mr. ; wchodziła w skład dóbr Chroberz. W 1827 r. było 14 dm. , 83 mk. W 1579 r. bisk. krak. płaci tu od 10 osad. , 5 łan. , 7 ubogich. Paw. , Małop. , 218. Zawata, szczyt górski 641 mt. , nad Bystrzycą tyśmienicką. ob. t. I, 514. Zaważna Poruba, ob. Poruba 2. . Zawągródż, kol. , pow. będziński, gm. Rokitno Szlacheckie; ma 4 dm. , 19 mk. , 20 mr. włośc. Zawczesno, ob. Samosieczno 1. . Zawda, niem. Sawdin, w dok. , Sauden, , dobra ryc. , pow. grudziądzki, st. p. Nowe Jankowice Koerberode, st. kol. Mełno, paraf. kat. Szynwałd; 749 ha 600 roli or. , 45 łąk, 6 lasu; 1885 r. 14 dm. , 36 dym. , 196 mk. 40 kat. 156 ew. ; z których na folw. Zawdę przypada 14 mk. i 2 domy; cegielnia, 85 krów fryskich, sprzedaż masła do Berlina, 1800 owiec do strzyży. Dziedzic v. Frantzius. Z. pojawia się w dok. od r. 1302 począwszy. Należała za czasów Krzyżackich do wójtowstwa rogozińskiego. R. 1444 nadaje te dobra, obejmujące 42 włók, w. m. Konrad v. Erlichshansen Jakuszowi Kaszubie na prawie magdeb. , z wyższem i niższem sądownictwem, wyjąwszy drożne, z obowiązkiem jednej służby zbrojnej na koniu. Oprócz tego powinien pomagać przy budowach i na uznanie zwierzchności Zakonowi płacić 1 fenik koloński i funt wosku, nadto od każdego pługa po 1 korcu żyta i tyleż jęczmienia. R. 1601 sprzedaje Baltazar Wierzbowski połowę Zawdy Stan. Borowskiemu. Z wizyty Strzesza z r. 1677 72 dowiadujemy się, że folw. i wś podzielone były na trzy działy. Według taryfy z r. 1682 rozróżniano już cztery działy, które dzierżyli Czarnołuski, Kiełpiński, Dulcius i Rokicki. Pierwsi płacili symplę, wynoszącą 4 gr. , ostatni 12 gr. R. 1776 obejmowały tutejsze dobra 40 wł. ;. 15 włók posiadała Ludwika Ostrowska, 15 Kuckowski, 5 Sumowski i 5 Stan. Kosowski ob. Gresch. des Graudenzer Kr. v. Froehlich, I, 356. Zawdzka Wola, al. Zawada Wola, niem. Zawda Wolla, wś, pow. grudziądzki, st. p. Nowe Jankowice, par. kat. Szynwałd; 138 ha 119 roli orn. , 13 łąk; 1885 r. 52 dm. , 86 dym. , 357 mk 263 kat. , 94 prot. , ks. prob. Jeleński utrzymywał tu przed kilkoma laty własnym kosztem szkółkę katol. Teraz jest szkoła symultanna, do której uczęszczają i dzieci z poblizkiej Huty. Kś. Fr. Zawele, os. , pow. staromiejski, ob. Posada 4. . Zawenty, dobra, pow. szawelski, w 2 okr. pol. , gm. Wieksznie, o 68 w, od Szawel. Zaurełycki, . osada w Wólce Mazowieckiej, pow. Rawa Ruska. Zawerchy, al. Za Wierzchami, grupa domów w Starzawej, pow. mpściski. Zawereże, jezioro, w pow. newelskim. Zawereże 1. wś, pow. mohylewski, gm. Wendoroż, ma 30 dm. , 235 mk. 2. Z. , Zawerezie, dobra, pow. newelski, własność Reuttów, 577 dzies. Jest tu cerkiew paraf. Pokrowska. Zawharek, chutor, pow. latyczowski, par. Latyczów. Zawiat, niem. , dobra ryc. , w Pomeranii, pow. słupski, par. kat. Słupsk, 594 ha. W 1885 r. 88 mk. ew. , 6 kat. Zawiazek, dwa obok siebie leżące zaśc. w pobliżu rzeki Wiazy, dopł. Czernicy, pow. ihumeński, w 2 okr. pol. śmiłowickim, gm. Wierchmień, o 44 w. od Ihumenia, par. katol. . Mają tu dziedzictwo szlachta Gróreccy 3 1 2 włók. Miejscowość małoludna, grunta lekkie. Al. Jel. Zawiązane Laszki, pow. rudecki, ob. Laszki 7. . Zawichost, osada miejska, do r. 1867 miasto, na lew. wyniosłym brzegu Wisły, pod 50 48 17 szer. płn. i 39 31 26 dług. wschod. od, wziesione 524 st. n. p. m. , leży w pow. sandomierskim odl. 16 w. na półn. wschód od Sandomierza, około 40 w. na wschódpołd. od krańcowej stacyi dr. żel. dąbrowieckiej w Ostrowcu, od Warszawy odl. 182 w. , od Lublina 84 w. , Krakowa 161 w. Składa się z właściwego miasta, z przedmieściami Ludźmierz, Wójtowstwo, Rybitwy i Prosperów dawne starostwo. Podczas gdy miasto zamieszkują przeważnie chrześcijanie, Prosperów jest osadą żydowską. Ogólny obszar miasta i gruntów miejskich wynosi 2259 morgów, z tego 731 morg. stanowi własność miasta 349 do kasy miejskiej, 50 morg. 211 pręt. były własnością klasztoru franciszkanów, 3 morgi 87 pręt. po klasztorze klarysek, 200 morg 192 pręt. należących do plebanii i 1273 morg 185 pręt. posiadłości mieszczan. Glebapiaszczysto gliniasta, urodzajna. Pastwiska wspólne zajmują znaczną część obszaru. W mieście znajduje się obecnie kościół parafialny, kościół po klasztorny, synagoga murowana, szkoła początkowa o 4 oddziałach, urząd gminny, urząd poczt. i tel. , urząd celny komora III klasy, apteka od r. 1836, lekarz i weterynarz. Z zakładów przemysłowych istnieją cegielnia, garncarnia, dwa piece wapienne, olejarnia. Są to drobne zakłady, z nieznaczną produkcya. Rzemieślnicy w 1887 r. byli następujący 4 kowali, 8 mularzy, 1 ślusarz, 10 stolarzy, 16 szewców, 6 piekarzy, 12 rzeźników, 1 rymarz, 3 stelmachów, 14 krawców, 1 powroźnik, 1 kominiarz, 3 młynarzy, 4 cieśli. Kasa osady miała w r. 1870 dochodu 3702 rs. , rozchodu 3040; w 1887 r. było 2230 rs. dochodu, 2085 rs. rozchodu. Handel zbożem po otwarciu kolei dąbrowieckiej odwrócił się od osady. Do r. 1885 było 12 spichrzów zbożowych, a w r. 1887 już tylko pięć. W r. 1886 wyprawiono z Z. wodą do 3, 000 korcy pszenicy, 400 żyta, 200 rzepaku, 1, 300 jęczmienia, 200 grochu i 160 sążni kamieni wapiennych. Drobnych sklepów z towarami łokciowymi jest 90,

Zawata

Zawata

Zaważna Poruba

Zawągródż

Zawczesno

Zawda

Zawdzka Wola

Zawele

Zawenty

Zawerchy

Zawereże

Zawharek

Zawia

Zawiazek

Zawiązane Laszk

Zawichost