Kocudza 6151 dz. , Lipiny 925, Lipa 10012, Łąźek 2136, Księżpol 4412, Aleksandrowka 224, Batorz 1896, Budzyń 890, Stróża 1641, Słodków 1211, Biszcza 409, Bukowa 2101, Ciosny 12513, Wilkołaz 772, Czarnystok 1000, Deszkowice 900, Kossobudy 7169, Lipsko 7500, Latyezyn 900, Nielisz 533, Obroez 2789, Sochy 11713, Zwierzyniec 1396, Stawce 674, Tarnawa 2032, Żabno 1527. Ogółem było 83856 dzies. , czyli około 160000 mr. Główny zarząd dóbr mieści się w Zwierzyńcu. Folw. sa wypuszczane w dzierżawę. Dla zużytkowania produktów leśnych założono w Zwierzyńcu fabryki posadzek i mebli, tartak, fabrykę bryczek. Ustawy ordynacyi ogłoszone były drukiem po raz pierwszy w Zamościu r. 1692, powtórnie w r. 1752 p. t. Ordinatio hereditarium domui Zamoscianae i po raz trzeci w Warszawie r. 1867 p. t. ordynacyi Zamoyskiej od r. 1589 do 1848 r. Zamojski powiat gub. lubelskiej utworzony został wr. 1867 z 13 gmin dawniejszego powiatu zamojskiego z drugiej połowy powstał pow. biłgorajski, dwu gmin dawnego pow. hrubieszowskiego Sitno i Łabunie, 1 gminy pow. krasnostawskiego Skierbieszów. Obszar wynosi 32, 44 mil kwadr. Graniczy od płn. z pow. krasnostawskim, od wschodu z hrubieszowskim i tomaszowskim, od płd. z tomaszowskim i biłgorajskim, od zach. z biłgorajskim a w części i z janowskim. Obszar powiatu jest częścią, wyżyny lubelskiej, spoczywającej na formacyi kredowej, na której rozłożyły się wapienie i piaskowce miejscami. Wierzchniewarstwy stanowią, gliny loessowe, którym obszar ten zawdzięcza żyzność gleby i bogatą, roślinność lasy liściaste. W warstwach loessu wody powyżłobiały głębokie jary i doliny o zaokrąjglonych brzegach. Główną, rzeką na obszarze powiatu jest Wieprz, płynący w płd. części, od wschodu ku zachodowi a skręcający pod Zwierzyńcem ku północy. Dopływami Wieprza na obszarze powiatu są, z lew. brzegu Pór a z praw. Toporniea dawniej Wieprzec i Kalinówka al. Wolica. Powiat cały leży za pośrednictwem Wieprza w dorzeczu Wisły, jedynie tylko okolice Goraja w zach. części wysyłają swe wody przez rzeczkę Ładę do Tanwi a z nią. do Sanu. W dolinach rzek wzniesienie wynosi średnio około 700 st. npm. Gdy rozległa równina w dolinie rzeki Topornicy dokoła Zamościa zaledwie przechodzi 700 st. wznieś. , to o 12 w. na płd. od Zamościa, przy kol. Peliksówka, wyniosłości dochodzą, 1123 st. npm. Pod Niedzieliskami około 12 w. na zach. wzn. 854 st. , na wschód pod Horyszowem 848 a nieco dalej pod Żukowem 941 st. Gleba sprzyja roślinności. W lasach spotykamy dęby i lipy obok drzew iglastych a rola nadaje się w wielu miejscach do uprawy pszenicy. W r. 1880 było w powiecie lasów prywatnych nieurządzonych 52728 mr. , urządzonych 34216 mr. , zasianych po wycięciu 2230 mr. , wyciętych a nie zadrzewionych 2670 mr. , oddanych włościanom za służebności 4083 mr. Przeważna część obszaru leśnego należy do dóbr ordynacyi Zamoyskich. Pod względem urodzajności gleby powiat należy do uboższych w gubernii. Bogaty jest w lasy i łą, ki, za to mniej obfituje w żyzne role. Część płd. zach. zajmują, przeważnie lasy ordynacyi. Lasy dóbr Krasnobród przedstawiają mnóstwo malowniczych widoków. Lasy bukowe spotykamy w Łabuniach i okolicy Zamościa, dębowe i sosnowe koło Kaczorki. Piękne łąki nadrzeez ne sprzyjają, hodowli koni i bydła tudzież owiec. Większa własność dzieli się na 106 folwarków, mających od 600 do 700 mr. Z tych 36 pozostaje pod zarządem samych właścicieli, reszta w dzierżawie. Z wyjątkiem kilku, pozostałe folwarki należą do ordynacyi Zamoyskich. Włościanie mają 132728 mr. , rozdzielonych na 6009 osad. Na osadę wypada średnio po 22 mr. Rolnictwo tudzież chów bydła i koni stanowi główne zajęcie włościan. Użytkowanie z płodów mineralnych dostarcza nieco zajęcia ludności. W płd. części powiatu obfitość gliny sprzyja rozwojowi garncarstwa, we wsi Senderkach dobywają piaskowiec dla wyrabiania kamieni młyńskich, w Bukownicy wypalają wapno. Obfite pokłady torfu w dolinie Wieprza i jego dopływów nie są użytkowane. Kamieni narzutowych nie spotykamy na obszarze powiatu. Obfitość drzewa umożliwiła rozwój, choć dość słaby, przemysłu drzewnego, jak wyrób gontów w Krasnobrodzie, tartak i fabryka mebli giętych w Zwierzyńcu, bednarstwo w okolicy Zamościa. W ogóle na obszarze powiatu było w 1892 r. 65 fabryk, zajmujących 467 robotn. i produkujących za 346857 rubli. Prócz podanych już w opisie Zamościa zakładów było w powiecie 4 browary 33 robotn. , 46800 rs. , 5 cegielni 34 rob. , 8950 rs. , 35 młynów wodnych i wiatraków 74 rob. , 52115 rs. , 1 młyn parowy 13 rob. , 1800 rs. , 1 piec wapienny 4 rob. , 2962 rs. , 2 tartaki wodny i parowy, 46 rob. , 12100 rs. , 2 smolarnie 6 rob. , 1290 rs. , 1 fabryka mebli giętych 112 rob. , 170000 rs. , 1 fabryka bryczek 19 rob. , 2000 rs. , zakład wyrobów z piaskowca 15 rob. , 900 rs. . W wykazie tym pominięto fabrykę posadzek w Zwierzyńcu, gontów w Krasnobrodzie i wartość produkcyi oznaczono za nizko. Ludność powiatu z 66357 mk. w r. 1867 wzrosła do 87731 w r. 1883 a w r. 1892 doszła do 107937. W tej liczbie było 20256 prawosł. , 13486 żyd. Z ogólnej cyfry ludności przypada na dwa miasta Zamość i Szczebrzeszyn 16784 mk. a na gminy wiejskie 91153. W miastach na 100 mężczyzn przypada 1074 kobiet, we

Zamość