Zegnino, w dok. Zchegnino, Zchognino, Czegnino, wś zaginiona pod Gdańskiem. R. 1283 nadaje ją Mestwin cystersom w Oliwie ob. Perlbach P. U. B. , str, 311. Zegowszczyzna, mylnie, ob. Zagowszczyzna. Zegrz, ob. Zegrze. Zegrzanki, w dok. Zegrzany, wś i fol. nad Bzurą, pow. łódzki, gm. Łagiewniki, par. Zgierz. Wś ma 14 dm. , 181 mk. , 239 mr. ; fol. 4 dm. , 64 mk. , 413 mr. ; os. fabr. 2 dm. , 4 mk. , 2 mor gi. W 1827 r. Z. , wś rządowa, miały 16 dm. , 102 mk. , Z. ; wś prywatna, 4 dm. , 17 mk. W r. 1866 fol. Z. rozl. mr. 413 gr. or. i ogr. mr. 159, łąk mr. 15, past. mr. 60, lasu mr. 45, zarośli mr. 114, nieuż. mr. 20. Wś Z. os. 16, mr. 239; wś Krzywe os. 13, mr. 35; wś Rudni ki os. 9, mr. 46; wś Stępowizna os. 17, mr. 120. Nazwa Zegrzanki świadczy, iż istnieć mu siały poprzednio dwie wsi Zegrzany i Zegrzan ki. Ostatnia nazwa dziś przemogła i słuźy dla całego obszaru. Władysław, ks. łęczycki i do brzyński, daje r. 1333 swemu słudze Henryko wi, synowi Bartona, dwa łany, plac i ogród we wsi Zegrzany, koło drzewa zwanego Woycz, z prawem łowów na wszelkiego zwierza, rybo łówstwem i uwolnieniem od wszelkiej juryzdykcyi, prócz książęcej. Z aktu Łokietka z r. 1345 dowiadujemy się, że wś Z. należała do wójtowstwa w Zgierzu Kod. dypl. pol, II, 691. Na początku XVI w. łany km. we wsi królewskiej Zegrzany, dawały dziesięcinę kano nii łęczyckiej, którą posiadał wtedy Bernard Wapowski, zaś folwark dawał kościołowi w Zgie rzu Łaski, L. B. , II, starostwa łęczyckiego z r. 1564 było 25 kmieci na 17 łanach, Wójtowstwa 4 włóki w posia daniu Lasockich z Brzezin. Szlachcic Gliński, al. Zeglański ma 2 łany, nadane przez Władysła wa, ks. łęcz. i dobrzyńskiego. Dochód ze wsi wynosi fl. 54 gr. 9 den. 17; z fol. fl. 73 gr. 23 den. 21 4, z inwentarza fl. 8 gr. 24 Lustr. 229. Według reg. pob. pow. łęczyckiego z r. 1576 wś Zegrzany, należąca do zamku łęczyc kiego, miała 3 łan. W części szlacheckiej były 2 łany i 1 zagr. Pawiń. , Wielkop. , II, Br. Ch. Zegrzdy, ob. Zegżdry. Zegrzda, rzeczka, lewy dopływ Niemna, zapewne nazwana od wsi Zegżdry al. Zegrzdy, w pow. maryampolskim. Zegrze, dawniej Zegrz, 1349 r. Zgersz, wś i fol. nad rz. Narwią, pow. pułtuski, gm. i par. Zegrze, odl. 28 w. od Pułtuska, leży w punkcie przecięcia się z Narwią drogi bitej z Warszawy do Serooka, ztąd wzniesiono tu most stały na Narwi. Punkt ten ważny strategicznie jako szczyt trójkąta, którego podstawy bronią dwie wielkie twierdze nad Wisłą, został ufortyfikowany w czasach ostatnich. Wieś posiada kościół par. murowany, szkołę początkową, urząd gm. W r. 1876 na obszarze folwarcznym istniały gorzelnia, browar, młyn parowy, wiatrak, cegielnia. W r. 1827 było 33 dm. , 237 mk. Dobra Z. składały się w r. 1876 z fol Z. , Izbica, Dosin al Wyki, Skubianka, attyn. Maciejówka i Zegrzynek. Obszar wykazany mr. 8029 fol Z. gr. or. i ogr. mr. 10, 73, łąk mr. 206, past. mr. 88, lasu mr. 4212, nieuż. mr. 588; bud. mur. 22, drew. 40; fol. Izbica gr. or. i ogr. mr. 335, łąk mr. 63, lasu mr. 53, nieuż. mr. 76; bud. mur. 4, drew. 11; fol al Wyki gr. or. i ogr. mr. 273, łąk mr. 46, past. mr. 53, lasu mr. 277, nieuż. mr. 149; bud. mur. 4, drew. 2; fol Skubianka gr. or. i ogr. mr. 289, łąk mr. 55, lasu mr. 124, nieuż. mr. 65; bud. mur. 1, drew. 19; gospodarstwo na folwarkach płodozmienne zaprowadzone od lat 40. Lasy nieurządzone. Znaczna część obszaru dworskiego w samym Zegrzu została nabyta przez rząd na fortecę, W skład dóbr wchodziły poprzednio Wś Z. os. 32, mr. 128; wś Skubianki os. 51, mr. 194; wś Smolana Wola os. 22, mr. 175; wś Ludwinów os. 19, mr. 553; wś Maryniu os. 19, mr. 407; wś Karolina os. 21, mr. 420; wś Jachronka Stara os. 2, mr. 18; wś Jachronka Nowa os. 8, mr. 29; wś Las os, 7, mr. 63. W dok. z r. 1349 czytamy Zgersz qui jacet ultra Zakroczim super fluvium Narew Kod. Maz. , 60. Jest to niewątpliwie bardzo dawna osada, targowisko nadrzeczne, które zapewne już w XII w. posiadało kaplicę, przy której urządzono parafią. Kościół tutejszy na mocy starożytnych nadań pobierał dziesięciny ze wsi otaczających Warszawę późniejszą, jak Wola, Polików, Młociny, Mokotów, Wawrzyszew, tudzież z Sochaczewa i Czerwonki. Ponieważ wsi te leżały w dyecezyi poznańskiej, zaś Zegrze należało do płockiej, przeto biskup poznański Jan wystąpił przeciw temu twierdząc, iż jemu się należą te dziesięciny. Ztąd papież Urban V w r. 1367 poleca sądowi duchownemu, złożonemu z dziekana i archidyakona dobrzyńskiego i scholastyka płockiego, sprawę rozstrzygnąć Kod. Wielk. , Nr 1584. Obecny kościół murowany, fundacyi Antoniego Krasińskiego, kasztelana zakroczymskiego, pochodzi z r. 1758. R. 1377 w Ciechanowie ferii 2 post oct. Corp. Jan, ks. wizneński, warszawski, zakroczymski i ciechanowski, nadaje Sassinowi ze Szmarzewa Smardzewa, marszałkowi dworu swojego, cło na rz. Narwi w Zegrzu wybierane od tratwy 4 gr. , od statku, jeżeli płynie w górę pod Wiznę lub gdzieindziej 3 gr. ; jeżeli z Rusi płynie z woskiem to od 40 kamieni wosku 3 gr. , z wyjątkiem jeżeli statek płynie od miejsca niżej Wizny inferius de Viszna, gdyż wtedy nic nie płaci Lustr. , IV, 292. W r. 1576 wś Zgierz płaci od 43 4 łan. km. i 2 zagr. zaś Wola Zgierska od 41 4 łan. Zegnino Zegnino Zegowszczyzna Zegrz Zegrzanki Zegrzdy Zegrzda Zegrze