Zawory, niem. Saworri, wś włośc. w t. ajcaryi kaszubskiej, pow. kartuski, st. p. i par. kat. Chmielno; 317 ha 212 roli or. , 13 łąk, 23 lasu; 1885 r. 52 dm. , 60 dym. , 362 rak. , 355 kat. , 7 ew. Z poblizkiej góry Tymówki Praesidentenhoehe otwiera się piękny widok na liczne jeziora i wioski, mianowicie na Chmielno niegdyś siedzibę książąt pomorskich. Z. należały już za czasów t Żukowie. R. 1334 jakiś Jan jedne trzeciąwioski przywłaszczył sobie i sprzedał Konradowi ze Skwierzyny. Po długim procesie musiały panny tę część wykupić za 45 grzyw. ob. Fankidejski Klasztory żeńskie, str. 68. W r. 1789 było 9 dymów. Kś. Fr. Zaworycze al. Zuworyszcze, wś nad rzką Trubajłą, pow. kozielecki gub. czernichowskiej, gm. Jarosławka, 219 dm. , 1142 mk. , cerkiew, dom modlitwy żydowski, gorzelnia. Powstała w XVII w. na obszarze ststwa osterskiego. Ob. Ostr t. VII, 672. Zawosinka, ruczaj, w pow. orszańskim, w gm. Nowy Tuchiń, ginie w błocie Weretejskiem. Zawosze, ob. Zaosie. Zawóz, wś, pow. liski, na praw. brzegu w okolicy górskiej i lesistej. Par. rzym. i gr. kat. w Wołkowyi. Odl. od Liska na płd 23, 7 klm. , od Baligrodu na wsch. 11 klm. Góry po kryte lasami otaczają wieś od północy, wschodu i południa, ku zachodowi zaś rozszerza się dolina Solniki. Wieś liczy 44 dm. i 330 mk. 169 męż. , 161 kob. , 278 gr. kat. , 34 rz. kat. i 18 żyd. Pos. tabularna Ant. Tyszkowskiege ma 619 mr. , w połowie lasów; pos. mn. 483 mr. roli, 52 mr. łąk, 52 mr. past. i 52 mr. lasu. Z. gra niczy na płn. z Soliną, na płd. z Sawkowczykiem. Mac. Zawozie, uroczysko na gruntach Niewmirycz części wsi Lewkowicz, w pow. owruckim. Zawożanie, wś, pow. sieński, gm. Kokowczyn, ma 5 dm. , 26 mk. Zawrat 1. przełęcz tatrzańska 2170 mt. , w ścianie oddzielającej dolinę Czarnego stawu pod Kościelcem od doliny Pięciu stawów polskich. Leży ona między turniami Świnicy od zachodu i Koziego wierchu od wschodu. Przez tę przełęcz prowadzi najwięcej uczęszczana droga piesza dla udających się z Zakopanego do Morskiego Oka. Z doliny Czarnego stawu prowadzi na szczyt Z. wązki i dziki wyłom między dwoma ścianami skalistemi, mający dno usypane z piargu i drobnych usuwających się kamieni. Często śród lata nawet płaty śniegu pokrywają tę dziką, chłodną lecz niezbyt trudną, do przebycia drogę. Źródełko, jakie się po drodze spotyka, ma temperaturę około 11 2 stop. ciepła. Widok Z. na dolinę pięciu Stawów i Tatry Liptowskie nagradza hojnie trudy podróżnego. 2. Z. , nazwa turni w płn. wsch. ścianie Kasprowej doliny w Tatrach. Zawrat al. Hlina potok tatrzański na Podhalu Liptowskiem, wypływa z pod szczytu Hlinnika i uchodzi do pot. Cicha Zawrażja, wś, pow. gźacki gub. smoleńskiej, gm. Ostryce, 16 dm. , 128 mk. Zawrócie, wś i fol. , pow. mazowiecki, gm. i par. Wysokie Mazowieckie, ma gorzelnią, browar, dystylarnią i 3893 mr. obszaru. Mieszka tu drobna szlachta, włościanie, jest też i większa posiadłość. Ob. Wysokie dm. , 105 mk. Zawrocie, Zaworotje, przedmieście mta Ołyki, w pow. dubieńskim, Zawronie, ob. Mosty Wielkie, pow. żółkiewski t. . Zawroszowa Mogiła, uroczysko, pow. piński, na Zarzeczu, w okolicach wsi Moroczna i Krajnowicz, wspomniane w dokum. XVI w. ob. Piscew. kn. , str. 287. A. Jel. Zawrótki 1. fol. , wś i karczma, pow. wilejski, w 3 okr. pol, gm. Żośno o 7 w. , okr. wiejski i dobra Śmigielskich Gielianowo, o 64 w. od Wilejki. Folw. ma 1 dm. , 13 mk. katol. , wś 12 dm. , 138 mk. w 1865 r. 68 dusz rewiz. , karczma zaś 1 dm. , 8 mk. żydów. 2. Z. , wś włośc, pow. wilejski, w 3 okr. pol. , gm Horzyca o 8 w. , okr. wiejski i dobra skarbowe Chrystowo, o 98 w. od Wilejki, 1 dm. , 11 mk. prawosł. w 1865 r. 7 dusz rewiz. . 3. Z. , ob. Zawroty. Zawrotnia, góra 351 mt. , leży na obszarze Przedmieścia Niemirowskiego, pow. Rawa Buska. Zawroty 1. al. Zawrotki, wś, pow. wilejski, w 3 okr. pol. , gm. Sitce o 15 w. , okr. wiejski i dobra Osowskich Łopaczewicze, o 75 w. od Wilejki, 19 dm. , 145 mk. w 1865 r. 34 dusz rewiz. , cerkiew. 2. Z. , ob. Zawrotki. Zawrów, wś, pow. ostrogski, par. praw. Boczanice, na płn. wsch. od Ostroga. Podług reg. pobor. pow. łuckiego z 1577 r. należy do zamku Dorohobuża ks. Konst. Ostrogskiego, który płaci z 5 dym. półdworz. , 4 dym. na ćwierc, 5 ogr. Jabłonowski, Wołyń, 41. Zawsią, część Dzierzgowie, w pow. kozielskim. Zawsie, wś, pow. borysowski, w 1 okr. pol chołopienickim, gm. Wołosewicze, przy drodze z mstka Krasne Łuki do wsi Stołbiec w pow. sieńskim, ma 36 osad; miejscowość nieco, grunta lekkie. A. Jel. Zawsie, os. dom. do Mogilna, pow. grybowski. Zawujki, urzęd. Zawiejka, wś nad Bohiem, pow. latyczowski, okr. pol i par. katol Międzyboż, par. praw. Hołosków. Należała do ks. Adama Czartoryskiego. Zawusie, ob. Zawory Zawory Zaworycze Zawosinka Zawosze Zawóz Zawozie Zawożanie Zawra Zawrażja Zawrócie Zawrocie Zawronie Zawroszowa Mogiła Zawrótki Zawrotnia Zawroty Zawrów Zawsią Zawsie Zawujki Zawusie