duszów i nabożeństwo katolickie do kościoła wprowadzono na nowo w 1631 r. Kościół ten od nowiony został w 1720 r. przez ks. Andrzeja Medekszę, dziekana. Parafia katol. , dekanatu kowieńskiego, 5483 wiernych. Kaplica w Jucunach. Gmina, położona w płn. wschodniej części powiatu, graniczy od północy z gm. Szaty pow. wiłkomierskiego i gm. Kiejdany pow. kowieńskie go, od płd. wsch. z gm. Janów, od płd. zach. i zachodu z gm. Bobty, obejmuje 36 miej scowości, mające 271 dm. włośc. obok 3 na leżących do innych stanów, 2684 mk. włościan, uwłaszczonych na 4145 dzies. Nadto w obrębie gminy znajduje 10260 3449 roli dzies. większej posiadłości, 327 ziemi skarbowej i 142 kościelnej 51 roli. Przez środek gminy w kie runku od płd. wsch. ku płn. zach. przechodzi li nia dr. żel. lipawsko romeńskiej. 2. Ż. , dobra, pow. kowieński, w 4 okr. pol. , gm. Żejmy, o 40 w. od Kowna, własność Klewszczyńskich, mają w dwóch częściach 320 dzies 76 1 2 lasu, 41 1 Ż 1 i 2, dwie wsi, pow. nowoaleksandrowski, w 1 okr. pol, gm. Sołoki, o 35 i 40 w. od Nowoaleksandrowska. Włośc. Stomma ma tu 61 dzies. 18 lasu, 3 nieuż. . 4. Ż. , wś pow. wiłkomierski, gm. Konstantynów, o 5 w. od Wiłkomierza. 5, Ż. , wś, pow. wiłkomierski, w 5 okr. pol. , gm. Ołoty, o 97 w. od Wiłkomierza. 6. Z. , wś, tamże, o 100 w. od Wiłkomierza 7. Ż. , wś, pow. wiłkomierski, w 5 okr. pol. , gm. Pupany. Włościanka Kowlakówna ma 100 dzies. 12 lasu, 11 2 pow. szawelski, gm, Szawlany, o 35 w. od Szawel. 9. Ż. , wś, pow, szawelski, gm. Szawle, o 8 w. od Szawel. 10. Ż. , wś, pow. telszewski, w 2 okr. pol. , gm. Ginteliszki. 11. Ż, wś, pow. telszewski, w 2 okr. pol. , gm. Ginteliszki, o 39 w. od Telsz. 12. Ż. , fol. szl. , pow. wi leński, w 3 okr. pol. , o 58 w. od Wilna, 1 dm. , 29 mk. katol. 13. Ż. , zaśc. , tamże, o 52 w. od Wilna, 1 dm. , 34 mk. katol. J. Krz. Żejuny, wś, pow. wileński, na zach. od Wilna, ob. Zujuny. Żekajmie, ob. Żakajcie. Żeki, wś, pow. nowoaleksandrowski, w 5 okr. pol. , o 60 w. od Nowoaleksandrowska. Żekiszki, wś, pow. poniewieski, w 4 okr. pol. , o 39 w. od Poniewieża. Żektkowo, ob. Żastkowo. Żelabiszki 1. wś, pow. nowoaleksandrowski, w 2 okr. pol. , o 57 w. od Nowoaleksandrowska. 2. Z. , wś, pow. wiłkomierski, gm. Androniszki, o 58 w. od Wiłkomierza. Żelachowszczyzna, błoto pod mstkiem Kleckiem, w pow. słuckim, wspomniane w dok. z XVI w. ob. Pisc. kn. , 518. A. Jel. Żeladź al. Żelaź 1. mstko i dobra skarbowe, pow. święciański, w 1 okr. pol. , gm. Aleksandrya, okr. wiejski Żeladź, odl. o 28 w. od Święcian a 112 w. od Wilna, ma 45 mk. 6 prawosł. , 33 katol, 6 żydów, szkołę początkową. Był tu kościół katol. paraf. , dekanatu świrskiego. W skład okręgu wiejskiego 1 dóbr skarbowych wchodzą wsi Ginkiszki, Gudziele, Kościewicze, Kajmino, Ostaszyszki, Spoidy, Żukojnie oraz zaśc. Gołubino, Głuszyca, Gudzieliszki, Jadobor, Ladce, w ogóle w 1865 r. 531 dusz rewiz. b. włośc. skarbowych. 