Wyrzutowo al. Wyszatowo, wś istniejąca niegdyś pod Brudzewem w pobliżu Mielżyna, w pow. Witkowskim. Istniało przed r. 1523. W. 1578 r. ma łan. os. 5. Należało wtedy do Mielżyńskiej, w której imieniu zarządzał Maciej Ruszkowski. R. 1618 posiadał W. jeden z dostojników gnieźnieńskich. Wyrzyki 1. wś, pow. węgrowski, gm. Borze, par. Czerwonka, ma 6 dm. , 25 mk. , 113 mr. W 1827 r. było 6 dm. , 37 mk. W dokum, z r. 1476 występują Mikołaj i Piotr Wyrzykowie z Folkowa i Jakub i Jan z Wyrzyk Kod. Maz. , 270 i 273. Wieś leżała w ziemi czerskiej. 2. W. al. Wyryki, wś, pow. konstantynowski, gm. Kornica, par. Górki, ma 38 dm. , 304 mk. , 600 mr. obszaru. Mieszka tu drobna szlachta. W r. 1827 było 31 dm. , 178 mk. 3. W. , ob. Wyryki. 4. W. Duże, W. Małe i W. Odoje, trzy wsi, pow. pułtuski, gm. Gołębie, par. Klukowo. W 1827 r. W. Duże miały 15 dm. , 103 mk. ; W. Małe 7 dm. , 40 mk. ; W. Odoje 4 dm. , 26 mk. W r. 1576 wś Wyczyki w par. Klukowo ma 143 4 łan. , 6 juger Pawiń. , Mazowsze, 318. 5. W. , wś, pow. łomżyński, gm. i par. Drozdowo. Mieszka tu drobna szlachta. W r. 1827 było 11 dm. , 71 rak. Według reg. pob. pow. wizneńskiego z r. 1577, wś W. w par. Drozdów, miała 6 łan. Pawiń. , Mazowsze, 357. 6. W. Nowa Wieś i W. Sokola Łąka, dwie wsi, pow. łomżyński, gm. i par. Puchały. Mieszka tu drobna szlachta. W r. 1827 W. Nowa Wieś miały 11 dm. , 57 mk. a W. Sokola Łąka 9 dm. , 48 mk. W aktach sądowych z r. 1457 spotykamy już wynienione W. Sokola Łąka, W. Nowa Wieś. Jest to gniazdo Wyrzykowskich. W r. 1578 wś Nowa wieś Wyrzyki w par. Puchały ma w jednym dziale 51 2 włók, wś Wyrzyki Wypychy Modzele 5 łan. i 1 zagr. w jednej części, Wyrzyki Sokola Łąka 4 działy z 15 łanami Bawiń. , Mazowsze, 370. 4. W. Pękate, wś, pow. płoński, gm. Modzele, paraf. Klukowo, odl. 24 w. od Płońska, ma 8 dm. , 67 rak. , 113 mr. W r. 1827 było 9 dm. , 53 mk. Wyrzysk al. Wyrzysko, Werzysko, Wyritz, niem. Wirsitz, miasto nad Łobżonką, na płd. Łobżenicy, na płn. zach. Nakła, centr powiatu wyrzyskiego leży między Miasteczkiem, Szamocinem, Kcynią, Nakłem, Mroczą, Łobżenicą i Wysoką. Ma urz. stanu cyw. w miejscu, st. kol. w Osieku Netzthal na linii BydgoszczKrzyż, szkoła i parafia w miejscu, sądy w miejscu i Bile. Ma obszaru 508 ha, 129 dym. , 1428 dusz 590 katol. i 142 żydów. W r. 1326 Warcisław, ks. pomorski i Fryderyk, mistrz krzyżacki zawarli sojusz z biskupem Konradem z Kamienia przeciwko Polsce. W traktacie tym zobowiązali się Krzyżacy napastników polskich ścigać aż po Wyrzysk. Dziś miasto starych dokumentów nie posiada. W r. 1578 miało 25 łan. os. , 11 zagr. i 5 rzemieśl. Kiedy w r. 1773 przeszło pod