dzies. 599 lasu, 26 nieuż. . Kościół katol. paraf. , p. w. św. Kazimierza, wzniesiony w 1568 r. przez Garciana Alabusa, rektora kolegium jezuickiego w Wilnie. Parafia katol. , dekanatu wiłkomierskiego, 3527 wiernych. Filia w Pozelwie. Gmina, położona w płd. wsch. części powiatu, przytyka od płd. wschodu do gub. wi leńskiej i graniczy od wschodu z gm. O wanty, od płn. z gm. Kurkle, od płn. zach. i zachodu z gm. Kowarsk, Towiany i Konstantynów, od płd. zach. z gm. Wojtkuszki, obejmuje 99 miej scowości, mających 1406 dm. włośc. obok 73 należących do innych stanów, 9362 mk. włośc. , uwłaszczonych na 13370 dzies. ziemi. Nadto w obrębie gminy znajduje 10491 dzies. 3432 roli większej posiadłości, 527 dzies. zie mi skarbowej i 171 88 roli kościelnej. Gleba w ogóle mało urodzajna. Dobra Ż. należały nie gdyś do ks. Radziwiłłów, z których kardynał Jerzy zapisał je dla akademii jezuickiej w Wil nie. Po kasacie jezuitów przeszły na własność funduszu edukacyjnego, nadane zostały wraz z Perkalami i Pozelwą Ignacemu Pietkiewiczo wi, podstar. wiłkomierskiemu, z wykazaniem intraty 13030 wikcyę na dobrach Komaje. Następnie wła sność Morykonich, później Doroty Łopacińskiej, której syn Ignacy sprzedał je Karolowi Bystramowi. J. Krz. Żmujdok, wś, pow. augustowski, gm. Sztabin, par. Krasnybór, odl. od Augustowa 19 w. , ma 6 dm. , 40 mk. Żmujdż, ob. Żmudź. Zmujdziny, wś, pow. łecki, ob. Oracze i Zmoidszen. Żmulino, wś, pow. wieliski, prawie na granicy gub. pskowskiej, przy drodze z Wieliża do Wielkich Łuk. Żmurkówka, pow. radomyski, ob. Żmurówka 1. Żmurnia, rzeczka, w pow. mozyrskim, ma ły prawy dopł. Uborcia, zaczyna się w lesi stych moczarach za wsią. Żmurnicka Rudnia, stanowiąc pod nią rozlew jeziorny płynie pusz czami na północ, łączy sie Horczyno i po za niem ma ujście wielu rozgałęzionemi korytami, naprzeciwko wsi Lelczyce. Długa około 10 w. A. Jel. Żmurniańska mylnie Żmuryńska Rudnia, pow. mozyrski, ob. Rudnia 82. W pobliżu wsi bagniste jezioro Śmierdzin Żmurówka 1. wś, pow. rzeczycki, w 1 okr. pol. rzeczyckim, gm. rowieńskosłobodzka, o 14 w. od Rzeczycy. 2. Ż. , Żmurouka, wś nad Dnieprem, pow. rzeczycki, przy gośc. poczt. rzeczyckoczernihowskim, w 4 okr. pol. rzeczyckim, gm. i par. prawosł. Zaspa, o 6 w. od Rzeczycy, ma 21 osad; lud rolniczy, flisaczy i rybaczy; miejscowość bogata w dary natury. Żmurówka 1. al. Żmurkówka, wś na lewym brz. Zdwiża, pow. radomyski, w 1 okr. pol. , gm. Brusiłów, par. praw. Rożów, odl. o 34 w. od Radomyśla, ma 56 mk. Podług Pochilewi cza jest tu 30 mk. ; włościanie, w liczbie 6 dusz rewiz. , uwłaszczeni zostali na 70 dzies. , za op łatą po 37 rs. 22 kop. rocznie. Stanowi przed mieście Rożowa. 2. Ż. , wś na lewym brz. Zdwiża, pow. radomyski, w 5 okr. pol. , gm. Brusiłów, par. praw. Karaszyn, odl. o 30 w. od Radomyśla, ma 472 mk. Podług Pochilewicza jest tu tylko 63 mk. ; włościanie, w liczbie 6 dusz rewiz. , uwłaszczeni zostali na 70 dzies. Wś należała do Michajłowskiego monasteru w Kijowie, obecnie skarbowa. Żniatyn, pow. sokalski, ob. Zniatyn. Żnibrody, piewotnie Niezbrody, wś, pow. buczacki, 21 klm. na płd. wsch. od sądu pow. w Buczaczu, 8 klm na płd. od urzędu poczt. w Jazłowcu. Na płd. zach. leży Sokulec, na zach. Kościelniki i Skomorochy, na płn. Duliby, na płd. wsch. Beremiany w pow. zaleszczyckim. Wzdłuż granicy zach. płynie Strypa; przez wsch. cześć obszaru pot. Beremiański, dopływ Dniestru. W jego dolinie leżą zabudowania wiejskie. Własn. wiek. probostwa łacińskiego w Jazłowcu ma roli or. 284, łąk i ogr. 26, pastw. 12, lasu 253 mr. ; wł. mu. roli or. 472, łąk i ogr. 79, past. 28 mr. W r. 1890 było 117 dm. , 726 mk. w gm. , 4 dm. , 31 mk. na obsz. dwor. 611 rzym. katol. , 121 gr. katol. , 25 izr. ; 625, 132 Rus. . Par. rzymkat. w Jazłowcu, gr. kat. w Beremianach. We wsi jest cerkiew p. w. św. Michała i kościół filialny, tudzież szkoła 1klass. i młyn. W polu przy granicy Beremian i na pastwisku gminnem są ślady cmentarzyska i mogiłek. Kilkanaście z nich rozkopał w r. 1878 Kirkor i znalazł wie le przedmiotów bronzowych i kamiennych ob. Zbiór wiadomości do antropologii, t. III, str. 22 i nst. . W r. 1436 Teodoryk z Buczacza zapisuje wieś Niezbrody na uposażenie kościoła par. w Jazłowcu ob. t. III, str. 538. Lu. Dz. Żnin, miasto powiatowe w w. ks. poznańskiem, posiada wszystkie urzędy cyw. i duchowne, st. dr. , żel. pod miastem, na linii RogoźnoInowrocław, sądy w Szubinie i Bydgoszczy. Obszaru rolnego ma 1564 ha, 216 dym. , 2430 dusz, 1836 kat. , 259 prot. , 314 żyd. , 21 innow. Leźy o 35 klm. na wschód od Wągrowca, 18 klm. na płd. od Szubina, 9 klm. ku płn. od Gąsawy, w okolicy wznoszącej się od 80, 6 mt. npm. na wschodzie, do 92, 6 na zachodzie. Miasto loży nad płn. kończyną jeziora zw. Żnińskie Mniejsze i nad rz. Gąsawką, która o kilkaset kroków za miastem wpływa do jeziora Większego, łącząc je z Mniejszem. Tor drogi żel. idący od Wągrowca ku Inowrocławiowi, przebiega część północną obszaru gruntów żnińskich i opuszcza go na wschodzie przy granicy Góry Arcybiskupiej, gdzie o 800 kroków od rzeki Gą

Żmudzka Wieś

Żmujdok

Żmujdż

Żmulino

Żmurkówka

Żmurnia

Żmurniańska

Żmurówka

Żniatyn

Żnibrody

Żnin