obszarze folwarku trzy jeziora Czarne, Podpolne i Podbużne, mające do 40 mr. ob szaru i łączące się z Bugiem. 2. Z. , kol. , pow. ostrowski, gm. Poręby, par. Brok. Zabuże 1. wś na praw. brzegu Bugu, pow. włodzimierski, gm. Zabuże, 148 dm. , 800 mk. Gmina składa się z 11 okr. starostw wiejskich, obejmuje 16 wsi, mających 893 dm. , 5437 mk. Włościanie w liczbie 1908 dusz rewiz. , uwłaszczeni zostali na 10944 dzies. 4313 roli. Nadto w obrębie gminy znajduje się 3641 dzies. 1156 roli większej własności, 117 dz. 42 roli ziemi skarbowej i 163 90 roli ziemi cerkiewnej. Cały obszar gminy obejmuje 14865 dzies. 6101 roli i ma 6609 mk. Zarząd gminy we wsi Huszcza. Wchodziła w skład ststwa stulneńskiego. Ob. Stulno. 2. Z. , wś, r. 1789 wchodziła w skład ststwa mielnickiego. Ob. Mielnik t. , 247. 3. Z. , mylnie, ob. Zabóże. Zabuże 1. część Dobrotwora, pow. Kamionka Strumiłowa. 2. Z. , przedmieście Kamionki Strumiłowej. 3. Z. , przedmieście Sokala. Zabużki al. Zabierże, wś włośc, pow. kobryński, w 1 okr. pol. , gm. Pruska, o 10 w. od Kobrynia, 68 dzies. ziemi włośc. 10 łąki pastw. . Zabyczanie, mko i dobra nad rzką Żaduńką, pow. klimowicki, w 3 okr. pol. , o 20 na płd. od Klimowicz, ma 38 dm. drew. 20 należy do chrześcian, 18 do żydów, 276 mk. 142 pra wosł. i 134 żydów, cerkiew paraf. drewnianą, dom modlitwy żydowski. Nazwane mkiem już w opisie statystycznym gub. mohylewskiej z 1784 r. Należy do Komarów, podobnie jak do bra, mające 1149 dzies. 210 roli, 75 łąk, 420 lasu. Młyn wodny przynosi 200 rs. , 2 kar czmy 125 rs. ; folusz. W mku odbywa się targ w dzień św. Ducha. J. Krz. Zabyczany, wś nad rz. Swisłocz, pow. ihumeński, przy gośc. wojennokomunikacyjnym ihumeńskim, w 2 okr. pol. śmiłowiekim, gm. Pereżyry, par. prawosł. Zazierze, o 44 w. od Ihumenia, ma 12 osad pełnonadziałowych teraz rozdrobione. Za poddaństwa należała do domin. Zazierz, ostatecznie Wańkowiczów. Grunta szczerkowe, urodzajne, łąki wyborne. A. Jel, Zabyczeczyn, błoto, pow. piński, w okolicy wsi Wielka Hać, gm. Święta Wola, wspomniane w dokum, z w. XVI ob. Pisc. Kn. , str. 146 Zabyły, wś, pow. sieński, gm. Rasna, ma 10 dm. , 73 mk. Zabyszów, las na obszarze gm. Łotatniki, w pow. stryjskim. Zabytek, uroczysko, pow. piński, na Za rzeczu, w okolicy wsi Chojno, dziś gm. Chojno, wzmiankowane w dokum. w. XVI ob. Piscew. kn. , str. 240. A. Jel. Zabytów, wś nad rzką Kalinówką, pow. zamojski, gm. Stary Zamość, par. Sulmice r. gr. W 1827 r. było 24 dm. , 135 mk. , par. Skierbieszów. Zacalin, uroczysko, pow. Słonimski, w 1 okr. pol. , o 63 w. od Słonima. Zaćbie, zaśc, pow. nowoaleksandrowski, w 4 okr. pol. , o 66 w. od Nowoaleksandrowska. Zaceń al. Zacenie 1. dwie wsi i dwa fol. , pow. borysowski, w 2 okr. pol. łohojskim, gm. i par. katol. Ziembin, odl. od Borysowa około 4 mil. Wieś Z. Stary ma 20 osad, wś Z. Nowy 11 osad; folwarki przed pół wiekiem należały do Moczulskich i Rudzewskich, teraz jeden stanowi własność Wołłowiezów 149 dzies. , drugi Pieśłaków 102 dzies. . 2. Z, dwie wioski i fol. nad rz. Cną, lew. dopł. Swisłoczy, pow. miński, w 1 okr. pol. , gm. Siemkowo, par, katol, dawniej Gródek, teraz Mińsk o 7 w. , przy dawnym trakcie wileńskim. Obie wioski mają 10 osad; fol. należy obecnie do Leona Wańkowicza. Była tu kaplica katol. par. Gródek, fundacyi wwdy Adama Chmary. Młyny na rozlewie jeziornym; łąk wiele, grunta szczerkowogliniaste, miejscowość falista, lasy wyniszczone. W w. Z. był własnością kn. Kroszyńskich. W r. 1570 stanęła ugoda pomiędzy kn. Janem Kroszyńskim, wojskim wileńskim, i Janem Sołomereckim o rozgraniczenie dóbr Z. i Sołomerecza. Dokument obiatowano w grodzie mińskim d. 18 grudn. t. r. W 1603 r. 15 lipca kn. Piotr Kroszyński oddaje Z. , wraz z wsią Leszczyną al. Chydrą, dworem Runicze i placami w Mińsku w zastaw kn. Szczęsnemu Krzysztofowi Hołowezyńskiemu w summie 2000 kóp gr. litew. Następnie w r. 1605 d. 25 stycznia nabywa Hołowezyński Z. za 5000 kóp groszy. Dokument wpisany w księgi ziemstwa wileńskiego i oblatowany w ziemstwie mińskiem 11 czerwca t. r. W 1619 r. 30 grudnia kn. Jan Hołowezyński czyni akt darowizny dożywotniej na Z. słudze swemu Marcinowi Wołodkowieżowi, sędziemu mińskiemu, jakowy zapis oblatowany w grodzie orszańskim 10 stycznia 1620 r. Tegoż roku kniaź dokumentem z d. 9 lipca ubezpiecza Wołodkowiczowi na Z. 4000 złp. W r. 1621 d. 29 stycznia Jan Szczęsnowicz Hołowczyński potwierdza w grodzie mińskim zapis Wołodkowiczowi, z wyłączeniem wsi Leszczynki. Intromisya do tego zapisu nastąpiła d. 3 lutego. W r. 1623 d. 16 grudnia Marcin i Dorota z Dorohostajskich Wołodkowiczowie sprzedają w grodzie mińskim Z. ze wsiami Dubowlany, Oszmiańce, Jakubowicze i Ogrodniki Andrzejowi Kęsowskiemu za 12000 złp. W r. 1636 na prośbę Kęsowskiego, Władysław lV w d. 28 marca nadaje prawo pobierania myta mostowego w Zaceni na rz. Cnie. Dokument ten został zaaktykowany w ziemstwie mińskiem 9 stycznia 1779 r. Do młyna zaceńskiego i karczmy mieli z dawnych zapisów jakieś pretensye bazylianie mińscy, lecz pokwitowali Kęsowskich dokumentem z d. 17 czerwca 1645 r. W roku 1648 d.

Zabuże

Zabuże

Zabużki

Zabyczanie

Zabyczany

Zabyczeczyn

Zabyły

Zabyszów

Zabytów

Zacalin

Zaceń