dawnego zamku książęcego zniesionego. Podług podania Piotr Włast był Jej założycielem. Dokumenta wymieniają te kaplice dopiero w r. 1149 między posiadłościami klasztoru św. Wincentego benedyktynów, kiedy książę Bolesław II Kędzierzawy posiadanie tychże potwierdza. W r. 1180 klasztor św. Wincentego a z nim i kaplica św. Marcina przechodzi od benedyktynów do premonstratensów. W latach 1224 26, a może jeszcze dłużej, była kaplica, prawdopodobnie tymczasowo, w posiadaniu dominikanów. Około r. 1310 zaczyna się nowa budowa. W r. 1368 przeszła kaplica na własność kościoła św. Krzyża; w r. 1466 zgorzała; w r. 1544 uległa znowu pożarowi od piorunu. W drugiej połowie XVII w. otrzymała kaplica nowy sufit i dacii. Podczas wielkiego pożaru r. 1791 pozostała nietknięta. Od czasu sekularyzacji klasztorów w r. 1810 jest filią kościoła św. Krzyża. Stan obecny jest tak zły, że restauracya jest niemożebną. Uwagi godne są obrazy, około r. 1500 malowane a r. 1860 odnowione. Wewnątrz na ścianie zachodniej są dwa grobowce. Kościół św. Piotra i Pawła Peter u. Paulskirche przy moście i przejściu do katedry, początkowo był tylko św. Piotrowi poświęcony i raz kościołem to znowu kaplicą nazywany. Książę Bolesław Wysoki oddał kościół ten w r. 1175 klasztorowi w Lubiążu Leubus przy założeniu tegoż. Dawniejsza budowa uległa z czasem znacznym zmianom. Przed 10 laty dokonano gruntownej restauracyi. Kościół Panny Maryi na Piasku Marienkirche auf dem Sande al. . Biskup potwierdził w r. 1149 albo 1150 klasztorowi kanoników regularnych augustynów posiadanie dwóch kościołów w Wrocławiu przy moście Sandbruecke i na górze Sobótce Zobtengebirge, jakoteż dziesięcinę z 9 wsi. Klasztor ten założony został w r. 1109 przez Piotra Własta w jego posiadłościach na górze Sobótce w Górce Gorkau i osadzony był przez augustyanów z opactwa Arrovdise we Flandryi. Ponieważ jednak klimat na górze Sobótce był dla zakonników za surowy, to przenieśli się do Wrocławia i wybudowali sobie tu na wyspie tór i kościół a zostawili tylko w Gorkowie parafię. Z pierwotnego budynku nie zachowały się prawie żadne szczątki. A. Schultz dziele swem Schlesiens Kunstleben im. XIV Jahrb. . najważniejsze momenty budowy świątyni obecnej. Opat Konrad 1329 1363 zniósł starą budowę i rozpoczął nową w stronie południowej; Jan 1364 1372 buduje presbiteryum i ozdabia wielką część kościoła; Piotr Schwarz 1372 95 stawia galerye na dachu; Jan z Pragi 1375 86 zasklepił nawę środkową; Henryk Gallici 1. 386 95 zasklepia nawy boczne. Wieża pochodzi z r. 1430. Wykonanie choru powierzono w r. 1463 kamieniarzowi i rzeźbiarzowi Jodokowi Taucher. Tenże wybudował w latach 1466 69 kaplicę wschodnią na płn. stronie kościoła. W r. 1465 zostało wnętrze, prawdopodobnie tylko presbiteryum, wymalowane. Jeszcze w r. 1666 posiadał kościół malowidła na szkic okien, które ówczesny opat na białe szkło zamienił. Tenże opat kazał kościół pobielić. W wspomnianym roku 1666 jezuita Moret podał plan ozdobnej wieży, którą też wystawił w następnym roku cieśla Jerzy Kaltenbrunn od strony południowej; w r. 1730 wieża ta zgorzała. Obecny kościół przedstawia się jako wspaniała gotycka budowa, z trzema nawami. Presbiteryum nawy środkowej, nieco wybiegającej, jest zamknięte pięcioma bokami ośmiokątu i posiada sklepienie gwiaździste; presbiterya naw bocznych mają sklepienie bardziej skomplikowane. Przytykające do kościoła budowle, jak biblioteka uniwersytecka i muzeum archeologi czne zostały wystawione w latach 1709 15 w stylu barokowym. Z dzieł sztuki zasługują na uwagę wewnątrz kościoła płaskorzeźba w kamieniu znajdująca sic nad drzwiami zakrystyi; przedstawia Maryą, żonę Piotra Własta i syna tejże Świętosława, zapatrzonych w model kościoła. Prawdopodobnie wziętą jest ta rzeźba z kościoła na Piasku Sandkirche i tu wmurowana. Jest to jeden z najstarszych zabytków rzeźby we Wrocławiu. Drugim zabytkiem jest sarkofag opata Fuchsa 1620 z czerwonego marmuru, w pobliżu wielkiego ołtarza. Kaplica św. Anny Aunenkapelle, naprzeciw kościoła na Piasku, od r. 1818 przekształcona na szpital a wybudowana przez opata klasztoru augustyanów na Piasku, Jana z Pragi 1386. Jest to budowa z cegły, dziś otynkowana, o dwóch nawach podłużnych i kwadratowem presbiteryum. Filary środkowe obecnie usunięte, okna nowo wprawione. Kościół św. Wincentego VinzenzKirche. Książę szląski Henryk II założył na lewym brzegu Odry klasztor minorytów p. w. św. Jakuba i rozpoczął budowę w r. 1240. Klasztor nowozałożony uległ jednak zupełnemu zniszczeniu podczas napadu Mongołów w r. 1241. Życzenie wdowy po Henryku 11, Anny, odbudowania zniszczonego klasztoru, skłoniło osiedlonych w tym czasie kupców niemieckich do oddania księżnej należącego do nich domu kupieckiego pod tym warunkiem, że miasto Wrocław otrzyma prawo niemieckie. Dom ten przylegał od wschodu do zniszczonego klasztoru. W skutek układu zawartego ze synem ks. Bolesławem zezwoliła księżna na wytknięcie nowego miasta naokoło dzisiejszego rynku. Klasztor zaś minorytów powstał na miejscu dzisiejszego wyższego sądu krajowego, a zakonnicy zwali się od patrona swego, św. Jakuba, jakubitami. Na miejscu zaś dawnego klasztoru osadziła księżna Anna powołane z Pragi klaryski w nowo wystawionym budynku. Klasztor minorytów wspomniany jest w

Wrocław