Spomn. ojczyste, t. II, str. 71. Od ks. Zbarazkich Z. wraz z Przytuką, drogą związków ro dzinnych, przechodził następnie do znakomitych również rodzin, jako to ks. Wiszniowieckich, Warszyckich, Pociejów i wreszcie Borzęckich. W nowszych czasach nastali tu Kopczyńscy, dziś Abramowiczów. Edw. Rulikowski. Zbarażówka, rzka, dopł. Rosi, w pow. berdyczowskim. Ob. Dołoteckie. Zbarażowka, wś na praw. brzegu Rosi, pow. taraszczański, na pograniczu pow. berdyczowskiego i skwirskiego, w 3 okr. pol, gm. Kaszperówka, odl. o 86 w. od Taraszczy, ma 482 mk. Podług Pochilewicza w 1863 r. było tu 1032 mk, w tem 94 katol. i 21 żydów, do 2177 dzies. ziemi, w części piaszczystej. Posiada cerkiew Pokrowską, wzniesioną w 1742 r. i uposażoną. 39 dzies. , ziemi. Znajduje się tu glina kredowa. Należała do Turkułłów, następnie Władysława Działtowicza. Zbarowicze, Zbarewiczy, ob. Zborowicze. Zbarska ziemia, ob. Zbar i Zaborska ziemia. Zbarz, w XVI w. Dzbarz, wś w pobliżu Wisły, pow. warszawski, gm, i par. Wilanów, ma 78 mk, 197 mr. włośc. i 4 dwors. W r. 1580 wś Dzbarz należy do par. Służewo. Gen. Margaretha Babicka zbarz płaci od 5 łan. , 3 zagr. z rolą Paw. , Maz. , 261. Zbąrzewo, niem. Bargen, wś gosp. , w pow. Wachowskim, ma urz. okr. i urz. st. cyw. w Wło szakowicach Luschwitz, sąd, urz. pocz. i st. kol. źel. w Wschowie Fraustadt, katol. w miejscu, ewang. w Wschowie Obszaru 233 ha, 38 dym. , 205 dusz 2 ew. . 2. Z. , wś rycerska, w temże położeniu, ma obszaru 699 ha, 11 dym. , 188 dusz 25 ewang. . Do podatku grunt. oszacowano czysty dochód na 7641 mrk. Leży na zach. płn. Święciechowy a na płn. wsch. Wschowy. W r. 1566 Jan Czacki płaci ztąd bisk. pozn. z łan, 5 dziesięciny 2 zł. W r. 1571 82 Baltazar Czacki ma 5 łan. os. , 3 zagr. , 3 komorn. z bydłem, 5 komorn. bez bydła, 3 owczarzy każdy po 20 owiec, 1 rataj. Miko łaj Krzycki ma 4 łan. os. , 8 zagr. bez roli, 4 komorn. bez bydła. W r. 1793 należy Z. do Osieczny, Bonawentury Gajewskiego. Kościół paraf. , p. w. Narodz. N. M. P. , przed r. 1448 założyli tu Kotwicze. Obecny murowany kościół zbudowany w połowie 1672 przez Jana Gnińskiego, sufr. pozn. Ob. Osieczno. W. Ł. Zbądz, właściwie Dzbądz, wś i dobra, pow. makowski, gm. Sielc, par. Różan. W r. 1867 obszar dworski dóbr wynosił 1144 mr. W skład ich wchodziły poprzednio wś Z. os. 33, mr. 165; wś Zbądzik os. 20, mr. 223; wś Brzuze Małe os. 15, mr. 124. W r. 1582 we wsi Zbądz, w paraf. Rożan, Jan Skoczonek płacił od 20 mr. , 1 zagr. , 2 półłanków, 1 zagr. i 10 mr. ; AnSłownik Geograficzny T. XIV. Zeszyt 163. na Brzosczina od 2 łan. , 4 zagr. Paw. , Mazow. , 386. Por. Dzbądz. Zbąszyń, też Bąszyń, Dzbanszyn, niem. Bentschen, miasto, w pow. międzyrzeckim, leży nad jeziorem, przez które przepływa Obra, między Wolsztynem, Babimostem, Trzcielem a Lutomyślem, na płd. wsch. Międzyrzecza, o 74 klm. odl. od Poznania, przy linii kolei z Poznania a rozchodzącej się tu do Halli i Berlina. Posiada kościół paraf. katol. , kościół paraf. ew. , szkołę katol. i ewang. , sąd, urz. st. cyw. , urząd okr. Obszaru ma 1027 ha, 299 dym. , 2847 dusz 1307 kat. i 160 żyd. . Niegdyś pograniczna kasztelania, na której piastują urząd w r. 1231 2 Cecirad, r. 1232 3 Wincenty, r. 1233 Jarośl, r. 1245 Wizimir, r. 1245 Przedpełk, r. 1246 50 Przybysław, r. 1261 Bożęta, r. 126871 Marcin, r. 1271 Zamęta, r. 1276 Wojciech z Lubrza, r. 1277 Marcin, r. 1277 86 Gniewomir, r. 1286 94 Wojciech Kresnowicz z Lubatowa, r. 1291 Kelcz, który ztąd postąpił na kasztelanią gnieźnieńską, r. 1305 Sulko Lassowitz, r. 1340 Falon, r. 1383 Andrzej, r. 1376 82 Krystyn z Żernik h. Drya, r. 1390 1401 Moczygniew de Pantkowo, r. 1403 Szymon z Boguniewa, 1404 6 Andrzej z Gorazdowa Prawdzic, r. 1410 17 Sambor z Małachowa Nałęcz, r. 1418 Tomasz Małachowski. Już Przemysław I założył tu w r. 1243 komorę celną w celu ułatwienia handlu miądzy Polską a krajami Zakonu krzyżackiego. W tymże roku zawarł Przemysław traktat handlowy z Krzyżakami. W cztery lata później spotykamy też kasztelana, pełniącego obowiązki naczelnika komory, W r. 1253 zbudował Przemysław tu zamek obronny w celu strzeżenia granicy i komory od napaści szląskich Mianowicie książęta ligniccy rościli do Przemysława pretensye z powodu zburzenia Kopanicy. Za tę szkodę ustąpił on Szlązakom zamek Z. , ale jeszcze za panowania tegoż księcia powrócił znowu do Polski. Jak opowiada Bogufał, opryszkowie jacyś z zamku Lubarza Lebus wyszedłszy, przybyli na obszary należące do zamku zbąszyńskiego i tamże rozboje czynili, a gdy bydło zabierać chcieli, pasterz tak się do nich odezwał czemu dla mniejszego plonu większym gardzicie, oto jest zamek zbąszyński pod strażą dzielnych mężów, czekających na innych, którzy na straż jego z kolei przybyć mają. Co słysząc opryszki, udali, że to oni na straż przybywają i tym fortelem do zamku się dostawszy, obsadzili takowy. Lecz gdy wieść o tem dostała się do ks. Przemysława, tenże, śpiesznie przybywszy, opasał zamek. Oblężeni opryszkowie zdali się na łaskę księcia, który im życie darował a zamek odebrał. W końcu i pierwszych latach XIV w. znajdował się Z. w ręku pomorskiej rodziny Święców i pozostał przy nich aż do r. 1307, w którym Piotr Święca za zdra33 Zbarażówka Zbarażówka Zbarażowka Zbarowicze Zbarska Zbarz Zbąrzewo Zbądz Zbąszyń