Jędrzeja Opalińskiego, bisk. poznańskiego. Dziś nie znany. Zwolaki, wólka do Ulanowa, w pow, niskim, na lewym brzegu Tanwi, na wschód od Ulanowa. Ma 28 dm. i 161 mk. Na południe graniczy przez bór sosnowy z Glinianką, na wschód z Dąbrowicą. Mac. Zwoleń 1 os. , dawniej miasteczko nad rzką. Zwoleńką, pow. kozienicki, . i par. Zwoleń, odl. 29 w. na wschód od Radomia, przy drodze bitej z Radomia do Lublina, o 28 w. od Góry Puławskiej nad Wisłą. Posiada kościół par. murowany, szkołę początkową, sąd, urz. , urząd poczt. , przytułek dla 5 ubogich, browar, olejarnią, miodosytnię, garbarnię i młyn. Sa to drobne zakłady przemysłowe. W r. 1879 było 315 dm. i 4210 mk. , na Starostwie 5 dm. i 40 mk. Do mieszczan należy 5853 mr. ziemi. W r. 1827 było 218 dm. , 2050 mk. ; 1864 r. 325 dm. 20 mur. i 3351 mk. 1760 żydów. W r. 1890 cała gmina Z. osada i przedmieścia Praga, Kopciucha i os. Rydułtki miała 6071 mk. ; śród zapisanych do ksiąg stałej ludności było 7 praw, 33 prot. i 3377 żydów. Z. powstała na obszarze wsi Gotardowa Wola, wchodzącej w skład ststwa radomskiego. Wieś tę trzymał w zastawie Jan Cielątko, , de Lischin zapewne Luszyn, w pow. gostyńskim, łożniczy królewski, który uzyskał w r. 1425 przywilej na założenie miasta, mającego się zwać Zwoleń. Aktem tym król nadawał mu wójtowstwo dziedziczne, z prawem pobierania różnych czynszów i dochodów i pozwalał mu łaźnią wystawie, mieć postrzygalnią sukna i t. d. Przeznacza mieszczanom pastwiska i sto łanów frankoń. , składających się z ról uprawnych i zarośli; osiadających uwalniał na lat 10 od wszelkich podatków i powinności, karczujących zaś grunta na lat 16, po ywie których płacić będą z łanu po grzywnie w półgroszkach, wójt zaś i jego potomkowie stawać mają na każdą wyprawę wojenną z kopijnikiem i dwoma łucznikami. Osada otrzymuje prawo niemieckie i targi tygodniowe co czwartek. Gdy część domów zgorzała, otrzymali właściciele 1559 r. uwolnienie od wszelkich podatków, pod obowiązkiem odbudowania kościoła. Lustratorowie 1564 r, zastali 221 dm. , rzeźników 11, każdy daje po pół. łoju do dworu; kołodziejów 7, za wrąb do lasu płacą po gr. 12; piekarze, szewcy i 21 gorzałkę pędzących wolni od czynszu. Przedmieście na gościńcu lubel. ma 7 kmieci. Pokazali myeszczanie do Woloch pro curru bellico mar. 16, a na koronaczią quitt ad mar. 4. Sthawy ieden rzeczoni Ridulth, wzdlusz ad stadia 10, w szerz ad tria. Pyerwszi rasz wszadzono weni karpy kop 70, drugi rasz kop 60. Drugi sthawek mały, ktory na odrosth osthawiony; trzeczi na polyu, ktory P. Stharostha koszthem szwem zbudowal ab annis 6 odroszlisko dlya karpya obroczył. Podług lustracyi z 1569 r. znajdowało się 258 dm. Pierwszy Batory pozwolił żydom 1578 r. budować się i trudnie się handlem, wedle przywilejów żydom małopolskim nadanych; co też potwierdził 1591 r. Zygmunt 111, pod warunkiem iż nie mogą więcej posiadać nad 10 domów. Po zgorzeniu Z. pozwala im tenże król 1615, dla rychlejszego wzrostu miasta, drugie 10 postawić domów. R. 1616 zatwierdzony został cech, składający się; z kowalów, slusarzów, kotlarzów, czapników, bednarzy, mieczników, stolarzy, rymarzy, siodlarzy i kołodziejów. Po spaleniu miasta przez Szwedów, wedle świadectwa lustracyi z 1660, było 125 dm. , kowalów 3, stolarz, kotlarz, czapników 2, bednarz, ślusarz, kołodziej, szklarz; cechy prasolski, płocienniczy, liczący 6 tkaczów, krawiecki zaś i kuśnierski po 6 majstrów; przekupniów i piekarzy 16, kramarzy 5, bań gorzał. 18. Wóz wojenny 2 konny, z woźnicą, hajdukiem i z potrzebami wojennemi wyprawili byli mieszczanie pod Kraków. Żydzi posiadają 8 dm. , z każdego płacą po czer. zł. , co uczyni 48 zł. i po groszu czynszu; komorników źydów 20, dają po 1 zł. , a nadto wszelkie ciężary i powinności miejskie ponoszą; rzeźników 8, bań gorzał. 7, krawców 2. Lustracya 1789 r. wyraża To Sstwo niegr. jest w possessyi W. Dłuskiego. Szewców jest 25, płacą ogólną summę zł. 5 gr. 6; kowal i stolarzów 2, płacą po gr. 12; kołodziejów 4 po gr, 6; tkaczy 3 po 18 gr. Prasołów czyli solarzy żadnego nie masz. Gospodarz żydowski płaci z domu zł. 18, których jest 23; domków źydow. 3, po zł. 9 komorników 36, po zł. 1; od szynkowania miodu, wina, zł. 300; piekarze żydowscy płacą zł. 100, od kramnicy po gr. 18; krawców 6. po gr. 6; czapników 4 po gr. 12; kuśnierzy 6 płacą zł. 1 gr. 6; rzeźników 3, każdy, prócz czynszu, daje łoju topion. pół kamienia; ciż od rzeźby zł. 100. Uskarżali się mieszczanie na żydów o odebranie wszelkiej sposobności do handlu, o ustawiczne skupowania placów, o bezprawne prowadzenie solnego handlu, w ktorym katolicy ustać ze stratą musieli. Summa intraty ze Sstwa zł. 16026 gr. 4, od której do skarbu kor. 2 kwarty provenit. Już w połowie w. istniał tu kościół par. drewniany, p. w. św. Krzyża i św. Katarzyny. Do kościoła należały role i łąki. Dziesięcinę dawały łany miejskie a prócz tego i folwark królewski Długosz, L. II, 559. Zdaje się, że w XVI w. wzniesiono obecny kościół murowany, ze szczytami zębatemi. W r. 1569 w skład parafii wchodzą wsi Sycyna, Strykowice Wielkie i Małe, Grabów, Wola Gluskowa, Zielonka, Wola Zieleńska i Barycz. Na początku XVII w. Adam Kochanowski na Sycynie syn Mikołaja a brat Piotra, tłumacza Jerozolimy, buduje przy kościele kaplicę z grobami rodzinnemi. Przenosi tu zwłoki dziadków i ro Zwolaki Zwolaki Zwoleń