września otrzymał król listy od Piotra W. , donoszące o zdobyciu Narwy i zawarciu przymierza z Polską, w czem pośredniczył Działyński, wojew. chełmski. W kilka dni potem opuścił król z wojskiem miasto. R. 1747 pożar zniszczył miasto. Za rządów pruskich wzmógł się napływ żydów, którzy wznieśli bóżnicę, zaś dla rozsiedlanych po brzegach Wisły kolonistów niemieckich urządzono parafią ewangielicką i oddano jej dawny kościół franciszkański. Zamek wyszogrodzki stał w pobliżu dzisiejszego rynku i bóżnicy. Zbudowany na nowo przez Kazimierza, przechował się do połowy XVII w. w całości. Swięcicki w Opisie Mazowsza nazywa go znanym z piękności. Według lustracji z r. 1616 służył za mieszkanie starostom. Część stanowiąca mieszkanie książąt była w złym stanie. Istniała jednak izba stołowa z sufitem malowanym i izba sądowa. W r. 1798 rząd pruski sprzedał mury na rozbiórkę. Z cegieł wystawiono kilka domów w mieście. Fundamenta miały do 6 łokci grubości a do 10 sążni głębokości. Kościół parafialny, p. w. św. Trójcy, istniał zapewne jako kaplica przy grodzie, od bardzo odległych czasów. Wacław, ks. płocki, oddał go r. 1320 wraz z probostwem bożogrobcom miechowskim, którzy przebywali tu aż do supresyi w r. 1819. Ostatni z zakonników ks. Dziurzyński był proboszczem do r. 1846. Odtąd zarządzają parafią księża świeccy. Po spaleniu kościoła w r. 1778 Miechowici wystawili nowy, obecny, w latach od 1779 do 1786. Kościół ten nie ma żadnych zabytków, prócz bardzo pięknej, srebrnej monstrancyi ostrołukowej z XIV w. Bogactwo ornamentów i misterne wykończenie szczegółów nadaje temu zabytkowi niepospolitą wartość. Tenże sam ks. Wacław miał sprowadzić i osadzić franciszkanów w W. przy kościele Wszystkich Świętych. Drewniany kościół spłonął r. 1661 i po odbudowaniu z cegły został poświęcony r. 1675, p. w. N. Panny Maryi Anielskiej. Trzeci kościołek, p. w. św. Barbary, z drzewa wzniesiony, nad Wisłą, spłonął w r. 1799. Dziś nie ma po nim śladu. W. par. , dek. płocki, około 4000 dusz. Wyszogrodzkie starostwo grodowe, leżało w województwie mazowieckiem, ziemi wyszogrodzkiej i podług lustracyi z r. 1669 składało się z miasta Wyszogrodu i z wsi Kamion, Przecławice, Rębów, Morgi, Orszymów, Więzowo, Grodkowo, oraz 4 dzierżaw. W r. 1771 posiadał je Michał Szymanowski, opłacając kwarty złp. 3359 gr. 10, a hyberny złp. 1257 gr. 11. Na sejmie z r. 1773 74 Stany Rzpltej zatwierdziły tegoż w posiadaniu emfiteutycznem rzeczonych dóbr. O W. pisał W. H. Gawarecki Opis topograficznohistoryczny ziemi wyszogrodzkiej, Warszawa, 1824. Wiadomości historyczne o okopach starodawnych nad Wisłą, między miastem W. a wsią rządową Drwały, w powiecie i gubernii płockiej Bibl. Warsz. , 1852, t. III, 169. Tyg. Ilustr. z r. 1863, t. III, str. 96. Br. Ch. Wyszogród, wś, pow. pińczowski, gm. Opatowiec, par. Rogów. W r. 1827 miała 15 dm. , 111 mk. Długosz wymienia tę osadę w par. Opatowiec, lecz nie podaje jej opisu L. B. ,, 410. Według reg. pobor. pow. wiślickiego z r. 1579 wś W. , w par. Opatowiec, własność kasztelana sandomierskiego Szafrańca, miała 12 os. , 4 łany, 4 zagr. z rolą, 4 chałup. , 5 biednych Pawiń. , Małop. , 214. Wyszogrod, Wyszhorod, wś nad Dnieprem, pow. kijowski, w 1 okr. pol. , gm. Piotrowce Stare, o 12 w. od Kijowa, ma wraz z leśną strażą. 844 mk. ; oprócz tego w cegielniach tutejszych przebywa latem do 500 osób. Włościanie, w liczbie 348 dusz rewiz. , uwłaszczeni zostali na 1723 dzies. , ze spłatą po 842 rs. 92 kop. rocznie. Oprócz tego do 5 gospodarzy należy 71 dzies. na prawie własności i 70 dzies. do cerkwi. Posiada cerkiew, p. w. św. Borysa i Hleba, w r. 1860 wystawioną z muru, na miejscu dawnej, wzniesionej r. 1744. Mieszkańcy trudnią się koszeniem zalewnych łąk Dnieprowych, ogrodnictwem warzywnem i w części tylko rolnictwem, dla niezbyt sprzyjających mu gruntów piaszczystych. Miejscowość tutejsza produkuje wyborną glinę garncarską. Jest tu kilka cegielni, w których wyrabia się rocznie do 5000000 sztuk wybornej cegły. W wyrwach pomiędzy górami natrafiono na ślad węgla brunatnego lignitu, lecz dotąd go nie eksploatowano. Jest tu źródłowisko, posiadające własności lecznicze. Pod wsią urządzony jest prom przez Dniepr. Okolica obfituje w stare uroczyska i mogiły, z których większa część nie była zbadana naukowo. W nowszych czasach rozkopano tylko dwa kurha ny Kreszczaty i Woronowy. W obudwu natrafiono na jednakową zawartość, t. j. na pomost złożony z grubych na pół zwęglonych pni, na wierzchu którego znajdowało się mnóstwo węgli i kości zwęglonych ludzkich i zwierzęcych. Na pierwszym z tych kurhanów miał stać słup pamiątkowy, z czerwonego łupku. Widocznie były to mogiły ciałopalne. Dokoła wsi ciągną się szczątki dawnych obwodowych wałów, od których otrzymała nazwę w pobliżu leżąca osada Wałki. Dość często z ziemi wydobywane bywają pieniądze z różnych wieków i narodów pochodzące. Znajdują się tu uroczyska i mogiły, jak to Warawin, Mała, Kiryłowa i góra Didowica. Miejscowość ta, dziś bez znaczenia, początkiem swym sięga odległej starożytności. Góra, na której wznosi się dziś W. , w dawnych wiekach nazywała się Chorewicą od legendowego Chorewa, którego braćmi byli Szczek i Kij, domniemany założyciel Kijowa Bielowski, Pomniki, I, kron. Nestora, str. 555 6. Według Nestora byli to książęta Polan, ludu słowiańskiego, który, jak chce Karamzin i Szafarzyk, w wieku ery na Wyszogród Wyszogród Wyszogrod