podania miał być groblą sypaną. W innych miejscach głębokość jeziora dochodzi do 10 sażeni. Dno jeziora jest ilaste, brzegi przewa żnie błotniste, pokryte lasem, należą do kilku właścicieli, jak Wołodkowiczów, Szczyttów, Komorowskich i innych. Z jeziora wypływa rzką Zaponoryca. Nadto około 1820 r. Józef Wołodkowicz, staroście hajneński, wykopał z je ziora kanał do Olszanki, zaopatrzony dwoma upustami, w celu podnoszenia w czasie letnich upałów wody na Olszance dla potrzeb młynów. Kanał ten przechodzi przez dwa inne pomniejsze jeziora Święte i Drzewice. W jeziorze poławia się rocznie do 900 pudów leszczy, okoni, szczu paków i karasi. W pobliżu rozciąga się wielkie błoto Lejczenok. Jezioro Ż. stanowiło niegdyś granicę udzielnego księstwa łukomskiego a na stępnie całe należało do dóbr Czaszniki, Słuszków, potem Łopotów. J. Wołod. Żerzeń al. Zerzeń, r. 1570 Zirzino, wś nie istniejąca obecnie. Leżała nad Wisłą z praw. brzegu, w sąsiedztwie dzisiejszej wsi Drwały, w pow. płockim, gm. Rembowo. par. Wyszogród. W r. 1303 nadaje w Jazdowie ks. Bolesław brzeg Wisły we wsiach Ż. i Drwały klasztorowi św. Wojciecha w Płocku Kod. Maz. , 36. W reg. pob. z r. 1570 wymieniono w liczbie posiadłości opata płockiego wsi Drwały i łan. Paw. , Maz. , 129. Druga wieś t. u. leży na praw. brzegu Wisły, naprzeciw Wilanowa. Ob. Zerzeń. Żerżenice, wś, pow, lepelski, gm. Kublicze o 7 w. , gorzelnia, młyn wodny. Żerżuny, ob. Żerużny. Żeść, rzeczka, w pow. ihumeńskim, prawa odnoga rz. Uździanki, dopł. Usy, w gm. Uzda, długa około 3 wiorst. Nad brzegami błotnemi są okłady rudy żelaznej. Porów. Uździanka. Żeść Dziemidowa, zaśc. , pow. borysowski, w 2 okr. pol. łohojskim, gm. Smolewicze, o 28 w. od Borysowa. A. Jel. Żeścianka, wś, pow. borysowski, w 2 okr. pol. łohojskim, gm. Prusewicze, o 57 w. od Borysowa, ma 20 osad; grunta wzgórzyste. Żeściannik, leśniczówka i osada młynarska, pow. nowogrodzki, w 3 okr. pol, gm. i par. katol. Nowa Mysz, o 64 w. od Nowogródka. Żeścienie, Żestieni, zaśc. szlach. nad potokiem, pow. oszmiański, w 1 okr. pol. , o 28 w. od Oszmiany, 1 dm. , 5 mk. katol. Żeściuny, Żaściuny, zaśc. , pow. wileński, w 6 okr. pol. , gm. Rudomino o 4 w. , okr. wiejski Petesza, odl. o 14 w. od Wilna, ma 3 dm. , 6 mk. prawosł. i 27 katol. w 1865 r. 11 dusz rewiz. ; należy do dóbr skarbowych Jarmoliszki. Żestwicy, folw. , pow. newelski, własność Grzegorza Wołyńca, ma 20 dzies. Żeszajgiele, mylnie ob. Skrejciany, za Żemojtele. Żeszkiele, wś, pow. nowoaleksandrowski, w 2 okr. pol. , o 42 w. od Nowoaleksandrowska. Żeszówka, rzeczka, w pow. suraskim gub. czernihowskiej, dopływ Biesiedzi. Żeszyn, wś i jezioro, pow. kartuski, ob. Cieszenie. Żewied 1. wś nad błotem, pow. i gub. czernihowska, gm. Słabin, 124 dm. , 722 mk. , 8 wiatraków. 