mi miasty króla JM, których pożytków, aby bezpiecznie zażywali, onych assekuruje, które jeszcze im służyć ma do lat 15tu, który to list authoritate nostra approbujemy. Opowiadanie Czernców Międzyhorskich. Przy odprawowaniu lustracyi Wyszogrodu i Piotrowiec przyszli przed Nas Czerncy, imieniem pobożnego ojca Hediona Humena i wszystkiej braci swej Czernców monastera Międzyhorskiego założenia św. Spasa, opowiadając, się z prawem tej cerkwi Bożej na jezioro Kosor i 4 kadzi miodu z Wyszogrodu i Piotrowiec im należące, czego dowodząc okazali przed nami listy ś. p. króla Stefana, jeden de data Leopoli anno 1578, a drugi de data w Wilnie, anno 1580, któremi ten monastyr Międzyhorski, według starych funduszów przy tymże jeziorze Kosorze i 4 kadziech miodu zachowuje, i dzierżawcom tych dóbr na potomne czasy zachowywać rozkazuje. Ukazowali przytym listy ks. Ostrogskiego, wwdy kijow. , i inszych dzierżawców, którzy ich przy tem zachowują. Co my widząc rzecz słuszną onych przy dawnem prawie i używaniu zostawujemy, i w prawach do należącej, tego jeziora i miodu niekładziemy. Po Romanie Hosckim został sstą Piotr Kisiel, brat rodzony wwdy kijowskiego. Podczas wojny Chmielnickiego Kozacy W. zajęli. Z dóbr swoich żadnieprskich i wepryńskich Adam Kisiel, wwda kijowski, niemało naspławiał do W. potażów. Bohdan Chmielnicki, opanowawszy kraj, potaże Kisiela na rzecz swoję zabrać kazał; ze 400 beczek sprzedał mieszczanom kijowskim, resztę niesprzedaną zabrać na bajdaki i spławić w dół Dniepru, polecił Księga pam. Michałowskiego, str. 697. R. 1651 ks. Janusz Radziwiłł, hetman w. ks. lit. , z wojskiem idąc do Kijowa przeciwko Kozakom, przeprawił się przez Dniepr pod W. Akty J. Z. R. , t. III, str. 481. Najemni z jego wojska Niemcy mieli spalić cerkiew św. Borysa i Hleba. Ale Zakrewskij w opisie Kijowa sądzi, że to spalenie cerkwi mogło się wydarzyć o wiele później, bo w 1662, gdy za Jurka Chmielnickiego zapędził się aż tu łupiezki podjazd tatarski Opisanie Kiewa, t. I, str. 261. W r. 1656 Bohdan Chmielnicki nadał W. , Piotrowce i Moszczany monasterowi Meżyhorskiemu Akty Zapad. R. , t. IV, str. 96. W. uchodził za dobrze utwierdzone miejsce i jako ważny punkt z położenia swego przy spływie do Dniepru dwóch rzek Desny i Irpienia Cellaryusz Reg. Polon. , 1659. W czasach tych kraj ten i opustoszał straszliwie. Tak zwana ruina wyludniła i W. W wojewodzkim opisaniu z r. 1681 stoi Miejsce gdzie był horod puste, a stary wał wszystek się rozwalił. Na starem cerkowiszczu, gdzie stała niegdy murowana cerkiew św. męczenników Borysa i Hleba, obecnie drewniana a służba w tej cerkwi bywa raz w rok podczas święta z Meżyhorskiego monasteru; a mieszkańcy Meżyhorskiego monasteru przemieszkują tu w chatach, a wszystkich ich dziewięciu tylko. To samo się powtarza i w późniejszem z 1688 statystycznem opisaniu W Wyszogrodzie niema ani jednego mieszkańca, a w siole Nowych Piotrowcach mieszkańców 45 ludzi. W tem siole Piotrowcach mieszkają przybysze Wołoszanie czy nie Cyganie z zonami i dziećmi. Wszystkich ich 18. Staro zaś sieliszcze Piotrowice puste, i z mieszkańców nikogo niema Statis. op. . okr. 1686, julia 28. Kiedy Kijów traktatem Grzymułtowskiego odpadł do Rossyi, wwda kijow. Urusow odebrał od monasteru Meżyl orskiego W. , ale patryarcha moskiewski Joachim postarał się u cara Aleksego Michajłowicza, aby dobra te były mu zwrócone. Eparch. Wiedom. Z czasem W. zaczął się zasiedlać. W r. 1693 1696 na perzynie dawnej cerkwi dźwignął nową pułkownik kijowski Konst. Mokijewski Zakrewskij. W 1786 r. , jak wszystkie dobra monasterskie, tak i Wna mocy ukazu został zajęty na skarb. Zakrewskij w swo im opisie Kijowa opracował monografię W. ob. Opisanie Kiewa, 1868, t. I, str, 254. Edward Rulikowski. Wyszogród, w dok. , Visegroth, starożytny gród nad Wisłą z lew. brzegu, przy ujściu Brdy, w pobliżu dzisiejszego miasta Fordona, w pow. bydgoskim. Punkt ten ze względu na skręt, jaki w tem miejscu czyni koryto Wisły, zwracające się ku północy, zdawna miał znaczenie strategiczne i handlowe. O dawnem zaludnieniu świadczą liczne wykopaliska. Pomorzanie zapewne wznieśli tu gród, uważany za klucz otwierający wstęp do ich ziemi. Przy grodzie zdawna istniało targowisko. Ztąd też częste się toczyły boje o posiadanie tego punktu. Z aktu wydanego dla klasztoru w Trzemesznie przez ks. Mieszka r. 1145 w Gnieźnie, dowiadujemy się, że książę ten nadał zamek W. comesowi Januszowi Janus, który z żoną Sulisławą obdarza klasztor w Trzemesznie połową dochodu z karczem w W. , opłat targowych, ceł, wsią Łoskuń i przytem daje clausuram jaz na rz. Brdzie. Zdawna istnieje przy zamku kaplica a potem kościół parafialny, którego patronat należy do książąt pomorskich. Biskup kujawski Michał nadaje r. 1232 dziesięciny tego kościoła ze wsi Orłów pod Inowrocławiem zakonowi, który ma płacić kościołowi w W. trzy grzywny rocznie. W r. 1237 takiż układ zachodzi z dziesięcinami ze wsi Szadłowice Perlbach, Pomer. Urkundenbuch, 38, 52. Mestwin, ks. pomorski, tytułuje się księciem wyszogrodzkim i wydaje r. 1286 klasztorowi byszewskiemu przywilej uwalniający wieś Trzęsacz i inne od ciężarów książęcych in districtu cas tellaturo de Wissegrod a longis retroactis temporibus noseuntur possidere Perlbach,

Wyszogród

Wyszogród