. Koło tego miejsca ciągnęły się ogrody i place dziekana opatowskiego. Dalej wspomina, iż na obszarze miejskim jest łąka biskupa lubuskiego villam Wamberkow situs. Wskazywałoby to także na jakieś grodzisko czy okopy obronne. W innym miejscu mówi, iż młyn należący do scholastyka opatowskiego leży circa vetus et desolatum castrum Zmigrod. A wiec stały jeszcze wtedy ruiny zamku. Ponownie wspominając o młynie scholastyka dodaje, , juxta montem Zmigrod, oznaczając bliżej położenie zamku. Przy tym starożytnym grodzie założony został kościół parafialny, wedle tradycyi przekazanej przez Długosza, jeden z najpierwszych po zaprowadzeniu chrześciaństwa w tych stronach. Z tym grodem zapewne połączyć tez trzeba podanie o osadzeniu tu Templaryuszów, których usunął ztąd r. 1237 Henryk Brodaty i oddał miasto z przyległemi wsiami biskupom lubuskim ob. Długosz, L. B. , I, 579, 582, 635. Br. Ch. Żmigród 1. Nowy, miasto, w pow. jasielskim, przy ujściu pot. Głojsce do Wisłoki z prawego brzegu, w równinie wzn. 313 mt. npm. Okolicę zraszają liczne dopływy Wisłoki i sama Wisłoka. Gleba urodzajna. Zasłonięta od północy i południa pasmami górskiemi, pokrytemi szpilkowemi lasami, okolica ta ma klimat przyjemny i dosyć łagodny. Miasto starożytne, ale małe, ma parafię rz. katol. z kościołem murowanym, sąd powiatowy, urząd poczt. i podatkowy i szkołę ludową 6 klas. Domy w części murowane, w części drewniane, tworzą rynek i kilka ulic dosyć regularnych. Przebywa tu trzech lekarzy, jest apteka i kilka sklepów. Domów ma Z. 318 i 2573 mk. 1195 męż. , 1378 kob. , 1193 rz. katol. , 20 gr. katol. i 1358 izrael. Ludność chrześciańska trudni się rękodziełami, najwięcej rozwiniętem jest tkactwo i rolnictwo. Ludność żydowska zajmuje się drobnym handlem. Ruch handlowy popierają nieco pobliskie kopalnie nafty. Zbudowanie kolei żelaznej podkarpackiej, która Ż. mija, podkopało rozwój miasta. Ztąd bowiem wychodziły gościńce w sześciu kierunkach na płn. zach. do Osieka, na zach. do Gorlic, na połd. na Węgry, na płd. wschód do Dukli, na wschód do Rymanowa i na półn. do Jasła. Pos. tabularna Jana Lewickiego ma 420 morg. , pos. mn. 898 morg. Zawiązkiem osady był stary gród pograniczny śród Beskidu karpackiego, założony dla poboru cła na trakcie wiodącym z Sandomierza na Mielec, Pilzno, Jasło, Żmigród, do Węgier. W pobliżu Ż. leży od wschodu Dukla, od zach. Gorlice. Przy grodzie założono parafię. W spisie kościołów z r. 1326 Theiner Monument, I, 228 wymieniono parafię, , in anSmigrod, istniał więc już i, , Nowy Ż. Na obszarze Ż. istnieje dotąd folwark zw. Kasztel, który zapewne leży na miejscu pierwotnego grodu. W 1331 r. Jan XXII, daje w Awinionie zezwolenie dla prowincyała dominikanów prowincyi polskiej na założenie klasztoru in quodam Castro Smigrod nuncupatum. .. sito quasi finibns diocesis scismaticorum Ruthenorum metas et confinia, ze względu więc, że mieszka tu mnóstwo wiernych, a w przyległych stronach tylu odłączonych od kościoła, papież uważa za zbawienne in prefato castro Smigrod, penes infra Duodecim leucas et ultra nullus religionis domus vel Monasterium reperitur, domum et conventum aliquorum religiosorum. .. institui Kod. małop. , I, 218, 219. Akt Władysława Łokietka, wydany na zjeździe w Wiślicy roku 1332 dozwala mieszczanom Sandomierza przewozić towary swobodnie do Węgier drogą na Żmigród, co im przedtem było wzbronione dla zapewnienia większych korzyści mieszczanom krakowskim, 222. Z aktu wydanego dla mieszczan Sącza w r. 1345 dowiadujemy się, że trakt handlowy z Sącza na Ruś szedł na Biecz, Żmigród i Sanok. W r. 1349 odwołuje ponownie Kazimierz W. dawny zakaz nie dozwalający kupcom jeździć do Węgier traktem na Żmigród, 271. Dokument z 1354 roku podaje wsi Lubno, Kopytowa i Łajsce jako leżące in territorio Smigrodensi. W akcie z r. 1359 wspomniano znowu cło królewskie w Żmigrodzie w pokwitowaniu poborcy królewskiego z odbioru ceł za dwa lata Kod. małop. , III, 99 i 134. W sfałszowanym dokum. z r. 1305 występuje Albert ze Ż. , wwda krakowski był istotnie wojew. sandom. . W dok. z r. 1370 otrzymuje od króla Kazimierza pewne działy we wsi Szczytniki pod Proszowicami Fidelis noster Peterlinus dictus Brun heres de Smigrod. R. 1370 pojawia się strenuus miles Pacossius haeres de Smigrod, 1381 r. Pacoslaus de Zmigrot Kod. małop. , I, 164, 372, 383. Długosz podaje, iż Smygrod oppidum posiadało już w w. kościół parafialny. Dziedzicami miasta byli Jan h. Drużyna, tudzież Jan i Krzesław z Wojczy h. Powała. Dziesięcina z łan. kmiecych i miejskich przynosiła prebendzie przy katedrze krakow. tylko fertona. W drugiem miejscu mówiąc o klasztorze podaje Długosz jako dziedziców Przybkonem militem et filios ejus Johannem et Jacobum de Srzeniawa L. B. , I, 484 i III, 461. Wydawcą Złotej księgi t. III podaje jakoby bracia Przybysław że Ż. i Pakosław z Grodziny Grabanina podzielili się r. 1438 dobrami. Przybysław miał dostać zamek i miasto Ż. ze sołtystwem i 11 wsi przyległych, Pakosław zaś Grodzinę Grabaninę pewnie. Po ich zgonie bezpotomnym majątek przeszedł na siostrę Katarzynę, która wyszła za Mikołaja ze Stadnik a powtórnie w r. 1436 na Krzesława Wojczyka, którego synowie współdziedziczą Ż. ze Stadnickimi Zł. ks. , t. V,

Żłobin

Żmigród