częszczających codziennie do ochronki, wzrosła ze 22 do 65. Dochody wynosiły rs. 1, 639 kop. 48, wydatki rs. 1778 kop. 91. Przytułek założony w r. 1889 przy kościele ewangieliekim, utrzymuje się z funduszów gminy, która daje biedakom mieszkanie i opał. Obecnie krzątają, się około wzniesienia stałego budynku ze składek. Z. pod względem przemysłowym stanowi drugie po Łodzi ognisko wyrobów wełnianych. W r. 1878 było tu 113 fabryk, w których pracowało przeszło półtora tysiąca robotników; wartość wyrobów oceniono na dwa miliony rubli. W r. 1878 otwarto w Zgierza 6 przędzalni wełny. Około r. 1880 wybitniejszymi fabrykantami byli Meyerhoff, Josephsohn. Lochrach, Margulies i Borst. Specyalnością Z. są korty; większa część kortów sprzedawanych w kraju, jako francuskie lub angielskie, produkuje się w Z. Obecnie liczą tu 48 większych fabryk, 64 mniejszych, razem 112. Do największych należą przędzalnia wigoni Towarzystwa Akcyjnego H. F. Kuertzel, zatrudniająca 650 robotników, fabr. wyro bów wełnianych pod firmą A. G. Borst 450 rob. i przędzalnia bawełny Henryka bar. Zacherta 300 robot. Oprócz tych wyróżniają się fabryka maszyn przędzalniczych oraz gisernia J. Hoffmana 250 robot. , fabryka wyrobów wełnianych Bretsztejna i Raszida 140 robot. , takaż Wolffa Hermana ze 124 rob. ; farbiarnie i apretury Ottona 112 robot. ; Maksa Reinhold 150 rob. ; Ohrbacha J. 120 rob. , fabryka kortu Ferdynanda Swatek 150 rob. Wogóle fabryki wszystkie zatrudniają do 8, 000 robotników płci obojga. Obrót roczny fabryk zgierskich dochodzi do 15 milionów rubli. Cała produkcya Z. wysyłana bywa do Składów łódzkich i dostaje się przeważnie na rynki Moskwy i Petersburga. Dochód kasy miejskiej wynosił zar. 1894 wogóle 68, 694 rs. , rozchód zaś 61, 923, pozostało w remanencie 6, 771 rs. ; oprócz tego zapłacono w Z. za patenty do kasy powiatowej 17, 500 rs. W banku państwa kapitał miasta wynosi 19, 292 ruble. Ze stowarzyszeń istnieją straż ogniowa ochotnicza, klub cyklistów, towarzystwo strzeleckie, stowarzyszenie braci sukienników i 4 cechy ślusarski, stolarski, szewcki i rzeźnicki. Robione są starania o utworzenie kasy przemysłowców. Z. par. , dek. łódzki, dawniej zgierski, ma 8, 006 dusz. Dek. zgierski archid. warszawskiej obejmował 15 parafii Aleksandrów, Bełdów, Dalków, Gieczno, Góra św. Małgorzaty, Kałów, Kazimierz, Konstantynów, Łódz, Mileszki, Modlna, Ozorków, Parzęczew, Piątek Zgierz. Zgierskie starostwo niegrodowe leżało w wojew. i pow. łęczyckim. Po pierwszem najściu szwedzkiem gdy liczba zasłużonych krajowi się wzmogła, Jan Kazimierz tworzył nowe Starostwa lub mniejsze dzierżawy i takowemi wyposażał osoby godne nagrody. Wówczas to starostwo łęczyckie uszczuplone zostało przez oderwanie mka Zgierza oraz wsi Zegrzany, Kargolecz i Dąbrówka oraz dwóch stawów na Zegrzanach i Zgierskiego, które utworzyły tak. tenutę czy dzierżawą zgierską, przezwaną z czasem starostwem niegrodowem. Obdarzył nim król w r. 1659 Stanisława Wężyka, rotmistrza pancernego, który według Niesieckiego pod Hołubem y indziey mężnie za Ojczyznę piersi swoich nadstawiał. Według lustracyi z r. 1662 składało się z m. Zgierza, mka Dąbia i wsi Zegrzany, Kargołęcz, Szeligi i Szczawiny. W r. 1789 starostą był Onufry Wilkanowski, łowczy łęczycki, zaś w r. 1771 posiadał je Maciej Cielecki wraz z żoną Joanną z Lipskich, opłacając kwarty złp. 240 gr. 4, a hyberny złp. 300 gr. 6. Z ciekawszych miejscowości w okolicy Z. zasługuje na większą uwagę, odległa o 3 wiorsty wieś Łagiewniki z klasztorem po franciszkańskim, w którego podziemiach spoczywają zwłoki błogosławionego Rafała. Opisy Z. i dane statystyczne o przemyśle podają Kłosy t. XIV, Nr 299 i t. XXXI, N. 784; Tydzień Piotrkowski z r. 1895 Numer gwiazdkowy i inne. M. R. Wit. Br. Ch. Zgierzyca al. Zgierzyce, osada istniejąca w latach 1424 1581 w okolicy Szremu. Grani czyła z Gajem, Szymanowem i Manieczkami. Le żała na zach. od Szremu. Regestra pobor. z r. 1580 już jej nie wykazują. Z tej Z. mógł po chodzić Mikołaj Zgierzycki, który r. 1388 pra wował się z Janem Karczewskim z Karczewa na płd. wsch. od Grodziska, w pow. kościań skim. Mógł on jednak pochodzić i ze Zgierzyny nie istniejącej już pod Lwówkiem, którą roz graniczono r. 1424 z Posadowem. Ten Mikołaj Sgirza świadczy w sprawie Janusza z Tarnowa, a na Czesławie zyskuje 5 grzywien. W r. 1398 prawuje się z nim Świętosław ze Skórzewa Scar szewo. W r. 1399 opat z Lubinia w zatargach z Janem z Gryżyny o rzekę Samicę, powierzył sprawę swą Mikołajowi Sgyrsa, konfratrowi swemu. W r. 1400 wymieniony jako świadek Jan Sgirza. W. Ł. Zgierzynieckie, jezioro pod wsią t. n. , w pow. bukowskim lutomyski. Dokoła leżą drobniejsze jeziora Konińskie, Linie, Długie i Krzywe. Na brzegach jeziora leży wieś Zgierzynka i fol. Święta Helena. Ma około 500 morg. obszaru, z tych 300 należy do Zgierzynki, a 200 do Pakosławia. Zgierzynka, wś. gosp. nad jeziorem Zgierzynieckiem, w pow. bukowskim nowotomyślskim ma urz. okr. i st. cyw. we Lwówka, tamże pocztę, st. kol. żel. w N. Tomyślu na linii ZbąszyńPoznań, szkołę katol. w miejscu, ew. i sąd w Pniewach, par. katol. w Brodach, ew. we Lwówku. Obszaru ha 339, dym. 28, dusz 272 5 ew. 2. Z, wś. dwor. , wtemże położeniu, ma 446 ha, 7 dym. , 98 dusz. Własność zarządu kościelnego w Brodach. Do pod. grunt. oszacowano czysty dochód na 1, 313 mk. Leży na płd. Pniew,

Zgierzyca

Zgierzyca

Zgierzynieckie

Zgierzynka