je się dużo cennych dzieł sztuki; park zalicza się do najpiękniejszych w kraju. Tak więc W. L. były z licznych dóbr sapieżyńskich na Litwie ostatnią, posiadłością ziemską, pozostała w tej rodzinie, dopóki po kądzieli nie przeszły w dom hr. Potockich Sapiehowie, p. hr. Ożarowskiego, n, 80. W r. 1775 d. 18 września Stanisław August, jadąc z Białegostoku do Wołczyna, miejsca swego urodzenia, zatrzymał się chwilowo w W. Kościół parafialny katolicki, obecnie wznoszący się na przedmieściu, stanął w r. 1603 funduszem Andrzeja Wojny, krajczego w. ks. lit. , gdy pierwotny z drzewa, wedle podania, przez wojska obce spalony został. Andrzej Wojna uzupełnił wtedy nadania swego ojca Wawrzyńca, a ztąd w rocznikach kościelnych zyskał miano munificentissimi fandatoris. Biskup łucki i brzeski Paweł Wołucki 1609 r. d. 22 sierpnia konsekrował ten kościół, p. t. Trójcy św. i naznaczył dzień poświęcenia na niedzielę po św. Bartłomieju przypadającą. Murowana ta świątynia, w formie krzyża, długości 44, szerokości 12 arszynów, murem wysokim oprowadzoną została. Po kilkakroć odnawiana w r. 1735 kosztem Michała Sapiehy, wwdy podlaskiego, 1781 r. Aleksandra Sapiehy, ostatnio zaś w r. 1872 staraniem obecnej właścicielki. Stan obecny swiątyni świadczy, iż od wieków opiekowali się nią możni właściciele. Ściany zawieszone obrazami pierwszorzędnych malarzy krajowych i zagranicznych, pochodzących po większej części z galeryi pałacowej Gdy w r. 1695 wszystkie dawniejsze ołtarze oddano cerkwiom, stanęły nowe wielki św. Trójcy, oraz w dwóch kaplicach P. Jezusa ukrzyżowanego i Niepokalanego Poczęcia N. M. P. Snycerskie roboty wykonał Lisowski z Kamieńca. W r. J 767 ks. Aleksander Sapieha po śmierci swego ulubionego brata Michała, krajczego w. ks. lit. , fundował altaryę P. Jezusa ukrzyżowanego, i na suffragia zapisał dochód od 1500 r. zabezpieczony na dobrach W. Fundusz ten powiększył ks. Kłokocki, biskup sufrag. brzeski. Kaplica ta Pana Jezusa w r. 1845 zupełnie przerobiona w stylu gotyckim, z oknami różnokolorowemi, ołtarzem i kratą odlanemi z żelaza, prześlicznej roboty, stanowi kaplicę grobową ks. Sapiehów, jak to wskazują herby ich na kracie umieszczone. Pomnik z napisem na marmurze, złotemi głoskami ryty, poświadcza, że tu złożone zostało 1768 r. serce Michała ks. Sapiehy, dziedzica hrabstw Zelwy, Dereczyna i in. Prześliczny obraz olejny N. M. Panny zdobi jedną ścianę. Naprzeciw skarbca znajduje się zakrystya, tak obszerna, że gdy restaurują kościół, w niej odprawia się nabożeństwo. Kilka portretów dobrego pendzla zdobi jej wnętrze, mianowicie Andrzeja Wojny, fundatora, ze stosownym podpisem, Pawła Wołuckiego, Fran. Kobielskiego i Feliksa Turskiego, biskupów sufraganów brzeskich. Z licznych aparatów kościelnych zwraca uwagę bogaty or nat, przerobiony z czapraka ks. kanclerza. Dzwo ny w r. 1692 przelane ze starych kosztem ks. Jankiewicza, kanonika łuckiego i miejscowego proboszcza, większy z nich p. t. św. Piotra i Pa wła, z napisem wierszowanym łacińskim, wszy stkie poświęcone 1743 r. d. 4 sierpnia przez bi skupa Fr. Kobielskiego. Przy kościele istnieje bractwo różańcowe, zaprowadzone 1699 r. przez ks. dominikanów z Janowa Podlaskiego. Opo dal kościoła parafialnego, na wzgórzu oddzielonem parowem, w r. 1772 kosztem ks. Słonczewskiego, proboszcza, postawiono w sześciokąt ka plicę św. Barbary, w miejscu dawnego kościoła a później kaplicy drewnianej. W kaplicy tej pogrzebiony ks. Adam Kłokocki, biskup sydyneński, sufrag. brzeski, 1719. Dnia 4 grudnia obchodziła się tu odpustem uroczystość św. Bar bary. Dziś kaplica ta stanowi skład niepotrze bnych sprzętów kościelnych, oraz papierów po skasowanych parafiach katolickich w Wołczy nie, Wielanowie, Zbierechowie, Stawach i Między rzuconemi tu księgami, podpisany w r. 1887 znalazł oryginalną metrykę chrztu Stani sława Augusta, oraz brata jego Michała Ponia towskiego, prymasa, ogłoszone drukiem w Kłosach t. XLV, N. 1155 7. Pośród po rzuconych tu obrazów zwraca uwagę dzieło Smuglewicza, przedstawiające św. Stanisława, a pochodzące z Wołczyna. Parafia praw. , deka natu błagoczynia wysokolitewskiego, 2598 wier nych. Parafia katol. , dekanatu brzeskiego, 1942 dusz. Miała dawniej kaplicę w Śwityczach. Dekanat prawosławny obejmuje 18 parafii, ma 18 cerkwi paraf. , 14 filialnych, 5 cmentarnych, 1 kaplicę, 31958 wiernych. St. dr. żel. płd. zach. , na linii BrześćGrajewo, pomiędzy stacyami Łyszczyce o 17 w. a Kleszczele o 18 w. , odległą jest o 39 w. Brześcia 643 w. od Kijowa a 157 w. od Grajewa. Gmina należy do 2 okr. poko jowego do spraw włościańskich, obejmuje 17 okręgów starostw wiejskich, 51 miejscowości, zajmujących 802 dm. włośc. i 238 należących do innych stanów, 5673 mk. włościan. Włościa nie, w liczbie 1940 dusz rewiz. , uwłaszczeni zo stali na 5841 dzies. 4703 ornej. Oprócz tego w obrębie gminy znajduje się 10675 dzies. na leżących do właścicieli większej posiadłości, 2018 30 ornej ziemi skarbowej i 384 230 ornej cerkiewnej i kościelnej. Cały więc obszar gmi ny obejmuje 17918 dzies. 10408 ornej i ma 8505 mk. Okręg policyjny stan obejmuje 5 gmin powiatu W. Lit. , Połowce, Rohacze, Wierzchowicze i Wołczyn. M. R. Witanowski. Wysokie Lubelskie, wś, dawniej miasteczko, folw, i dobra, pow. krasnostawski, gm. i par. Wysokie, odl. około 5 mil na płd. od Lublina, 35 w na zach. od Krasnegostawu, a przeszło milę na płn. od Turobina, w malowniczym położeniu, po nad doliną wrzynającą się w płasko

Wysokie Lubelskie

Wysokie Lubelskie