panowanie pruskie, było własnością hr. Wrbno Rydzyńskiego, który je sprzedał Fryderykowi W. Król ten kazał tu zbudować kościół ewangielicki. W 1788 r. miał W. 31 domów i 180 dusz. Na początku XIX w. liczył 550 dusz. W r. 1816 było 43 dym. , 435 dusz, z tych 173 katol. i 48 żydów. W r. 1837 było 70 dm, 808 dusz; w r. 1843 dusz 892; w r. 1858 dusz 999; w r. 1861 dusz 1049. Kościół katolicki jest p. w. św. Marcina. Początki jego nie znane. Wizytacya z r. 1766 opiewa, że w miejsce drewnianej świątyni Mikołaj z Wrbna Rydzyński w r. 1738 własnym kosztem zbudował nową w pruski mur. Tę d. 31 maja 1744 r. poświęcił Józef Tadeusz z Kiekrza Kierski, sufr. pozn. Po 120 latach kościół ten ustąpił miejsca nowemu, murowanemu w stylu gotyckim, kosztem parafian przy pomocy rządu. Poświęcił go 4 listop. r. 1860 Józef Kuczyński, dziekan nakielski. W r. 1821 kościół wyrzyski otrzymał dzwon z rozebranego wtedy kościoła podominikańskiego w Gnieźnie. W r. 1813 rozkopano na obszarze W. cmentarzysko przedhistoryczne. 2. . W. , domena krol. , ma 1238 ha obszaru, 25 dym. , 367 dusz, z tych 158 katol. W r. 1793 do klucza wyrzyskiego należało jeszcze Grabowo, Osiek, Pruszcz i Wysoczka. w W. ks. Poznańskiem, w regencyi bydgoskiej ma 211 4 mil kw. obszaru. Utworzony z części obszaru dawnego województwa gnieźnieńskiego, graniczy z regencyą kwidzyńską Prusy zachodnie i powiatami bydgoskim, szubińskim, wągrowieckim, chodzieskim. Zajmuje on część doliny i dorzecze Noteci, która w obrębie powiatu przyjmuje dopływy drobne Gniłą z Rokitką pod karczmą Wygoda, Łobżonkę z Lubsią i Rudną pod Wyrzyskiem. Prócz tego spotykamy tu około 40 jezior drobnych z których ważniejsze są Rościmin, Drzewianowo, Sławianowo. Gleba żyzna. Ludność trudni się rolnictwem i chowem bydła. Z ogólnego obszaru powiatu obejmującego 115981 ha, na rolę przypada 76244 ha, na łąki 15988 ha, lasy 11910 ha. Czysty dochód z 1 ha roli obliczono na 10, 18 mrk, z 1 ha łąk 13, 32 i 1 ha lasu 3, 92 mrk. Z tego do miast należy 5531 ha 3636 roli, 1088 łąk, 37 lasu do gmin wiejskich 45491 ha 33591 rob, 6391 łąk, 519 lasu i do większej posiadłości 64959 ha 39017 roli, 8509 łąk, 11354 lasu. W r. 1885 ludność powiatu wynosiła 57367 mk. 27859 męż. , 29508 kob. . urodzonych w powiecie było 40026. Co do wyznania; 27655 katolików, 27823 ewang. , 54 innych wyzn. , 1834 żydów. Na miasta przypadało 13941 mk. , z tych urodzonych w powiecie 8752, katolików 5572, protest. 6771 i 1571 żydów. Gminy wiejskie miały 27387 mk. , w tem 11621 katol. , 15483 prot. , 27 innych wyzn. , 256 żydów, na obszarze większej posiadłości było 16039 mk.

Wyrzutowo

Wyrzutowo

Wyrzyki