miejskich dawała dziesięcinę klasztorowi św. Andrzeja w Krakowie, wartości do 4 grzyw. , część zaś klasztorowi w Imbramowicach. Łany królewskie w Ź. Starym dziś wieś Łany Wielkie dawały w połowie dziesięcinę klasztorowi św. Andrzeja, wartości do 13 grzyw. , a w połowie kościołowi w Żarnowcu. Wójt z 3 łanów i młyn dawał też kościołowi w Ż. Toż samo folwark królewski L. B. , I, 321, 322, , 95 i 208. R. 1426 zawiązało się tu przy kościele św. Krzyża bractwo literackie, potwierdzone przez Zbigniewa Oleśnickiego, bisk. krak. , które, jak widać z przywileju, w celu odprawiania nabożeństwa w kościele, na wzór cechów rzemieślniczych się zawiązało. Podług lustracji z 1564 r. jest łanów miejskich 19 1 2, dom. 156, z każdego płacą po groszu, i tyleż od stu ogrodów, ze holodiis stodół 6 per 1 gr. Ze wszystkich czynszów wójt pobiera 6ty grosz. Kto rzeź bije, a jest ich 8, płaci gr. 24 i po 2 kam. łoju. Gutowe kto szynkuje płaci grosz od wiechy. Inquilini czyli komornicy, płacą po den. 12. Młynów 4; blech i łaźnia należą do wójta. Lustracja 1569 r. podaje 196 dm. , prócz pustych placów; rzeźników 30, szewców 18, piekarzy 10, prasołów 6, piwowarów 49, wódkę palących 12. Jest w zamku kamienicza wielka, ktora barzo spustoszala, tak isz ieno mury stoią, mieszkania zadnego nimasz i zwierzchu nienakrytha. A szkoda isz tey mury tak sic psuię, bo bi mogli bycz gmachy dobre, iednoby trzeba nakladu niemalego. Szwedzi złupiwszy i spaliwszy miasto 1655 r. , znacznie zamek nadwerężyli. Z lustr. 1660 r. okazuje się ubytek w ludności i znaczna zmiana w podatkowaniu, jako to dom. 80, z każdego po gr. 2 den. 17; od 15 wiech po groszu, jako teź od 2 browarów, 2 ozdowni suszarni i 10 słodowni. Ad niemasz ięno 1 sukiennik, niepłaci czynszu, bo y sukna nierobi y folusa niemasz. Rzezników 3, daie kazdy gr. 18 do zamku, oproc tego płaci na stronę woita gr. 6. łoiu po kam. 1 1 2, a woltowi puł kam. Kusnierze nie płacą nic od rzemiosła. Szewcow teras ięno 4, płaci kazdy gr. 12, a woltowi po 4 gr. Piekarzy 4, daią po gr. 9, woitowi po gr. 3, Prasoł ięno 1, daie gr. 6, wolt. gr. 2. Kowale, slosarze, krawcy, stalmachowie niepokazali przywileiu, udaiąc ze zgorzał. Bywa iarmar. 4, targ we wtorek, dostawa się targowego plus minus fi. 30. Od garca gorzałczanego wybieraią miesczanie na quartał po gr. 4, co pro necessitate miasteczka obracaią. Waga, postrzygalnia y ratus, to wszytko per ignis absumptum. Mostowe od wozu furmańs. per den. 12, ktory prowent na poprawe mostow obraca się. Woz woienny simpliciter X. Zasławskiego Wdę krak. uwolnieni byli od wyprawy iego. Korzystając żydzi z zubożenia mieszczan, nabywać poczęli opuszczone place; że znaczny przynosili skarbowi dochód, świadczy lustracya 1765 r. czynszu od synagogi recognitionem protekcyi JW. Ssty zł. 529 gr. 20; żydzi rzeźnicy zł. 23 gr. 6 den. 12; garcowego od tychże zł. 3000; szynk wina i miodu za kontraktem zł. 900. Rzemieślnicy chrześcianie znajdowali się tylko piekarze, szewcy i rzeźnicy. Zamek murowany porządnie, pod gontami, rynny blaszane, okna, drzwi i piece dobre; oficyny i stajnia murowane, obwiedzione kanałem w około i sztachetami; most z zwodem, przy którym kurdygardy 2 murowane. Ostatnia zaś lustracya 1789 r. mówi Sstwo niegr. w possessyi JW. Piotra Ożarowskiego kaszt. wojnickiego od 1785 r. Zamek z kamienia i cegły murowany, w r. 1775 pogorzał, mury porysowane, z gruntu przestawienia potrzebujący. Oficyny murowane, gontem pobite, w których pokojów ośm, garderobek dwie, śpiżarnia i kuchnia. Stajnia murowana, wozownia także. Zamek z temi budynkami, kanałem w koło kwadratowym opasany; lecz juź te kanały częścią pozałaziły, potrzebują szlamowania. Most do wjazdu zwodowy, nowo postawiony, łańcuchy żelazne do zwodzenia. Ratusz wielki, gontem pobity. Summa ogólna Sstwa zł. 27012 gr. 13; według prawa importować ma Starosta do skarbu kor. dwie kwarty. Obecnie słabe ślady tylko pozostały po tutejszym zamku. Kościół parafialny, odnowiony w r. 1839, ma pięć ołtarzy, ambonę starożytną, chrzcielnicę marmurową i sześć nagrobków, z których najdawniejszy Katarzyny Masłomiąckiej. żony Jana z Popław Popławskiego, starosty żarnowieckiego, zmarłej r. 1611. Wizyta Jerzego Radziwiłła, bisk. krak. , z lat 1596 8 podaje, iż kościół nowy założony na uposażeniu dawnego w Starym Żarnowcu Łany, jest nadania królewskiego. W miasteczku, przy szpitalu kaplica św. Piotra, pod zarządem Bożogrobców miechowskich. Mieszka przy niej zakonnik Z uposażenia dość bogatego dwa łany zagrabił starosta kś. Bukowski, Dzieje Reformacyi, 1, 664. Ż. jest miejscem urodzenia około r. 1528 słynnego kaznodziei teologa kalwińskiego Grzegorza, który zwał się podobno. podpisywał się z Żarnowca. Mikołaj z Ż. był r. 1354 przełożonym klasztoru miechowskiego. Ż par. , dek. olkuski, kościół murowany z 1528 r. , dusz 2851. Ż. gmina, należy do sądu gm. okr. III w Pilicy. Ma 18324 mr. obszaru i 10217 mk. Śród zapisanych do ksiąg stałej ludności jest 1 praw. i 1675 żydów. Żarnowieckie starostwo niegrodowe, w wojew. krakowskiem, pow. księskim, podług lustracyi z r. 1660 składało się z miasta Żarnowca i wsi Koryczany, Kąpiele, Wielkie i Małe Łany, Gorzakiew, Otolia, Zendowice, Przybysławice i dzierżawy Jeziorowice, Małoszyce i wiele innych. W r, 1771 posiadał je Hieronim Wielopolski, koniuszy kor. , wraz z małżonką Urszulą

Żarnowa Góra