miasto i zamek Węgrzy i trzymali się tu do r. 1476, pustosząc okolicę. Opuścili Ż. dopiero w skutek pokoju zawartego między Kazimierzem Jagiellończykiem a Maciejem Korwinem. W r. 1522 zgorzało miasto i dla tego uwolnił je Zygmunt I od podatków na lat 12, na prośbę Jędrzeja Stadnickiego i Krzesława Woyschik, cześnika krak. , dziedziców miasta. W 1545 uzyskał Jędrzej Stadnicki u króla przywilej na jarmark w dzień Nowego roku, następnie w r. 1553 na drugi jarmark na dzień św. Wita. Około tego czasu, bo w r, 1537, połączył tenże Jędrzej Stadnicki, kasztelan sanocki, beneficium w Ż. Nowym z beneficium w Ź. Starym i utworzył w mieście prepozyturę. Stosunek ten istniał do r. 1786. W r. 1577 spłonęło miasto powtórnie, o ozem poucza nas lustracya z r. 1581 Paw. , Małop. , 152. W tym roku złożyło szosu 12 zł. 24 gr. mieszczanie zaś 40 zł. 27 gr. Łanów miejskich było 6, szewców 6, krawców 3, kuśnierzy 2, kowali 2, tkaczów 4, ślusarz 1, piekarek, 7 słodownik 1, balwierz 1, przekupniów 2, stolarz 1, siodlarz 1, skrzypek 1, komorn. 14 i młynarz. Ludność więc cała liczyła około 300 głów; równało się zatem sąsiednim miastom. W r. 1603 Jędrzej Stadnicki wznowił upadły klasztor dominikanów a 1614 zbudował go. Klasztor zniesiono za Józefa a budynek obrócono na cele rządowe. Teraz mieści sąd powiatowy. Po Stadnickich posiadali Ż. ks. Wiśniowieccy a w końcu XVIII w. Radziwiłłowie. Tutaj w r. 1775 witała szlachta licznie zgromadzona Karola ks. Radziwiłła, wracającego z zagranicy. W XIX w. był Ż. własnością Bobowskich, potem Józefa Zubrzyckiego. W latach 1843 i 1882 wielkie pożary zniszczyły miasto. Parafia naleźała naprzód do dyec. krakowskiej, po przyłączeniu tej części kraju do Austryi naprzód do dyec. tarnowskiej a w końcu przemyskiej. Obejmuje 7 wsi z ludnością przeważnie rz. kat. Brzozową, Hutę Polańską, Kąty, Mytarkę część, Mydlarz część, Skalnik i Toki i 21 wsi z ludnością przeważnie gr. kat. Miasto graniczy na płn. z Tokami, na wsch. z Grabaniną, Siedliskami i Ż. Starym, na płd. z Kątami a na zach. przez Wisłokę z Mytarzem i Mytarką. 2. Z. Stary, wś, leży na płd. wsch. od Ż. Nowego 2, 8 klm. , ma parafią rz. kat. , szkołę, 120 dm. i 642 mk. 312 męż. , 330 kob. , 627 rz. kat. i 27 izr. Pos. tabularna Jana Lewickiego ma 196 mr. lasu, dwie cząstki Józefówka i Tomaszówka mają razem 34 mr. Pos. mn. liczy 627 mr. Parafia istniała już w r. 1326 Theiner Momm. , I, 228 i 9, gdyż w spisie pobranej dziesięciny papieskiej zapisany jest proboszcz, , Nicolaus de Smigrodz. W połowie w. dziedzicami byli Jan Stadnicki h. Drużyna i Jan i Krzesław z Wojczy h. Powała. Dziesięcinę z łan. km. , wartości 12 grzyw. , dawano kantoryi św. Floryana w Krakowie Długosz, L. B. , I, 484. W r. 1581 Paw. , Małop, 122 posiadał Ż. Mi kołaj Stadnicki; miała wieś 101 2 łan. km. i 6 kom. z byd. O połączeniu parafii ze Ż. Nowym wspomniano wyżej. Par. obejmuje Głojsce, Sie dliska i Łysą Górę. Kościół murowany, pocho dzi prawdopodobnie z r. 1500, gdyż taką datę znaleziono przy restauracyi w r. 1880, nie ma jednak ważności archeologicznej. Ż. Stary gra niczy na zach. ze Ź. Nowym i Kątami, na płd. z Łysągórą, na wschód z Draganową a na zach. z Siedliskami. Mac. Br. Ch. Żmigrod, u ludu Zmygrod, niem. Schmiegrode, wś i dobra nad rz. Baryczą, pow. mielicki, par. kat. i ew. w Straburkn Trachenberg. Wś ma urząd okr. i urząd stanu cyw. , szkołę ew. , 669 ha 503 roli, 116 łąk, 82 dm. , 167 gospodarstw, 683 mk. 330 katol. ; dobra mają 906 ha 328 roli, 128 łąk, 399 lasu, 20 dm. , 221 mk. 77 katol. . Na obszarze dóbr zamek Trachenberg ma 8 dm. , 78 mk. i Gogolina 2 dm. , 18 mk. Wieś należała dawniej do uposażenia bisk. wrocławskich. Stał tu pierwotnie zamek zw. Maria Treunburg, z którego pozostała wieża, z posągiem Matki Boskiej na szczycie. Obecnie na tem miejscu stoi okazały zamek książąt na Trachenbergu, z kaplicą i parkiem ozdobnym. Żmija al. Smieja, niem. Schmieja, młyn, w pow. pleszewskim, na Nerze, dopł. Prosny, o 3 staje na płd. wschód od Pleszewa, 1 dm. , 9 mk. Żmijeński Mały, dział górski w Karpatach, ob. Żmieński. Żmijewka, wś u źródeł rzki Źerewy, pow. radomyski, w 4 okr. pol. , gm. Rozważów, par. praw. Wołczków o 15 w. , odl. o 76 w. od Radomyśla, ma 173 mk. Założona została około 1830 r. przez Temirę Żmijewską, córkę Alojzego, która następnie rozprzedała na części. Obecnie posiadają tu 24drobnych właścicieli 780 dzies. ziemi użytkowej, 2 lasu, 3 nieuż. , Hryncewiczowie 12 dzies. , Freponi 15 dzies. i Tem. Żmijewska 86 dzies. ziemi użytkowej, 45 lasu i 10 nieuż. Żmijewko, 1667 r. Żmijowko, niem. , w dok. Kl. Schmeiau, G, dobra ryc. , pow. brodnicki, st. p. i kol. Brodnica, par. kat. Żmijewo; 428 ha 343 roli or. , 11 łąk, 51 lasu; 1885 r. 4 dm. , 14 dym. , 60 mk. kat. , 3 ew. ; gorzelnia i cegielnia w miejscu. Dziedzic wsi Ernest na Karbowie. Za czasów krzyżackich zawierało 15 włók, płacących po 20 skojców. Około r. 1415 było tu 11 włók pustych, osiadłych tylko 4 ob. Szultz Gesch. der Stadt und des Kreises II, 112. W topogr. Goldbecka z r. 1789 wymienione jako dobra szl. z fol. i 7 dym. , w ręku Świniarskich str. 266. Wizyta Strzesza z r. 1667 pisze Ź. Bona Terestria. Gnosus Łapczyński possessor. Ex Żmigród Żmigrod Żmija Żmijeński Mały Żmijewka Żmijewko