ważnie z Wołynia cym, którzy posiadłszy ogromne ziemskie obszary zaludnili je osadami i wioskami. Ale ta warstwa tutejszych pierwotnych ziemian nieutrzymała w obec napadów tatarskich i zagłady, której kraj ten od czasu Mengligireja zaczął podlegać, tak że zrujnowana na mieniu, z dziedzin swych opustoszonych wyprzedać sie w końcu i ustąpić musiała, będąc zluzowana przez kniaziów pochodzących też ze starego Wołynia, którzy zakupiwszy u niej pustki te, zasobni w grosz i środki, wkrótce też je zaludnili ściąganymi zewsząd nowymi mieszkańcami, a przez zakładanie zamków przy osadach, nietylko w bezpieczeństwo one zaopatrzyli, ale i tamę dalszym najazdom tatarskim położyli. Nabywcą Z. w owym czasie został ks. Janusz Ostrogski, kasztelan krakowski. Obszar ten dóbr pustych nabyty przez niego, już sam przez sie rozległy, jeszcze się zwiększył przez zlanie się w jedno z innym jeszcze zwartym a przyległym mu kompleksem dóbr nabytych przez tegoż księcia, a mianowicie z Pliskowem, Kossowem, Tetijowem, Łobaczowem i Piatyhorami. Dobra te. graniczyły o miedzę z rozległemi dobrami ks. Zbarazkich, którzy także je od niedawna nabyli od zubożonych pierwotnych dziedziców. A że wątpliwe dzieliły je z sobą granice, co się stawało powodem częstych sporów, a więc r. 1609 między dobrami ks. Zbarazkich Pohrebyszczami, Żywotowem, Przyłuką, a dobrami ks. Ostrogskich Piatyhorami, Tetijowem, Czerniawką, Pliskowem, Ajsynem Lipowcem i Dzodzowem ustanowiona została trwała granica przez sąd kompromisarski Jabłonowski, Ukraina, , 552. Ks. Janusz Ostrogski umarł w 1620 r. i olbrzymie jego dobra, jako ordynacya, którą w 1609 r. założył, spadły na ks. z Ostroga Zasławskich. Taryfa podymnego wdztwa bracławskiego z 1629 r. okazuje, że ks. Dominik z Ostroga Zasławski z 240 dym. mczka Zozowa płacił zł. 120 Arch. J. Z. R. , VII, t. 2, str. 400. Od ks. Zasławskich przeszedł Z. do ks. Sanguszków, a od tych do ks. Lubomirskich. Michał Grocholski nabył Z. od ks. Lubomirskich a od Grocholskiego kupił to mczko w 1780 r. Tadeusz Kozłowski, gienerał, senator i marszałek gub. kijowskiej. On to w 1798 fundował tu kościół katolicki, murowany, w którego sklepie grobowym pochowane są jego zwłoki. W 1803 r. plebanem był ks. Marcelli Gromowicz; komendarzem ks. Roch Turski. R. 1822 plebanem był kś. Jan Krępski. Synem senatora Tadeusza Kozłowskiego był Platon Kozłowski, gienerał major wojsk rossyjskich. Następnie majętność ta przeszła w ręce krewnego tego ostatniego Aleksandra Kozłowskiego. Gmina Z. obejmuje 16 miejscowości, mających 1492 dm. , 8963 mk. , 13157 dzies. ziemi 6657 włośc. , 6150 dworskiej, 134 skarbowej i 216 cerkiewnej. 2. Z, , wś, pow. rówieński, gm. Równo, par. praw. Szpanów. W 1660 r. naleźy do Oleksiczek Edward Rulikowski. Zozówka, wś u źródeł rz. Sobi, powstają cej tu z połączenia kilku strug, pow. lipowiecki, w 2 okr. pol. , gm. Zozów, odl. 12 w. od Lipow ca, ma 785 mk. Podług Pochilewicza w 1863 r. r. było tu 984 mk. , 1857 dzies. ziemi, z czego nadano włościanom przy uwłaszczeniu 891 dz. Posiada cerkiew p. w. św. Dymitra, z drzewa wzniesioną w 1856 r. przez właścicielkę wsi Julią Duhamel, na miejsce dawniejszej z r. 1754. Uposażenie parochii stanowi 44 dzies. Do par. prawosł. należy wś Rotmistrzówka, odl. o 5 w. Z. dzieliła losy z Zozowem. W 1884 r. na był ją od gen. majora Platona Kozłowskiego sę dzia powiatowy Grzegorz Kłodnicki, który w 1850 r. sprzedał senatorowej Julii Duhamel a od tej w 1856 r. kupił gen. lejtnant ASchnel. Zozulany, wś nad Dniestrem, pow. bałcki, okr. pol. Okna, gm. Woronków, par. katol. Rybnica, odl. o 61 w. od Bałty, ma 122 osad, 493 mk. , 1403 dzies. ziemi dworskiej i 37 cerkiewnej. Cerkiew p. w. św. Parascewii, wzniesiona w 1845 r. , z 531 parafianami. Wś bezleśna, grunt górzysty. Dziedzictwo niegdyś Lubomirskich, Grabowskich, dziś Ilonkowa. Zozulińce 1. wś u źródeł Desenki dopł. Desny, pow. berdyczowski, w 3 okr. pol. , gra. i par. kat. Samhorodek, odl. o 40 w. od Berdyczowa, ma 651 mk. W 1741 r. było tu 40 sadyb, zaś w 1863 r. 547 mk. praw. , 77 kat. i 17 żydów. Posiada cerkiew św. Dymitra z drzewa wzniesioną w 1855 r, przez właściciela wsi Abramowicza i uposażoną 38 dzies. ziemi. Poprzednia cerkiew podług wizyt z 1741 i 1746 r. była fundowana w 1732 r. przez ówczesnego dziedzica wsi ks. Lubomirskiego. W epoce uwłaszczenia włościan wś należała do Kajetana Abramowicza. W nowszych czasach założoną tu została praktyczna szkoła gospodyń wiejskich. Szkoła ta liczyła 10 uczennic. Na utrzymanie jej udzielona była zapomoga ze skarbu w ilości 1200 rs. ob. Kuryer rolniczy, 1877 r. , Nr 17. 2. Z. , wś, pow. lityński, okr. pol. i gm. Ułanów o 8 w. , par. kat. Chmielnik o 10 w. , przy trakcie poczt. z Chmielnika do Ulanowa, odl. o 44 w. od Lityna, ma 74 osad, 551 mk. , 466 dzies. ziemi włośc. , 450 dworskiej, 32 cerkiewnej. Posiada cerkiew p. w. Narodzenia N. M. P. , wzniesioną w 1794 r. , z 494 parafianami. Należała do dóbr królewskich. W 1616 r. trzymał ją Adam Łoziński prawem dożywotniem od króla per cessionem Krystyny Cieklińskiej; kwarta wynosiła 3 flor. W ostatnich czasach własność Budzyńskich i Radzikowskich. 3 Z. , wś nad Horyniem, pow. Ostrogski, gm. Chorów, par. praw. Brodów o 1 w. , odl. o 12 w. na płn. od Ostrogu. Gleba czarna, łąki nad Horyniem obfite; włościanie trudnią sią rolnic

Zozówka

Zozówka

Zozulany

Zozulińce