2. Ż. , wś nad rzką Żewiedią, pow. horodniański gub. czernihowskiej, gm. Borowicze Nowe, 82 dm. , 354 mk. , cerkiew. Żewieda, dobra, pow. homelski, dziedzictwo Umańców, 221 dzies. 152 roli, 65 łąk; gorzelnia i sady dają 1000 rs. Żewieliszki 1. wś, pow. kowieński, w 4 okr. pol. , o 44 w, od Kowna. 2. Ż. , dwór i dobra, pow. rossieński, gm. Szymkajcie, par. Rossienie, o 4 i o w. od Rossień. Własność Jaruda, wraz z Polandrami mają 653 1 2 dzies. 60 lasu, 18 nieuż. . 3. Z. , wś nad jeziorem, pow. wileński, w 2 okr. pol. , gm. , okr. wiejski i dobra, hr. Platerów Giełwany, o 2 w. , o 63 w. od Wilna, 10 dm. , 65 mk. katol. w 1865 r. 29 dusz rewiz. . Żewlisis, strumień, w gub. kowieńskiej, lewy dopływ Aszwy lew. dopł. Wewirży. Żewżyk, wś, pow. klimowicki, gm. Timonowo, ma 20 dm. , 72 mk. Żezabry, jezioro, w pow. wileńskim, pod zaśc. Miszkiszki. Żezdrełka, zaśc. szl. nad jez. Żezdris, pow. święciański, w 2 okr. pol. , o 33 1 2 w. od Święcian, 3 dm. , 29 mk. 23 katol. , 6 źydów. Żezdris, jezioro, w pow. święciańskim. Leży nad niem mstko Łyngmiany, wś Sieliszki al. Gobej, folw. Szubiszki. Porów. Żendris. Żeżdry, wś, pow. nowoaleksandrowski, w 1 okr. pol. , o 53 w. od Nowoaleksandrowska. Zezielino, karczma nad Ułą, lew. dopł. Dźwiny, pow. lepelski, most. Żeżawa, wś nad Dniestrem, pow. zaleszczycki, ob. Rzeżawa. Żeżelów, wś nad Hnyłopiatem, pow. berdyczowski, w 1 okr. pol. , gm. i par. katol. Machnówka, odl. o 12 w. od Berdyczowa, przy dawnym trakcie poczt. z Machnówki do Berdyczowa, ma 904 mk. Podług Pochilewicza w 1863 z. było tu 577 mk. prawosł. , 86 katol, , 8 żydów; 1882 dzies. ziemi, z czego 774 dzies. odeszło do włościan. Posiada cerkiew drewnianą p. w. św. Mikołaja, niewiadomej erekcyi, uposażoną 39 dzies. ziemi. Gleba urodzajna. W płn. zach. części wsi, pośród doliny podobnej do koryta rzeki, wznosi się pagórek otoczony wałami i szańcami. Miejscowość tę lud nazywa Piwnewa dołyna i podług podania zginął tu w bitwie z Polakami w 1649 r. dowódca kozackiej drużyny, zwany Piweń, t. j. kogut. Podług innego podania sąto ślady zamku obronnego wzniesionego za czasów Olgierda. Ż. należał do klucza machnowieckiego Prota Potockiego, wwdy

Żerosławice

Żerzeń

Żerżenice

Żerżuny

Żeść

Żeść Dziemidowa

Żeścianka

Żeściannik

Żeścienie

Żeściuny

Żestwicy

Żeszajgiele

Żeszkiele

Żeszówka

Żeszyn

Żewied

Żewieda

Żewieliszki

Żewlisis

Żewżyk

Żezabry

Żezdrełka

Żezdris

Żeżdry

Zezielino

Żeżawa

Żeżelów