dną całość ze wsią Zapole a folw. wchodzi w skład dóbr Rembów. Zgorzalec al. Zgorzałymost, niem. Gorzalimost, młyn nad Prusiną, pow. świecki, gm. Wierzchy, st. pocz. i kol. Lniano; 1885 r. 1 dm. , 6 mk. R. 1780 własność nadleśniczego V. Kś. Fr. Zgorzała 1. wś, pow. warszawski, gm. Falenty, par. Raszyn, ma 86 mk. , 320 mr. włośc. W 1827 r. było 9 dm. , 84 mk. 2. Z. , os. , pow. grójecki, gm, i par. Jazgarzew, ma 10 mk. , 63 mr. dwor. Zgorzałe, niem. Zgorzallen al. Seedorf, dok. 1284 Zgorale, wś dawniej rycerska nad jez. Radunią, pow, kartuski, st. p. i paraf. kat. Stężyca, st. kol. Kościerzyna; zawiera 13 posiadeł włościańskich i 3 zagrody, razem 531 ha 417 roli or. , 33 lasu; 1885 r. 28 dm. , 31 dym. , 187 mk. 109 kat. , 78 ew. . W skład wsi wchodzą wyb. Grenzhof 6 dm. , 36 mk. ; Smukowo 3 dm. , 21 mk. i Zgorzalska Huta 3 dm. , 24 mk. . Pojawia się już w dok. z r. 1284 jako wś w ziemi Piersznie położona, którą. ks. Mestwin nadał swej Giertrudzie ob. Perlbach P. U. B. , str. 349. Za czasów krzyżackich należała do wójtowstwa tczewskiego. W topogr. Goldbecka z r. 1789 wymienione jako dobra szl. z 2 pustkowiami Hutą i Okolem, o 10 dymach, w ręku Mściszewskich str. 265. Zgorzało wś i fol. , pow. ostrowski, gm. Komorowo, par. Jelonki, odl. 35 w. od Ostrowia. W r. 1886 fol. Z. rozl. mr. 741 gr. or. i ogr. 472, łąk mr. 78, past. mr. 21, lasu mr. 150, nieuż. mr. 20; bud. drew. 13; płodozm. 10pol. , las nieurządzony, pokłady wapna. Wś Z. os. 10, mr. 39, Ob. Zagorzałowo. Zgorzały mylnie, pow. kartuski, ob. Zgorzałe. Zgorzałymost al. Zgorzalimost, pow. świecki, ob. Zgorzalec. Zgórze 1. wś, pow. kutnowski, gm. i par, Dąbrowica, par. ew. Przedecz, ma dom modlitwy ewang. , szkołę, cmentarz ewang. , 13 dm. , 132 mk. , 545 mr. Wchodziła w skład dóbr rząd. Kłodawa. W 1827 r. było 15 dm. , 121 mk. 2. Z. , wś, pow. kutnowski, gm. Sójki, par. Strzelce, ma 14 dm. , 145 mk. , 195 mr. 3. Z. , fol. , pow. łukowski, gm. i par. Miastków, ma 3 dm. , 48 mk. , 1167 mr. Zgorzelice al. Zgorzelec, serb. Zhorjelc, niem. Goerlitz, w dok. z r. 1071 Gorelitz, 1319 Gorlicz, ztąd Gorlice, według Słownika Knie go, miasto powiatowe, największe po Wrocławiu na Szląsku pruskim, główny centr Łużyc pruskich, leży pod 51 9 6 płn. szer. wzn. 648 st. par. npm. a około 50 st. nad poziom Nissy łużyckiej, nad którą się rozłożyło z lew. brzegu, odl. od Wrocławia na zach. o 203 4 mili a od Lignicy 121 4 mili. Miasto jest punktem węzłowym, z którego rozchodzą się cztery linie dróg żelaznych do Wrocławia odl. 164 klm. , Drezna, Seidenberga, , Hirschberga i Cottbusu. W latach 1844 i 45 wybudowano dla drogi żel. wrocławskodrezdeńskiej nad Nissą i jej doliną wielki wiadukt z mostem, wsparty na 30 filarach, wznoszący się do 120 st. z łukami mającemi po 60 st. w otworze. Miasto właściwe, otoczone jeszcze w r. 1843, przez mury z bastyonami i fosami, łączy się przez cztery bramy z przedmieściami, Reichenbacher, stadt na praw. brzegu Nissy. Przedmieścia miały ośm bram. Miasto brukowane bazaltem, ma kanały murowane już od r. 1471, wodociągi z daleka prowadzące wodę źródlaną. Miasto posiada liczne kościoły i instytucye. Piękny kościół ewang. św. Piotra i Pawła 253 st. długości, 141 szer. , 86 wysok. , zbudowany w latach 1423 1497, zniszczony przez pożar 1691 r. Kościół ew. św. Trójcy na górnym rynku, wzniesiony r. 1234 1245 przy klasztorze franciszkanów, r. l371 rozszerzony, od r. 1565 ewang. , 1713 odnowiony. Przy kościele kaplica św. Barbary, ze starym ołtarzem. Kościół św. Anny, ewang. , przy domu sierot wzniesiony był r. 1508. Kościół szpitalny i cmentarny zarazem zbudowany r. 1349, rozszerzony około połowy w. Główny kościół cmentarny, ewang. , św. Mikołaja i św. Katarzyny, podobno najstarszy w mieście, miał być wzniesiony 1041 r. , odbudowany 1452 1515 i po pożarach 1647 i 1717 r. Przy kościele szpitalnym św. Krzyża stoi Grób święty, wzniesiony przez burmistrza zgorzelickiego Jerzego Emmericha, który w towarzystwie malarza i budowniczego odbył dwukrotną pielgrzymkę do Jerozolimy i wzniósł przy kościele św. Krzyża podobiznę grobu Chrystusowego. Na przedmieściu nissańskim stoi ósmy kościół św. Ducha szpitalny. Katolicy posiadają jeden tylko kościół parafialny, wzniesiony r. 1835. Obok licznych szkół niższych znajdują się tu gimnazyum ewangielickie, szkoła realna wyższa, szkoła rzemiosł, wyższa szkoła dla dziewcząt, zakład karny. Od r. 1779 istnieje tu Towarzystwo naukowe górno łużyckie, posiadające bogate zbiory ksiąg, rękopisów, rycin, monet, starożytności, roślin, zwierząt, minerałów. Towarzystwo przyrodnicze powstało r. 1823. Prócz tego liczne stowarzyszenia z różnemi celami. Około 16 fabryk sukna i zakładów apretury, przędzalnie wełny, trzy fabryki maszyn, odlewnie żelaza, fabryka wagonów i sikawek. Prócz tego liczne fabryki wyrobów metalowych, mebli, tytuniu itp. Miasto pięknie zabudowane i otoczone plantacyami i promenadami po zburzonych obwarowaniach. Do miasta należy 1782 ha 974 roli, 270 łąk i 141 lasu. W r. 1885 było 2503 dm. , 13811 gospodarstw i 55702 mk. 26087 męż. , 29615 kob. , co do wyznania; 48535 ew. , 6018 katol. , 433 in. Zgorzalec Zgorzalec Zgorzałe Zagorzałowo Zgorzałymost Zgórze Zgorzelice