przyrost zatem ludności wynosił 5974 dusz. Podług danych z 1881 r. na 1 w. kw. przypadało 36 mk. średnio w całej gubernii 36, 4 mk. na 1 w. kw. . Pod względem administracyjnym powiat dzieli się na 5 okręgów policyjnych stanów Horoszki, Czerniachów, Cudnów, Januszpol i Kotelnia dawniej Kodnia, obejmujących 20 gmin Barasze, Fasowa, Horoszki i Uszomirz do 1 okr. pol, , Beżewo, Czerniachów i Puliny do 2 okr. pol. , Cudnów, Krasnosiołki, Piątka i Trojanów do 3 okr. pol. , Januszpol, Krasnopol, Motowidłówka, Ożadówka do 4 okr. pol. , Andruszówka, Kodnia, Kotelnia, Lewków i Sołotwin do 5 okr. pol. . Gminy wchodzące w skład 1 i 2 okr, policyjnego należą do 1go rewiru, należące zaś do pozostałych 3 okręgów do 2 rewiru sądu pokoju dla spraw włościańskich. Pod względem sądowym do żytomierskiego zjazdu sędziów pokoju należą cztery sądy pokoju w Żytomierzu, dalej w Horoszkach, Cudnowie, Kotelni i Januszpolu. Okręgi inkwirentów sądowych sędziów śledczych znajdują się 1 4 w Żytomierzu, 5 w Horoszkach, 6ty w Cudnowie. Pod względem kościelnym powiat dzieli się na 5 okręgów błagoczynia cerkiewnych prawosławnych miejski, obejmujący oprócz cerkwi w mieście, parochie Baraszówka, Kalinówka z filią Hazinka, Lewków, Piski z filią Skomorochy, Prażewo, Synhury, Staniszówka, Szumsk i Weresy; okr. 1wszy obejmuje parochie Barasze, Bezów z filiami Dzieweczki i Ślipczycze, Bondarówka, Buki, Biełka, Czerniachów, Dawidówka, Horoszki z filią Horoszeczki, Hryżany, Iwanowicze, Krajewszczyzna, Kropiwna z filią Lisowszczyzna, Nowopol, Puliny, Riasna, Sielec, Skołobów, Sławów, Strybież z filią Protówka, Styrty, Studenica, Suszki, Toporyszcze z filią Kamienny Bród, Turczynka, Trokowicze, Uszomirz, Wilsk z filią Kołodziejówka, Zabrodzie i Zoroków z filią Kamionka; do 2go okręgu należą parochie Andruszówka z filią Hardyszówka, Arapówka z filią Pawełki, Czerwonne, Halczyn Wielki, Halczyniec, Iwanków, Iwnica, Jankowce, Kodnia, Kotelnia z filiami Antopol i Wołosowo, Kryłówka, Leszczyn, Łuka z filią Młyniszcze, Lachowce, Mińkowce, Moszkowce Wielkie, Niechworoszcz, Nikonówka z filią Kukolnia, Połowieck z filią Żurbińce, Skakówka, Sołotwin, Starosiele z filią w Kotelni, Tatarynówka Wielka, Tulin, Wysokie z filią Ośniki; do 3go okręgu należą parochie Cudnów, Dzikowce, Hłuboczek, Jasnogród z filią Monastyrek, Pilipy, Piątka, Raczki z filią Pilipki, Serbinówka, Słobodyszcze, Stołpów, Sosnówka, Szwejkówka, Trojanów, Turczynówka z filią Małe Korowińce, Tiutiunniki z filią Horodyszcze; wreszcze 4ty okrąg błagoczynny obejmuje parochie Babuszki, Bratałów Wielki z filią Wyszczykusy, Bratałów Mały, Buraki, Barkowce z filią Motrunki, Chiżyńce, Halijówka, Hołodki z filią Rajki, Hrynowce, Januszpol, Karpowce, Kirejówka z filią Awratyn, Kołki, Korowińce Wielkie, Krasnopol, Krasnosiołka, Lemiesze z filią Rajhorodka, Mołoczki, Motowidłówka z filią Siemionówka, Nosówki, Ożadówka z filią Harniszówka, Pedyńki, Stetkowce, Tatarynówka Mała, Troszcza, Wolica Wielka, Wołosówka z filią Bejzymówka i Żerebki. W ogóle w powiecie znajdowało się 164 cerkwi, mianowicie 118 parochialnych, 31 filialnych, 1 ogrzewana, 8 cmentarnych i 6 domowych. Podług danych z 1885 r. było w powiecie bez mta 146 cerkwi prawosławnych 10 murowanych, 1 monaster murowany i 11 kaplic 1 murowana, oraz 5 domów modlitwy rozkolniczych drewnianych. Kościoły wyznania katolickiego stanowią dekanat żytomierski, dyecezyi łuckożytomierskiej, obejmujący 10 parafii; Żytomierz, Lubar, Puliny, Cudnów, Krasnopol, Kotelnia. Trojanów, Leszczyn, Kodnia i Iwnica, mający 40259 wiernych. Dane z 1885 r. podają w powiecie 12 kościołów katol. 5 drewnianych i 16 kaplic 9 drewnianych, 5 kościołów ewang. drewn. , 4 domy modlitwy baptystów drewniane, 9 synagog żydowskich 6 drewnianych i 31 domów modlitwy żydow. 17 drewn. . Ludność zamieszkuje 526 miejscowości podług wydawnictwa Centr. stat. komitetu z 1890 r. 989 miejscowości, mających 21668 dm. włościańskich, obok 17869 należących do innych stanów. Włościanie uwłaszczeni zostali na 230073 dzies. ziemi. Oprócz Ż. w powiecie jest 17 miasteczek Andruszówka, Cudnów, Czerniachów, Czerwonna, Horoszki, Iwnica, Januszpol, Kodnia, Kotelnia, Krasnopol, Lewków, Leszczyn, Piątka, Puliny, Rajhorodek, Trojanów, Uszomierz. Główne zajęcie mieszkańców stanowi rolnictwo, któremu w południowej części sprzyja bogactwo gleby. Sieją przeważnie żyto, jęczmień, owies i pszenicę Nadmiar zboża od potrzeb miejscowych znajduje zbyt w Zytomierzu oraz przerabiany bywa w gorzelniach. Kartofle sadzą w znacznej ilości. Podług danych z 1885 r. zasiano czetwierti 18482 pszenicy ozimej, 242 jarej, 51325 żyta, 46564 owsa, 14669 jęczmienia, 14268 tatarki, 1987 prosa, zasadzono 55671 kartofli; zebrano 110459 pszenicy ozimej, 1524 jarej, 273678 żyta, 192445 owsa, 41970 jęczmienia, 43368 tatarki, 23723 prosa, 248038 kartofli. W ogóle gospodarstwo polne niestanęło jeszcze na wysokim stopniu produkcyi, widać jednakże ogólne dążenie do poprawy długo zaniedbywanej gałęzi przemysłu narodowego. Do lepiej zagospodarowanych majątków zaliczyć można Dziwoczki i Beżów, ze znaczną produkcyą zbóż ozimych, ogrodowizny i owoców; Łuka i Tulin z przeważną produkcyą pszenicy jarej; Małoczki, Wołosówka i kilka innych. Ogrodnictwo rozwija się

Żytomierz