ne, obecnie jako magazyny używane, znajdują na płn. wsch. stronie kościoła. Kościół św. Magdalen Magdalenen Kirche. Erekcya kościoła przypada na lata 12261232, na czas kiedy kościół św. Wojciecha, prawdopodobnie przedtem parafialny, przeszedł w posiadanie dominikanów. Miejsce do budowy wybrano nieco oddalone od dawnego kościoła parafialnego, ponieważ w tej stronie przybyło ludności. Założycielem był, jak się zdaje, biskup Wawrzyniec, który oddał dominikanom kościół św. Wojciecha. Z pierwotnej budowy zachowały się zaledwie ślady. Obecna budowa pochodzi z XIV w. Pod r. 1358 jest wzmianka o wielkim dzwonie; 1360 r. przypada budowa ołtarza, 1364 r. wzniesioną została kaplica, do połudn. wieży przybudowana; 1365 r. ustanawiają rajcy czynsz dla obu kościołów parafialnych w mieście; w r. 1454 mamy wzmiankę o moście między wieżami. Od r. 1481 posiadały wieże szczyty pokryte ołowiem, które jednak w latach 1533 34 zniesiono. Kościół św. Magdaleny jest to budowa gotycka, należąca do XIV i w. , o trzech równej długości nawach, płasko zakończonych. Nawa środkowa ma podwójną wysokość i szerokość w stosunku do bocznych, między przyporami znajdują się kaplice. Obie wieże górują znacznie ponad dachem i są połączone ze sobą. Okna na stronie płn. mają późno gotyckie, bogato zdobne formy, wysokie okno w presbiteryum nawy środkowej posiada od r. 1850 duży obraz na szkle przedstawiający Zbawiciela w ogrodzie z Maryą Magdaleną, dar króla pruskiego. W kaplicach spotykamy cenne zabytki. W kaplicy płn. składany ołtarz z pięknymi obrazami; w kaplicy. malarską robota snycerska, wypukła, z XV albo początku XVI w. , przedstawiająca św. Łukasza malującego obraz Matki Boskiej. W zakrystyi znajdujemy znowu drzwi z gotyckiem okuciem i mały mosiężny pająk z XIV w. , szafy z i XVI stulecia. W kościele przy wyjściu z zakrystyi znajduje się piękny grobowiec ostatniego proboszcza katolickiego Oswalda Staubingera, z portretem zmarłego. Po lewej zaś stronie od ołtarza wielkiego jest portret pierwszego protestanckiego kaznodziei w Wrocławiu Jana Hessa. Dalej spotykamy najpiękniejszą ozdobę kościoła chrzcielnicę, dzieło rzeźbiarza Fryd. Grossa, w stylu renesansu, z r. 1576. Jego dziełem jest też zdobna marmurowa kazalnica z r. 1581. Zewnątrz kościoła, na portalu zachodnim, o gotyckich formach, stoją dwie figury na konsolach pod baldachimem Magdaleny i Jana Chrzciciela, obie z XVI w. Nieco dalej statua Matki Boskiej z końca w. i druga z dziecięciem z 1506 r. Na płd. stronie jest piękny portal, w stylu wczesnego renesansu, z r. 1578 a od północy portal barokowy z r. 1714. Szczeportal od strony płd. , późno romański, pochodzący ze zburzonego w r. 1529 klasztoru św. Wincentego na Elbingu. Na stronie wschodniej kościoła stoi piękna rzeźba z kamienia z r. 1492, przedstawiająca zdjęcie z krzyża. Kościół Maryi Magdaleny jest od r. 1523 kościołem parafialnym protestanckim. Kościół św. Elżbiety St. Elisabethkirche. Kościół ten, dziś główny protestancki, założony został prawdopodobnie razem z nadaniem miastu prawa magdeburskiego około r. 1245 przez ks. Bolesława. Pierwszą pewniejszą wzmiankę spotykamy dopiero w dok. z r. 1253. Dzisiejszy kształt, z wyjątkiem wieży i szeregu przybudowanych kaplic, otrzymał kościół za cesarza Karola drugiej połowie XIV w. Z dwu wieź tylko płd. zachodnia została wykończoną w latach 1452 1456. Wieża ta ma 289 stóp wysokości. Niegdyś była ona wyższą; w latach 1482 86 wystawił cieśla Franciszek Frobel ośmiościenną piramidę, miedzią krytą. Złotnik Sebald Pfnorr pozłocił w r. 1482 gałkę wieżową. Szczyt wieży w r. 1529 podczas burzy runął. Obecny renesansowy hełm otrzymała wieża w latach 1534 35. W r. 1525 stał się kościół protestanckim. W r. 1649 runęła część południowej ściany; r. 1749 doznał kościół wskutek eksplozyi prochu znacznego uszkodzenia. R. 1856 58 i 1893 przeprowadzono gruntowną restauracyą. Kościół św. Elzbiety jest to budowa gotycka, o wspaniałych rozmiarach. Nawa środkowa jest prawie jeszcze dwa razy tak wysoka 951 2 stóp i szeroka 351 2 stóp jak każda z bocznych i również nieco dłuższa 210 stóp; zamkniętą jest każda z naw pięcioma bokami ośmiokąta. Pod względem ilości zabytków, posiada kościół św. Elżbiety, przy którym chowały się dawniej bogate rodziny miejskie, więcej grobowców niż wszystkie. inne kościoły wrocławskie. I tak spotykamy tuż przy pierwszym filarze piękną płaskorzeźbę w kamieniu, przedstawiającą opłakiwanie zwłok Chrystusa a wystawioną ku pamięci Sebalda t 1507. Przy końcu południowej nawy bocznej znajduje się grobowiec Henryka Rybischa t 1544, w formie kaplicy. Wstępując do nawy środkowej widzimy w oknie presbiteryum malowidło na szle, przeszło 50 stóp wysokie, przedstawiające Zbawiciela, dar króla pruskiego Fryderyka Wilhelma; następnie piękne stale, kamienne tabernakulum, mistrzowskie dzieło Jodoka Tauchena w latach 1453 56, o późno gotyckich formach, przeszło 15 mt. wysokie, niedawno odnowione. Również do późniejszego gotyku należy chrzcielnica. Nieopodal stoi piękny pomnik sławnego lekarza Crato v. Craftheim 1588, w r. 1858 odnowiony. W trzeciej kaplicy jest piękna płaskorzeźba w kamieniu z r. 1517, przedstawiająca rodzinę klęczącą, gólnie jednak pięknym jest, ale już zniszczony, złożoną z 21 osób. Wreszcie na płn. wsch. ro

Wrocław