wą drugi, r. Osiedle Gąsieniców z p. Bystrem, p. Zakopiskami, p. Gładka, p. Szymoszkową, i p. Bystrem czyli Grześkową; polany stanowiące jedne rolę razem Rzepkówka, Hucisko, Hławówka i Walkosowa; polany tworzące jedna rolę Krzeptówka, Bystre, Potok czyli Bystre, Kokoszówka, Krowiarczyska; rola pańska Ustup, p. Zajączyniec, p. Rysołówka, p. Szeligówka, p. Stawiańco, p. Dewkówka i Dewkówka z Cestą, p. Parszywówka, p. Prokopówka, p. Świerlikówka, p. Blachówka z Dewkówka, p. Kiełbasówka, p. Weszkówka, p. Budzówka, p. Wielkie Choćkowskie, p. Łasiówka, p. Jamrychówka, p. Gaberówka, p. Spyrłówka, p. Gronik, p. Skibuszówka, p. Skibówka, p. BundiSwka, p. Gronik, p. Żywczańskie i Cyrblica, p. Bogówka. Z, razem z Kościeliskiem liczyło w 1818 r. 340 domów, 446 rodzin, 871 mężczyzn, 934 niewiast; w roku 1848 samo Z. wykazało 385 domów, 562 rodzin, 1147 mężczyzn, 1257 niewiast, zaś Kościeliska w tym roku już osobno liczone 96 domów, 114 rodzin, 247 mężczyzn, 303 kobiet. R. 1818 miało Z. z Kościeliskami koni 202, wołów 85, krów 907, owiec 1559, świń 87; r. 1848 bez Kościelisk koni 298, wołów 58, krów 1094, owiec 1706, świń nie liczono, zaś Kościeliska równocześnie koni 76, krów 339, owiec 490. Z. z Olczą, i Kościeliskami stanowiło jedną; całość, którą r. 1845 18 paźdz. rozdzielono na dwie części, a komisya 2 lipca 184C rozgraniczyła gminy Kościeliska i Zakopane z 01czą, . Poprzednio Kościeliska stanowiły gminę podatkową nieoddzeloną od Z. , w której nawet od r. 1843 urzędował własny wójt. Kuźnice zakopańskie powstały w przeszłym wieku, a za ostatniego starosty Franciszka Rychtera około r. 1757 podniosły się znacznie, tak że dochód z nich skarbu wynosił do 17000 złp. zysku. Rychter po utworzeniu Galicyi podał prośbę do cesarza Józefa II 3 stycznia 1773, aby synowi jego zatwierdzono posiadanie kuźnie i żeby wolno było używać lasów na potrzebę hut. Cesarz jednak pozwolił tylko korzystać z lasu na opał mieszkania starosty. Po objęciu starostwa nowotarskiego przez rząd austryacki oddano do kuźnic przetapianie dział lanckorońskich i tynieckich oraz broni odebranej w Myślenickiem. Kuźnice zakopańskie po podziale Rzeczypospolitej dostały się razem z dobrami w posiadanie rządu austryackiego. Jednak były tak źle prowadzone, że już r. 1791 zostały zamknięte. W r. 1792 na nowo rozpoczął w nich pracę zarządźca salin bocheńskich Reichersdorfer. R. j 1794 zbójcy spalili w nocy kuźnice, a urzędników zrabowali. Odbudowane, mało wyrabiały, bowiem zabrakło rudy. R. 1804 kupił je Blutowski, od którego r. 1806 przeszły na własność Jana Homolatscha i składały się z jednego pieca wielkiego i dwu fryszerek w r. 1818 z trzech fryszerek. W wielkim piecu wyrabiano tygodniowo 120 cetnarów żelaza surowego. Robotników było zatrudnionych 140 160, produkowano 2600 3000 cetnarów żelaza sztabowego. Był to wytwór niały, a i kopalnie żelaza skąpe, tak, że Emanuel Iłomolatsch syn Jana chciał sprzedać kuźnico, kiedy tymczasem 1814 1817 odkryto w Magórze nadzwyczaj obfite żyły rudy. Niebawem zaczęły jednak kuźnice podupadać, aż r. 1834 Edward Homolatsch znacznym nakładem je rozszerzył i oddał pod znrząd B. Elsnera. Wówczas wielki piec wyrabiał tygodniwo 230 275 cetnarów żelaza surowego, a przy rozmaitych nowych zakładach do przerabiania żelaza na blachy, sztaby grube i drobne, wyroby śhisarskie, gwoździe, pracowało stale 540 ludzi, z zarobkiem rocznym około 160000 złr. Na przemysłowej wystawie w Wiedniu r. 1839 okazały kuźnice zakopańskie rozmaite wyroby żelazne, jak blachy, gwoździe, lane świeczniki, ozdoby do pieców, drobne przedmioty zbytkowne itd. Pomału podupadły, bo powierzchowne pokłady rudy się wyczerpały, robotnik i opał był coraz droższy, a zwiększone współzawodnictwo obcych fabryk zniweczyło zupełnie istnienie Kuźnic. W latach 1870 78 jeszcze były w ruchu, poczem poszły w rozsypkę, tak że dziś oprócz zwalisk budynków tylko nazwa miejsca pozostała. Zamiast nich stanęły r. 1879 1884 dwie papiernie, przerabiające drzewo na miazgę drzewną i tektury. Kościół. Pierwotnie Z. należało w XVH w. Małop. , Pawiń. , t. I, str. 146 do paraf w Nowymtargu, a następnie również częściowo w Czarnym Dunajcu. Później przeszła część należąca do Nowegotargu do kościoła filialnego w Szaflarach. W pierwszej dziesiątce obecnego stulecia gospodarz zakppański Paweł Gąsienica wystawił na własnej roli Osiedle murowaną kapliczkę, zaopatrzył ją w przybory kościelne i wystarał się o pozwolenie odprawiania mszy kilka razy rocznie. Kiedy jednak r. 1817 stanął kościół drewniany w Poroninie, jako filialny do Nowegotargu, przeniesiono przybory kościelne z kaplicy zakopańskie tamże, a Zakopane przydzielono częściowo do parafii w Poroninie i. w Chochołowie. Dopiero r. 1847 wystawiono kościół drewniany p. w. św. Klemensa w Zakopanem i utworzono osobną parafię tutąj razem z Kościeliskami i z wyłączeniem pierwotnie 01czy. W tymże roku został pierwszym proboszczem zakopańskim ks. Józef Stolarczyk 1893, który położył wielkie zasługi przez pracę nad wychowaniem ludu a także zasłynął jako tater

Zakopane