roczna nasion dochodzi do 20000 pud. , a wysyłają się one w różne strony, a także i zagranicę. Okazy tutejszych nasion po kilkakroć na wystawach krajowych i zagranicznych odznaozane były najwyższemi nagrodami. Administratorem tak wzorowo prowadzonego gospodarstwa jest od lat wielu Bielawski. Przez dobra przechodzi tor dr. żel. brzeskograjewskiej i dwie szosy jedna łącząca st. kol. W. Lit. z st dr, żel. warsz. peters. Małkinią, a druga mko W. L. z m. Różana. W mku jest szpital żydowski; drugi zaś chrześciański, p. w. św. Jana Nepomucena, rozpoczęto budować jeszcze w r. 1763, z drugiej strony zamku za miastem, w miejscowości Mariampol, a potem Jampol, właściwie Janpol od patrona zwanej. Lecz po wyprowadzeniu już ścian, za zgodą konsystorza janowskiego, na wyraźne żądanie fundatora ks. Aleksandra Sapiehy, mury zostały zniesione i na innem miejscu w d 1 sierpnia 1773 r. przystąpiono do innej budowli, którą ukończono 1785 r. i wprowadzono doń ks. bonifratrów. W następnych latach staraniem i kosztem zakonników stanął tu większy kościół murowany. W 4 dziesiątku bieżącego w. bonifratrzy zostali usunięci od zarządu szpitala i klasztor zamknięto, szpital jednak pod kierunkiem osób świeckich utrzymano dotąd. W r. 1774, w myśl soboru trydenckiego i brzmienia miejscowego funduszu, kś. Słonczewski wyj murował tuż przy kościele domek na szkółkę parafialną; obecnie szkółki ludowe w dobrach znajdują się pod kierunkiem rządowych nauczycieli. O 1 w. za miastem, na drodze brzeskiej, lasek Sapieżyński, niegdyś Pieniaczką zwany, stanowi cel wycieczek mieszkańców. Pierwotne dzieje mstka nie są znane. W r. 1511 król polski potwierdza dożywocie na mieście Wysokiem, w pow. drohickim, nadanem mężowi Jadwigi AleksandrównyHolszańskiej, Iwanowi Bohdanowiczowi Chrebtowiczowi, przezwanemu Litawor, marszałkowi, namiestnikowi drohickiemu Ks. Z. , 8, k. 503 odw. . W r. 1525 król Zygmunt pozwala p. Jadwidze Janowej Litaworowej, marszałkowej, i synowi jej Kazimierzowi, wykupić wójtowstwo w mku Wysokiem od Raczka Piotrków, 1525, feria 6 post. f. S. Sebastiani. Jednocześnie taż Jadwiga wójtowstwa w Wysokiem i Horodku, w sumie 1000 cz. zł. i 1000 kóp gr. ustępuje synowi swemu Kazimierzowi, co król potwierdza M. L. , ks. Z. , 12, k. 481484. W r. 1538 sstą dzierżawcą Wysockim był przodek Hieronima Aleksandrowicza Chodkiewicza, Wolski Ławryn ob. Arch. ks. Sanguszków, t. , 158. Dowody miejscowego zamkowego archiwum za najdawniejszych współwłaścicieli W. podają Jerzego Jodkowicza z Pietkiewiczami; ostatniemi zaś z tej rodziny właścicielkami były Anna Jodkówna Józefowa Pietkiewicz, od których po kądzieli przeszły do Chlewickiej, sściny radomskiej. Spadkobierca tejże Stanisław Chlewicki h. Odrowąż, będąc bezpotomnym, odprzedał je Wawrzyńcowi Wojnie, podskarbiemu w. lit. , staroście pińskiemu, grodzieńskiemu i kobryńskiemu. który w tem miejscu, gdzie obecnie istnieje kaplica św. Barbary, w r. 1541 wystawił drewniany kościołek, syn zaś jego Andrzej, krajczy w. ks. lit. , na miejscu tej pierwotnej fundacyi wzniósł murowaną świątynię w r. 1603. Teofil Tryzna, w wda brzeskolitew. , testamentem spisanym r. 1644 d. 1 grud. , przekazał sumy na dobrach Raśnie, Wysokiem i. żonie swojej Izabeli z Lackich Akt. głów. tryb. lit. , XII, p, 318, 319. Syn krajczego lit. , Łukasz Wojna, w r. 1647 d. 20 czerwca, sprzedał dobra Wysokie, z Łumną, Śwityczami, Raśną, Zubanami i Wojnówką Pawłowi Janowi Sapieże, wdzie witebskiemu, staroście rosławlskiemu i borciańskiemu, a następnie hetmanowi, za 60000 złp. i wcielił takowe, jako oddzielny klucz, do obszernych dóbr swoich na Litwie. Wysokie musiało mieć wtedy kilka folwarków, gdyż później jako hrabstwo wraz z Wyhanowem, Telatyczami, Aleksandryą i Tołszczą, przynosiło dzierżawy rocznej 100000 złp. a należały doń jeszcze Łumna, Łumienka, Świtycze i Barszczewo. Rasną z mkiem i folwarkami Marcelinem, Samuelewem, Wojnówką i Rohaczami, stanowiła drugie hrabstwo, choć przez zły zarząd uszczuplone, w połowie b. w. nie ustępowało pierwszemu. Zubacze też z Jancewiczami, później Pusłowskich, dawało też 200000 rocznej intraty, tak, że ogółem wartości tych dóbr sapieżyńskich w obecnem położeniu, do 3 milionów złp. szacować można Pam. Relig. Moral. , t. XXVIII, nr. 6. Michał Korybut na prośbę Benedykta ks. Sapiehy, podskarbiego nadw. w. ks. lit. , w m. Wysokim, w dobrach dziedzicznych podskarbiego, ustanowił d. 16 stycznia 1671 r. czterotygodniowy jarmark na dzień św. Michała, wedle kalendarza rzymskiego, w czasie którego Benedykt Sapieha podług prawa ma wymierzać sprawiedliwość zgromadzonym gościom we wszelkich ich krzywdach Akt brzeskiego ziem. sądu, IV, p. 121 2. R. 1700 d. 10 sierp. podskarbi Benedykt Sapieha zrzekł się na rzecz syna swego Michała dóbr wysockich i siemiatyckich. Dobra wysockie składały na ówczas dwór stary Wysocki z komornikami, z Łumną, Łozowicą, Dołbuniewem, Litwinowiczami, Telatyczami, Raśną, Zubaczami, Minkowiczami i Wojnówką Akta T. G. L. , 1719, nr. 396. Ks. Michał, wwda podlaski, wraz z żoną swoją Ludwiką z Wielopolskich, przyczynili się wielce do upiększenia W. Odrestaurowali kościół, wymurowali wielki bazar na kramy, gdy zaś ich rezydencya ucierpiała wielce podczas wojen szwedzkich za panowania Augusta U, zrestaurowali wspaniały zamek, wzmocniwszy go wałami i wodą, a wokoło niego piękny założyli ogród. Zniszczenie to musiało być wielkie, skoro szlachta brzeska zebrana na sejmik w r. 1714, na

Wysokie Litewskie