zwala zaprowadzić prawo niemieckie. W r. 1580 ma tu Adam Czarnkowski 6 łan. os. , 3 kom. , 1 rzem. i karczmę z półłankiem. W r. 1793 posiadają wś kawalerowie maltańscy. W. Ł. Żukowo 1. niem. Zuckau, w dok. Stolpą, Suchow, Succau, , wś kościelna nad rzką Radunią, sławna niegdyś z klasztoru norbertanek, leży w pow. kartuskim, między uchodzącemi do Raduni strugami; Słupianką i Strzelenką, w malowniczej dolinie, okolonej pagórkami, 23 4 mili na zachód od Gdańska, przy szosie i kolei kartuskiej. Posiada st. poczt. i przystanek kol. , szkołę 4 klas. bezwyz. 1887 r. 245 dzieci, papiernię i fabrykę papy, 2 wodne młyny i 2 hamernie. Odbywają się tu 2 jarmarki. Bo gminy należy folw. , 42 posiadeł włośc. i 68 zagród, razem 111 osad; cały ten obszar obejmuje 1269 ha 904 roli orn. , 127 łąk, 1885 r. było tu 138 dm. , 254 dym. , 1465 mk. 1151 kat. , 284 ew. , 27 żydów. Przy kościele paraf. istnieje bractwo trzeźwości od r. 1856 i szpital dla 6 ubogich. Parafia, należąca do gdańskiego dekanatu wiejskiego, jest bardzo rozległa; r. 1867 liczyła 4219 dusz, zaś 1896 było 5560. W skład par. wchodzą Żukowo, Malkowy, Kczewo, Czeczewo i Popowo, Mniszewo, Tokary, Pępowo, Niestępowo, Pikarnia i Smolnik, Otomin i Dębniak, Dzierzążno, Przyjaźń, Lniskie Pole, Lichtenfeld, Koło, Gliniana Góra, Kuhwiese, Skrzeszewo, Mezowo, Borchardztwo, Glińcz Górny i Nowy, Borkowo król. i szlach. , Lisewo, Gradolewo, Sarnówko, Rutki i Kąty, Sitno, Borowo, Babiskok i Krzywy Dół, Lniska, Lezno i Lezienko, Rębowo i Otominko, Sulmin, Sowia Karczma i Rębiechowo. Starożytności osady dowodzą znalezione tu kilkakrotnie groby skrzynkowe ob. Objaśn. do mapy archeol. Prus Zach. Ossowskiego, str. 55 i 56. Zdaje się, że kościół parafialny istniał tu już r. 1031, ta bowiem data jest podana na chorągiewce, umieszczonej na kościele św. Jakuba, teraz zaś św. Jana Chrzciciela, który dawniej był parafialnym. Już r. 1201 wymienia papież Innocenty III między posiadłościami norbertanów wrocławskich także kościół św. Jakuba w Żukowie. Przy nim książę Mestwin I założył w r. 1209 klasztor norbertanek i hojnie wyposażył, nadając sześć wiosek cztery nad Radunią i Słupianką, do których i Żukowo należało i dwie dalej pod Oliwą ku morzu Rębiechowo i Świemirowo. Nadto dodał, oprócz innych przywilejów, strugę Warznicę i Osusznicę, sławną z bobrów i ryb, i dwa jeziora Garcze i Brodno. Księżna zaś Świnisława darowała całą żyzną kępę Oksywską z 15 wioskami, nadto Beleczkowo na Pomorzu i przy Wiśle pod Świeciem Grabowo. Pierwsze zakonnice przybyły tu około r. 1210 z Strzelna pod Inowrocławiem. Darowizny te zostały później przez książąt pomorskich znacznie powiększone. Lecz zaledwie Słownik Geograficzny T. XIV. Zeszyt 167 pierwsze siostry rozpoczęły tu służbę Bożą, aliści pogańscy Prusacy r. 1224 napadli klasztor i zniszczyli, a zakonnice, które schroniły się na wzgórzu za Radunią, pozabijali. Było tych męczenniczek 10 przeorysza Mirosława, Benedykta, Ewa, Miłosława, Cecylia, Zofia, Eufemia, Eufrozyna, Bogudaja i Elżbieta. Pamięć o tem męczeństwie do dziś dnia się przechowuje. Stoi tam kapliczka p. w. św. Jana Nep. , w której teraz jeszcze nabożeństwo na pamiątkę tych męczenniczek się odprawia. Odbudowany nanowo klasztor, został jednak już r. 1433 spalony przez husytów. Strapione siostry udały się z prośbą o pomoc do biskupów zgromadzonych na soborze w Bazylei, którzy ogłosili odpust dla wszystkich wiernych, wspierających klasztor. Pomimo to budowa wolno postępowała. R. 1561 dostał się klasztor w zastaw Gdańszczanom, którzy królowi Zygmuntowi Augustowi na wojnę przeciw Moskwie pożyczyli byli 100, 000 tal. Dopiero biskup kujawski Rozdrażewski r. 1583 usunął Gdańszczan od zarządu klasztornego. R. 1626 uciekając przed Szwedami, opuściły siostry klasztor. Większa część znalazła przytułek na zamku pokrzywińskim, którym zawiadował wtedy wojew. chełmiński i starosta pokrzywiński Ludwik Mortęski, rodzony brat dawnej ksieni chełmińskiej Magdaleny Mortęskiej. Dopiero r. 1630 wróciły siostry znów do Żukowa, lecz jeszcze tego samego roku, w skutek morowego powietrza, przeniosła się większa część do Chmielna. W czasie drugiej wojny szwedzkiej wynajęły sobie obszerną kamienicę w Gdańsku na Starem mieście i płaciły tam dzierżawy na rok 500 fl. Mieszkały tu blizko 3 lata, a było ich przeszło 30. R. 1834 nastąpiła kasata klasztoru. Przeorysze klasztoru znamy z nazwisk dopiero od r. 1583; są one Agnieszka Sukowska 1585 1591, Joanna Orzechowska 1592 1595, Elźbieta Sobieńska 1595 1599, Anna Racięska 1599 1626, Małgorzata Czapska 1626, Katarzyna Wojanowska 1631, powtórnie Małgorzata Czapska, 1657 w Gdańsku, Elżbieta Glińska 1658 1661, Anna z Felden Zakrzewska 1661 1671, Katarzyna Kostczanka 1671 1689, Eleonora Rembowska 1689 1698, Elżbieta Ciecholewska 1698 1709, Teresa Powalska 1709 1723, Maryanna Czapska 1723 1730, Konstancya Wolaka 1731, Magdalena Pawłowska 1820 1827, Julianna Lewińska 1827 1836. Zwyczajem żeńskich klasztorów w Polsce utrzymywały tu norbertanki szkołę dla panien świeckich. Za czasów książąt pomorskich kształciły się w niej księżniczki i córki znakomitych rodzin. Później za Krzyżaków zdaje się, że i po niemiecku wiele uczono, gdyż najznakomitsi Gdańszczanie oddawali wtedy swoje córki do Żukowa. Oprócz nauki i pobożnego życia, uczyły się tu panny różnych robót, mianowicie haftowania i szycia. 54

Żukowo

Żukowo