wiele, zwłaszcza w części północnej, równie jak i błot. W 1860 r. było w powiecie 76 cerkwi 31 drewnianych i 2 pustelnie męzkie. Role zajmnją do 125000 dzies. , lasy zaś 475000 dzies. Zbiór zboża nie wystarcza na miejscowe potrzeby. Hodowla bydła dość rozwinięta; było 41500 sztuk koni, 81000 bydła rogatego, 53000 owiec zwyczajnych i 7000 trzody chlewnej. Pod względem przemysłowym było w powiecie 13 zakładów przemysłowych główniejsze trzy przędzalnie bawełny, produkujących na 827094 rs. Nadto mieszkańcy zajmują budowa statków wodnych, bednarstwem, wyrobem naczyń drewnianych, kołodziejstwem, pędzeniem dziegciu, smoły i terpentyny. Wysznie Horodno, wś, pow. borysowski, w 2 okr. pol. łohojskim, gm. Ziembin, o 42 w. od Borysowa. W pobliżu stare horodyszcze. Wysznie Pole, ob. Wiszniopol. Wysznie Żary, pow. rzeczycki, ob. Żary. Wyszniów, właściwie Wiszniów, wś skarb. , pow. włodzimierski, gm. Luboml, 151 dm. , 1016 mk, cerkiew, szkoła, wiatrak. Wyszogotowo, niem. Hochdorf, kol. , pow. pleszewski, ob. Wysogotowo. Wyszogród, dawniej Wyszegród, w dok. z r. 1231. Wisegrod, 1239 Wissegrode, 1576 r. civitas Visszegradensis, osada miejska, przed r. 1867 miasteczko, na praw. brzegu Wisły, pod 52 23 10 szer. płn. i 37 5 1 dług. wsch. od P. , na wyniosłym obszarze rozdzielonym na dwie połowy przez głęboki jar, spływający do Wisły. Na wąwozie tym stoi most. Odl. 65 w. na płn. zach. od Warszawy, 39 w. na wsch. płd. od Płocka, około 8 w. na zach. od Czerwińska. W. posiada kościół parafialny katolicki, murowany, kościół par. ewangielicki, synagogę, dom przytułku dla ubogich, trzy szkoły początkowe jednoklasowe męzka, żeńska i ogólna, urząd pocztowy, przystań dla statków parowych, 220 dm. 63 murow. , 54 z pruskiego muru, 103 z drzewa 4009 mk 1829 męż. . 2180 kob. , w tej liczbie 3034 żyd. , 2213 mr. ziemi w tem 1942 należy do mieszczan, 25 mr. do zakładów dobroczynnych, 83 rządowych, 77 do osady, 86 do probostwa. Z zakładów przemysłowych istnieją tu młyn wodny, dwie olejarnie, cegielnia, fabryka octu. Odbywa się 6 jarmarków do roku. W r. 1827 było 279 dm. i 3305 mk; 1864 było 238 107 mur. i 3977 mk. 2997 żydów. Domy ubezpieczone były w r. 1865 na 102, 680 rs. Jestto starożytna osada, utworzona przy zdawna istniejącym tu grodzie. Na przeciwległym brzegu leży wś Kamień. Akt uposażenia klasztoru w Mogilnie z r. 1155 wylicza W. w liczbie osad dających opłaty na rzecz klasztoru i wspomina zapewne tę wieś Kamień, jako kres obszaru a raczej pasa osad nadrzecznych przewozów przez Wisłę, zobowiązanych do daniu na rzecz kla sztoru. W akcie nadania w r. 1231 wsi Prandocina opactwu w Mogile, sporządzonym in Smarsowicz, powiedziano dum edificatur a duce Conrado castrum Wisegrod. Zapewne więc Konrad zbudował nowy zamek na starem grodzisku. W r. 1239 Bolesław, ks. mazowiecki, nadaje tu zapewne Wissegrado Templeryuszom wsi Orzechowo, Dręszewo i Skuszew, leżące nad Narwią i Bugiem Ledebur, , XIV, 324 i Ulanow. Dokum. mazow. , 280 5. Według latopisu hypacowskiego Konrad daje tu w r. 1280 schronienie Danielowi, ks. halickiemu. Bolesław, ks. płocki, umiera tu w r. 1313. Bolesław, ks. mazow. , nadaje W. r. 1349 w posiadanie matce Elżbiecie donacionem Wyssegrod et Castelanie Wyssegrodensis cum suo toto districto, przyczem akt podaje szczegółowo linią graniczną tej kasztelanii od płockiej. Kazimierz W. zajął zamek tutejszy i odbudował go podobno. Janusz, ks. Mazowsza i Rusi, w r. 1398 rozszerza prawa miejskie, nadając mieszczanom sądownictwo w sprawach kryminalnych większych i mniejszych, według ustaw prawa chełmińskiego. Wioski należące do miasta podlegały tej juryzdykcyi. Nadto otrzymali mieszczanie wolność od opłaty ceł w całem państwie Janusza, postrzygalnią, łaźnią i wagę Kod. Maz. , 126, 127. Dzięki dogodnemu położeniu W. rozwijał się pomyślnie w i XVI w. , póki wzrost Warszawy nie skoncentruje w niej handlu i przemysłu okolic nadwiślańskich. Rozwinął się mianowicie w W. wyrób sukna było 24 majstrów, produkujących około 4500 postawów rocznie, piwowarstwo po 1000 korcy rocznie przerabiano i rzemiosła. W r. 1526 wójt okazał przywilej od Anny Odrowążówny, po śmierci ks. Janusza, na folwark i ogród ze wszystkiemi wolnościami od podatków i od posłuszeństwa miejskich. W r. 1564 było wolnych domów miejskich 10, na które mają przywileje od książąt. Mniszych domów 31, też mają przywileje odksiąźąt, ale nie są pod posłuszeństwem miejskiem Lustr. , 4, 96. W r. 1564 liczono jakoby 308 rzemieślników. Istniał też tu skład towarów i ztąd mieszkali kupcy. Zygmunt August zatwierdził ustawy tutejszego cechu krawców i kuśnierzy. W przywileju Zygmunta III dla cechów tutejszych, w r. 1597 wydanym, wymieniono złotników, mieczników, ślusarzy, kowali, kotlarzy, stolarzów, bednarzów, kołodziejów, rymarzów, szklarzy, szmuklerzów. Na początku w. liczne ogrody i winnico mieściły się na stokach wybrzeża. Wojny i ogólny upadek materyalny sprowadziły ruinę miasta. Po przemyśle sukienniczym został ślad tylko w nazwie ulicy. W r. 1704 August, odebrawszy Warszawę z rąk Szwedów, stanął we wrześniu obozem pod W. Dnia 22

Wyszogród

Wysznie Horodno

Wysznie Pole

Wysznie Żary

Wyszniów

Wyszogotowo