2. Ż. Górna, wś nad Straczą, pow. święciański, w 1 okr. pol, gm. Aleksandrya, okr. wiejski i dobra Paszkiewi czów Stracza, o 12 w, od gminy a 38 w. od Święcian, 3 dm. , 16 mk. katol w 1865 r. 30 dusz rewiz. . 3. Ż. , zaśc. , pow. święciański, w 1 okr. pol, o 32 w. od Swięcian, 1 dm. , 7 mk. katol. 4. Ż. , zaśc. , tamże, 1 dm. , 5 mk. katol. J. Krz. Żelańce, wś włośc. , pow. wileński, w 2 okr. pol, o 32 w. od Wilna, 3 dm. , 54 mk. katol Żelanie al. Żełań, w spisie urzęd. Żylany, wś u źródeł rzki Borszczahówki, zwanej dawniej Żełań, pow. kijowski, w 5 okr. pol. , gm. Białogródka Biełohorodka, odl o 7 w. na wsch. od Kijowa, ma 652 mk. Podług Pochilewicza jest tu 1313 mk. praw. i 13 żydów; włościanie 306 dusz rewiz. uwłaszczeni zostali na 1460 dzies. , ze spłatą po 1626 rs. 78 kop, rocznie. Posiada cerkiew p. w. św. Dymitra, wzniesioną pierwotnie w 1715 r. , na miejsce której wybudowano w 1847 r. nową a gdy ta zgorzała od piorunu w 1859 r. , fundowano wkrótce obecnie istniejącą. Uposażenie parochii stanowi 44 dzies. Do par. praw. należy wś Sowki i chutor Teremki. Przystanek dr. żel. kijowskobrzeskiej, zbudowany na gruntach wsi, pomiędzy Kijowem a Bojarką, nosi nazwę Żulany al Żulańce. Ż. jest wsią starożytną, sięgającą czasów założenia Kijowa. Liczne wzmianki znajdują się o niej w latopisach. W 1093 r. w. ks. Świętopełk, śpieszący na odsiecz Torczewska, oblężonego przez Połowców, był tu przez nich rozbity, W 1126 r. stał tu obozem Igor Olgowicz, ks. drewlański, z Połowcami. W 1161 r. w bitwie pod Ż. poległ Iziasław Dawidowicz, która był przez pewien czas w. ks. kijowskim. Jako ślad tych odległych wieków uważają znalezione w 1840 r. w ogrodzie pewnego włościanina w glinianym garnku 20 kawałków czystego srebra, odlanych w kształcie podługowatym, z których każdy miał około 1 funta wagi. Odlewy te uznane zostały przez numizmatyków za ruble z czasów Włodzimierza W. W zeszły wieku Ż. należały do dóbr metropolitalnych. J. Krz. Żelanowo, zaśc. , pow. dzisieński, w 3 okr. pol, o 16 w. od Dzisny, 1 dm. , 13 mk. katol. Żelaski 1. wś, w par. Skrwilno dziś pow. rypiński. W nowszych spisach nie podana. W r. 1827 miała 8 dm. , 69 mk. 2. Ż. , ob. Żelazki. Żelaski, ob. Żelazy. Żelasko 1. al. Żelaski, os. leś. przy wsi

Żejmiana

Żejuny

Żekajmie

Żeki

Żekiszki

Żektkowo

Żelabiszki

Żelachowszczyzna

Żeladź

Żelańce

Żelanie

Żelanowo

Żelaski

Żelasko