdowała się wypadku, sejm przeto przyznał sieliszcze Ż. i inne ks. Januszowi Zbaraskiemu i jego małżonce, jako po przodkach z dawna należące, pomimo że listy i przywileje na sieliszcze Ż. pogorzały podczas najazdu tatarskiego. Gała ta jednak fortuna, nie wyłączając i Ż. , była Żywotów Żywotów