dusz. 27 dm. 4 mur. , 330 mk. w tem 165 męż. , 162 kob. , sklep wiejski. W. Poduchowna 5 dm. , 154 mk. W r. 1827 było 28 dm. , 249 mk. Położona wśród równiny, ma glebę glinkowatą i pokłady glinki garncarskiej, która nietylko garncarze lecz i fabryki fajansu w Kole chętnie nabywają. Do r. 1864 istniała tu szkoła, kosztem dworu utrzymywana. W pobliżu pałacyku dworskiego stoi lamus staroświecki. Dobra W. uległy w r. 1880 parcelacji, po której powstały dwa folwarki lit. A. rozl. 374mr. i lit. B. , mający 177 mr. ; z reszty ról folwarcznych utworzono 16 kolonii, mających od 10 do 30 mr. Wś włośc. miała 51 osad i 157 mr. Należała tu dawniej wś Lucyanów 6 os. , 32 mr. . Według podania na wzgórku, na którym obecnie wznosi sie kościół parafialny. miał nauczać śród odwiecznej puszczy błogosł. Bogumił, arcyb. gnieźn. 1182 r. . Z lasów tych śladów niepozostało, starzy tylko ludzie pamiętają odwieczny świerk na tem miejscu stojący. Pierwotny kościół wystawił z modrzewiu Wojciech Hebda h. Pomian, dziedzic wsi, w r. 1433; arcyb. gnieźn. Wojciech Jastrzębiec na prośbę fundatora, tegoż roku w środę po Zielonych Świątkach kanonicznie, jako parafialny erygował, p. w. św. Jakuba Ap. i św. Wojciecha. Prawo prezenty pozostawił przy dziedzicach. W miejscu tego kościoła, który z biegiem czasu uległ zniszczeniu, Roch i Agnieszka małżonkowie Śli, wiccy, dziedzice wsi, wystawili w r. 1777 nowy, drewniany. W r. 1664 Roch Kiełczewski, stolnik kowalski, zrobił legat 3000 złp. na lampę wieczystą przed Najśw. Sakramentem, a Jan Łazarowicz, pleban, 400 złp. na utrzymanie wikaryusza r. 1690. W r. 1737 Piotr i Anna Wodeccy ofiarowali dom z ogrodem i rolami na utrzymanie miejscowych ubogich a plebanowi, ze względu na szczupłe jego dochody, nadali prawo propinacyi Rubrycela z r. 1876. Gdy przed 14 laty zgorzał kościół, stanął nowy murowany kosztem parafian, wewnątrz dotąd nie wykończony. Z zabytków przechował się tylko kielich srebrny, darowany przez sufragana Kiełczewskiego w 1677 r. Piękny dzwon, robiony w Toruniu, przy pożarze kościoła spadł i potłukł się. Obecnie kosztem 500 rs. sprawiono trzy dzwony. Księgi metryczne rozpoczynają się od r. 1600 chrztów, r. 1603 małżeństw, r. 1734 zmarłych. Przy kościele bractwo św. Anny z r. 1778 i Różańca św. r. 1783 staraniem małżonków Śliwickich, na ktore Agnieszka Śliwicka zapisała 200 złp. Według Lib. Ben. Łaskiego I, 218 w r. 1521 w skład parafii wchodziły wsi Wrącza Wielka, Sokołowo i Sokołówko, Wierzchociny, Perłowo i Kiełczewo duplex. były Dąbrowa, Kaczyniec, Lucjanów i Ksawerowo. Wrząca Wielka, jak również i sąsiednia Wrząca Mała, płaciły dziesięcinę na stół arcybiskupi i zaliczone były do klucza grzegorzewskiego, gdyż arcybiskupi posiadali tu swe działy. Pierwsza wś dawała 4 grzyw. a druga 3 grzyw. dziesięciny Korytkowski, Arcyb. gnieź. , st. 94. Arcybiskup Sprowskid. 24 kw. , 1455 r. , za zgodą kapituły, udzielił dożywocie bratu swojemu Eustachiuszowi, kasztelanowi radomskiemu, staroście opoczyńskiemu i uniejowskiemu, na wsiach Wrzący, Proboszczowicach etc. Act, ., II, 80, b. W. była siedzibą rodziny Sokołowskich h. Pomian, piszących się z Wrzący Wielkiej. Prawdopodobnie ich antecessorem był ów Wojciech Hebda imię własne h. Pomian, fundator kościoła. Starowolski Monumenta, 404 podaje grobowce Jana Sokołowskiego de Wrząca, kano nika katedry włocławskiej 1503 i Świętosława z Wrzący Sokołowskiego, archidyakona i kanonika kujawskiego, który w zastępstwie Wład. Oporowskiego zawiadywał dyecezyą Ryszczew. i Muczkow. , drugiej połowie ącej pobierali dziesięciny arbhidyakonowie kujawscy, jeden z nich imieniem Jan czy nie wspomniany Sokołowski, w r. 1475 legował kościołowi tamtejszemu za te dziesięciny zebrane pieniądze w ilości 5 grzywien srebra Excerpta ex ac. Cons. Gnesn. , f. 609. Niesiecki wspomina Jarosława S. z Wrzący, kasztelana lądzkiego i star. kolskiego, z czasów Zygmunta I, oraz Stanisława z Wielkiej Wrzący, kasztelana bydgoskiego 1667 r. Korona, , 159 160. Analekta Wielkopolskie Parczewskiego podają jako dziedzica W Wielkiej na początku XVII w. Gabryela Sokołowskiego; miał on tu na ówczas 6 łanów uprawnych i 1 opustoszały, 7 zagr. , 1 wiatrak. Z biegiem czasu dobra te przechodziły, głównie po kądzieli, w posiadanie Raczyńskich, Witowskich, Walewskich. W. par. , dek. kolski, ma przeszła 2000 dusz. 6. W. a, . kolski, o 1 w. odl. od Wielkiej, ma 27 dm. , 374 mk. W r. 1827 było 19 dm. , 245 mk. W r. 1886 folw. W. Mała rozl. mr. 923 gr. or. i ogr. mr. 837, łąk mr. 39, lasu mr. 20, nieuż. mr. 27; bud. mur. 15, drew. 5. Wś W. Mała os. 30, mr. 48, wś Dąbrowa os. 22, mr. 172, wś Kaczyniec os. 13, mr. 270, wś Ksawerowo os. 6, mr. 65. W XVI w. własność GabryelaRuszkowskiego, posiadała 31 2 łan. km. , 5 zagr. i wiatrak Analekta Wielkopol. , str. 135. Franciszek Ksawery Dąbrowski, generał wojsk rossyjskich 1839 r. znany z pobytu na Wołoszczyznie, przemieszkiwał do końca życia w tym majątku. Po kądzieli przeszła do rąk Rembielińskich, potem Dobrskich, od tych nabył ją Grodziecki. 7. W. al. Szadkówka, wś, kol. i folw. nad rz. Ner, pow. piotrkowski, gm. i par. Lutomiersk, odl. 20 w. od Łasku, leży tuż pod Lutomierskim. Wś ma 11 dm. , 251 mk. , 283 mr. Folw. W. Szadkowska ma 6 dm. , 135 mk. W r. 1827 było 14 dm. , 136 mk. W r.

Wrząca