r. przez dziedzica Piotrowskiego, kościół paraf. ewang. parafia 4583 wiernych, dom modlitwy żydowski, st. pocztowa. Na folw. była gorzelnia i wiatrak. 3. Z. , dobra, pow. wiłkomierski, gm. Pogiry, o 28 w. od Wiłkomierza, własność Obakiewiczów, wraz z Kudrejkami maja 840 dzies. 303 lasu, 100 nieuż. . W r. 1788 własność Marcinkiewicza, w zastawie Apolinarego Lackiego. 4. Ż. , wś i fol. , pow. wileński, w 3 okr. pol, gm. i par. Janiszki o 8 w. , okr. wiejski Karolinów, 27 dusz rewiz. ; należały do Jotejków, poprzednio Giecewiczów. Żejmiana, jezioro, w pow. święciańskim, w pobliżu wsi Podumle, długie do 10 w. , szerokie do 3 w. , miejscami głębokie do 11 saż. Przepływa przez nie rz. Żejmiana. Żejmiana, rzeka, w gub. wileńskiej, prawy dopływ Wilii. Bierze początek, pod nazwą Żważny, w pow. nowoaleksandrowskim, przepływa w pobliżu mstka Kozaczyzny przez jezioro Dryngo a następnie przez cztery małe jeziora Dryngieliszcie, Osielno, Łuże i Żakarwo, poczem w pow. święciańskim przez długie a wąz kie jezioro Żejmiana, z którego wypływa pod nazwą Żejmiany. Odtąd płynie w kierunku płd. zach. i w pobliżu wsi Bryże, poniżej Balingród ka, me ujście. Długa do 126 w. , z tego pod własną nazwą do 70 w. , szeroka do 10 saź. , głęboka do 4 saż. Bieg ma kręty, brzegi po większej części suche, miejscami wyniosłe, w innych piaszczyste, rzadko bagniste, w ogóle lesiste. Spadek wynosi na całej przestrzeni 130 st. Z powodu bystrego biegu Ż. tylko podczas bar dzo silnych mrozów pokrywa się lodem i to na bardzo krótki czas. Ż. staje się spławną od mstka Kołtyniany. Na wiosnę spławiają po niej drzewo do Wilna. W jesieni poławiają się w Ż. łososie. Na rzece urządzony jest most na dro dze ze Święcian do Wilna, dwie przeprawy na promach i 4 na tratwach. Od prawego brzegu przybiera rzki Kiałnę Kjalnę, Kiawnę i Szwintełkę, od lewego zaś Marę al. Merę. Ź. na pew nej przestrzeni stanowi granicę pow. święciańskiego od wileńskiego. J. Krz. Żejmiana, przystanek dr. żel. warsz. pe tersb. , w pow. święciańskim, pomiędzy st. Pokretony i Święciany, odl. o 72 od Kałkun a 76 w. od Wilejki, Żejmie, folw. , pow. szawelski, gm. Żagory, o 45 w. od Szawel. Żejmiszki 1. folw. nad jeziorem, pow. wileński, w 3 okr. pol, o 54 w. od Wilna, 1 dm. , 10 mk. katol. 2. Ż. , wś, tamże, o 57 w, od Wilna, 5 dm. , 50 mk. katol. Żejmowiany, dobra, pow. szawelski, w 1 okr. pol. , gm. Łukniki, o 44 w. od Szawel; własność Gużewskich, 640 dzies. 90 1 2 lasu, 187 nieuż. . Żejmy i. mylnie Zajmy, wś, pow. sejneński, gm, Kudrany, par. Liszkowo, odl. od Sejn 52 w. , ma 28 dm, , 281 mk. W r. 1827 było 18 dm. , 182 mk. Wchodziła w skład dóbr Liszków. 2. Ż. , fol. , pow. władysławowski, gm. Swiatoszyn, par. Iłgowo, odl. od Władysławowa 41 w. , ma 5 dm. , 50 mk. W r. 1827 było 5 dm. , 38 mk. Żejmy 1. Zajmen i Zymen u Krzyżaków, mstko i dobra nad rzką Żejmianką Zejmilą, dopł. Niewiaży, pow. kowieński, w 4 okr. pol, gm. Żejmy, między Skorulami a Kiejdanami położone, o 45 w. na płn. wsch. od Kowna, miało 24 dm, 274 mk. , kościół katol. paraf, dom modlitwy żydowski, pałac murowany wzniesiony w 1787 r. przez biskupa Kossakowskiego, zarząd gminy, st. dr. żel. lipawskoromeńskiej, na linii KoszedaryRadziwiliszki, między Janowem o 18 w. a Kiejdanami o 20 w. , odl. o 37 w. od Koszedar a 81 w. od Radziwiliszek. Dobra, własność dawniej Medekszów, od 1780 r. hr. Kossakowskich, nabyte przez Józefa, biskupa inflanckiego wraz z Marciniszkami mają 1 1 2 dzies. 282 lasu, 133 nieuż. . Pierwszą wzmiankę o Ż. czyni Strykowski pod r. 1319 z powodu wielkiej wygranej, odniesionej przez Giedymina nad marszałkiem krzyżackim Henrykiem von Plotzke o 2 mile od tego mstka nad rzką Żejmianką szczegółowy opis tej bitwy ob. w Kronice Strykowskiego, t. I, str. 359 i następ. wyd. z 1846 r. . W 1363 r. w. mistrz Winrich Kniprode, połączywszy się z książętami bawarskimi Rupertem i Wolfgangiem, wpadł do Litwy i spalił Ż. a w r. 1366 raz jeszcze powtórzył takiż napad. W 1387 r. Jagiełło, zawierając tajną umowę ze Skirgajłą i nadając mu posiadłości, Ż. kładzie po za ich granicą, jako mające należeć do króla Daniłowicz, Skarbiec, I, 267. Kościół tutejszy p. w. N. M. P. , niewiadomo kiedy fundowany, zapewne przez dziedziców tej posiadłości Zawiszów, istniał już na początku XVI w. W r. 1515 Jerzy Janowicz i Elżbieta z Dorgiewiczów Zawiszowie fundowali przy tym kościele altaryę, zaś w r. 1628 syn ich Jędrzej drugą aitaryę uposażył. W końcu XVI w. Zawiszowie, przeszedłszy na wyznanie kalwińskie, kościół tutejszy oddali predykantom swego wyznania. Jeden z takowych Jakub Cieszewski sprowadził do Ż. z drukarni radziwiłłowskiej w Wilnie drukarza Jana Markowicza, który podczas krótkiego tu pobytu, w latach 1603 5 wytłoczył wykład katechizmu chrześciańskiego Pawła Gilowskiego, odprawę przeciwko jadowitym potwarzom Czechowicza przez tegoż, i może kilka innych dziełek, nieznanych dla swojej rzadkości. Za rządów biskupa wileńskiego Abrahama Wojny, pleban katolicki skorulski ks. Marek Opopulewicz zapozwał kolatorów o zabrany fundusz kościelny i zniszczenie parafii katolickiej. Po długich sporach w sądach i trybunałach uzyskano, przy pomocy biskupa, dekret nakazujący zwrot kościoła i fun

Żegrze

Żejmiana

Żejmie

Żejmiszki

Żejmowiany

Żejmy