okr. od Lipowca, przy drodze poczt. do Hajsyna i Bracławia, ma 1544 mk. Spis urzęd. z 1885 r. . Podług Słownika geogr. Siemionowa było tu 434 dra. , 2578 mk. , podług zaś Pochilewicza 1472 mk. prawosł. , 49 katol. i 1150 żydów. W mstku znajduje cerkiew paraf. , synagoga murow. , dom modlitwy żydowski, st. poczt. i niewielki browar piwny. Targi odbywają co drugi tydzień. Cerkiew paraf, Michajłowska, była pierwotnie zbudowana z drzewa w 1753 r. przez dziedziczkę z Rościszewskich Strutyńską. Po r. 1835 przeniesioną została do kościoła po skasowanym w t. r. klasztorze reformatów. W r. 1849 z gruntu przebudowana. Uposażenie parochii stanowi 80 dzies. Do par. prawosł. należy wś Wiezowica odl. o 2 w. . Ziemia wszędzie urodzajna. W dawnych wiekach okolicę Ź. zalegały lasy. Na lewym brzegu Bohu po pod Kitajgród, Kalnik, Daszów, Sitkowce, Żorniszcze szeroko ciągnęła się jednostajna puszcza, t. . Nadbohska. Przy stykających się niegdyś granicach dóbr Omełyniec, Iliniec, Krykowiec i Żorniszcz ciągnął się również łańcuch lasów, . Budyszcze. Nadto w dokum. pod r. 1618 spotykamy pod Ż. Towsty las. W pobliżu zetknięcia się tych granic zwracało uwagę, , horodyszcze czyli zamczysko stare, które, jak się dawny graniczny dokument wyraża przez ludzi Lipowieckich i innych ze stepów, w czasie wojen w lasach schronienia szukających, wyrobione zostało. Pierwsze jednak powstanie tego horodyszcza mogło sięgać jeszcze dawniejszych czasów. Pierwszym dokumentem ujawniającym dawne istnienie Ż. czyli Żornowiszcz jest nadanie jego pod koniec XV w. r. 1494 Bykowi Aleksandrowiczowi Arch. Sanguszków, I, Nr 119; Jabłonowski, Ukraina, III, 715. Niedługo jednak trzymał on tę posiadłość, gdyż już w 1501 r. Aleksander Jagielończyk nadaje tę osadę, położoną u krawędzi puszczy nadbohskiej, Iwanowi Dubiskiemu, z ogromnemi obszarami ziemi, które rozlegały się na pięć mil dokoła Archiw. Rościszewskich w Lipowce. Dubiscy pisano ich w aktach Dubiscy, Dubniscy, Dubieccy, h. Rawicz, pochodzili z Litwy, pow. nowogródzkiego i oszmiańskiego. Obdarowany Iwan Dubiski mieszkał przeważnie na Litwie, gdzie w pow. wileńskim posiadał Dubniki, w nowogródzkim Adamczyce, w pińskim Dubieniec, Jastrzębnę i Moczylnę. Do nadanych mu Ź. , dla zaokrąglenia się, dołączył i sąsiednią Kamieniohurkę, w pow. Winnickim, zamieniwszy za nią ludzi swych w Oszmiańskiem, co król Zygmunt I jemu i żonie jego Fedka Swiatoszy, zatwierdził Metr. lit. , fol. 63, ks. 10. Zostawił on syna Pawła. Ten, oprócz dóbr na Litwie, wziął po ojcu i dobra ziemi wołyńskiej a wdztwie bracławskiem, t. j. Kamienohorkę, sioło stare i za rzeką Bohem nowe od Pikowa z przysiołkami; także Żorniszcze, Piszczane, Hołowaczowo, Horodyszcze, wszystkie uroczyszcza i staw nazwany Dubiski, Wisznię imieniem Owdijówkę i dwór w Winnicy Jabłonowski, Ukraina, I, str. 120 i Sumar. akt łuckich, w zb. Zygm. Łuba Radzimińskiego. W te czasy okolice te były słabo zaludnione. W opisie zamku Winnickiego z r. 1552 czytamy A trzech ludzi sieliszcze jego Pawła Dubiskiego w pow. bracławskim Zornowiszcze, ziemi pięć mil, ludzi niemasz. Bobrowe hony i zwierzynne łowy, a ktoby chciał stać z pszczołą pasieką albo zwierza łowić, powinien panu kunicę dać. Kamienohorka była juz wtedy zasiedloną; było w niej 30 ludzi Arch. J. Z. R. , cz. . str. 604. Paweł Dubiski miał jedną tylko córkę Magdalenę, którą wydał za Ławryna Wawrzeńca Piasoczyńskiego, Wołynianina. Piasoczyńscy siedzieli z dawna w pow. łuckim, gdzie główne ich fundum był Piasoczyn, od którego i imię swe wzięli; ale już Gniewosz P. zastawił je ks. Teodorowi Sanguszkowi Arch. Sanguszków, t. IV, str. 264. Ten Gniewosz Iwanowicz P. , ojciec Ławryna, ożeniony był z Kuniewską, ziemianką z Wołynia i wziął za nią w posagu Kuniew na Wołyniu i Uładówkę w Bracławskiem. Ta, po śmierci męża swego wyszła za Piotra Neczaja. Siostra Ławryna Piasoczyńskiego była za Lwem kn. ze Zbaraża Woronieckim. Ławryn P. po większej części rezydował w Kuniewie, ale nierzadko przesiadywał w Uładówce i Żorniszczach. Ławryn P. jest znaną w dziejach osobistością. Mąż wielkiej roztropności i biegłości w sprawach publicznych, dobił się bystro znaczenia i wpływu. Był podkomorzym bracł. i posłował do Ordy. Cieszył się też względami Zygmunta Augusta, Stefana Batorego i Zygmunta III. Znany jest list Batorego z d. 10 września 1578 r. ze Lwowa do ks. Konstantyna Ostrogskiego, aby grunta i wś Piasoczyn zwaną, w pow. łuckim, będące w zastawie u ks. Sanguszków małoletnich, a których tenże Ostrogski był opiekunem, oddał do rąk Ławryna Piasoczyńskiego, który jest przyrodzonym sukcesorem tych dóbr po swoich antecesorach, dziadzie i ojcu, tem bardziej, źe dziad jego Waśko Iwan P. , ojciec i syn tegoż Gniewosz chcieli je wykupić z zastawu, ale sukcesorowie ks. Fedora Sanguszka, któremu Waśko P. był te dobra zastawił, przyjąć wykupu niechcieli w zbiorze piszącego. W archiwum Rościszewskich w Lipowce pow. kijowski przechowało się ciekawe opowiadanie z r. 1588 Ławryna P. z czasów inkursyi tatarskiej i morowego powietrza. W tym właśnie czasie całe Bracławskie ucierpiało mocno od ciągłych zagonów i napadów tatarskich, które w końcu obróciły je w pustkę. Wtedy to odwieczni tutejsi posiadacze, jeszcze na mocy nadań Witolda, Świdrygiełły i Olelkowiczów osiedli, zniszczeni

Żóraw