podmiejskie itp. . Ludnośó powiatu prócz Warszawy wynosi obecnie 148, 436 mk. , i j. 5, 451 na milę kwadr. , a 99 na 1 klm. Prawie połowa tej ludności mieści się w gminach otaczających Warszawę i stanowiących jej przedmieścia poniekąd, jak Brudno 21J60 mk. , Wilanów 8, 154, Młociny 10, 898, Mokotów 8708, Czyste 16, 280, Zaborów 3, 677. W gminach tych mieszka znaczna liczba robotników, wyrobników, rzemieślników, zarobkujących w Warszawie. Jedynem miastem w powiecie obok Warszawy jest Nowydwór 5, 641 mk. . Pod względem kościelnym powiat stanowi warszawski dekanat archidyecezyi t. n. i składa się z 23 parafii Babice, Borzęcin, Kazuń, Kiełpiuj Łomna, Nieporęt, Nowydwór, Okuniew Pęcice, Piaseczno, Powsin, Grodzisk, Raszyn, Słomczyn, Służew, Tarchomin, Wawrzyszew, Wieliszew, Wilanów z filią Czerniaków, Wola, Zaborów, Żbików i Zerzno, położonych w pow. warszawskim, i 12 parafii miasta Warszawy. Pod względem administracyjnym powiat z wyłączeniem Warszawy, mającej oddzielny zarząd dzieli się na jedno miasto Nowydwór i 20 gmin wiejskich Blizne, Brudno, Cząstków, Czyste, Falenty, Góra, Jabłonna, Jeziorna, Młociny, Mokotów, NowoIwiczna, Nieporęt, Okuniew, Ożarów, Piaseczno, Pruszków, Wawer, Wilanów, Zaborów, Zagoźdż. W skład tych gmin wchodzą dwa dawniejsze miasteczka Okuniew i Piaseczno tworzy samo gminęj. Pod względem sądowym pow. warszawski dzieli się na 6 okręgów, sądów gminnych I. Łomianki, dla gmin Cząstków, Młociny i Powązki; II. Babice, dla gmin Zaborów, Ożarów, Blizne, Czyste; III. Raszyn, dla gmin Pruszków, Falęty, NowoIwiozna, Piaseczno; IV. Wilanów, dla gmin Mokotów, Wilanów, Jeziorna; V. Jabłonna, dla gmin Góra, Jabłonna, Nieporęt; VI. Wawer, dla gmin Brudno, Wawer, Zągóźdź. Warszawskie starostwo. Otaczające Warszawę wsi książęce musiały mieć zdawna już oddzielny zarząd. Z aktu ks. Janusza r. 1408 dowiadujemy się, że juryzdykcyą wójta warszawskiego rozciągała się na Jazdowo, Młociny, Wawrzyszew i Powązki. Obszar starostwa był zapewne znacznie większy. Z chwilą gdy Warszawa stała się centrem powiatu, a następnie rezydencyi księcia i stolicą oddzielnego księstwa, musiało być utworzone starostwo. W aktach spotykamy starostę dopiero r. 1474. Jest nim Wszebor ze Smólska. Nie wydobyto dotąd z dokumentów i ksiąg archiwalnych nazwisk wcześniejszych i późniejszych starostów. W r. 1581 starostą jest małopolanin Jerzy Niemsta z Chrzcięcic h. Jastrzębiec, zapalony protes. iant. Pod bokiem dworu i w obec władzy marszałków nadwornych starostowie nie mogą wywierać wielkiego wpływu na sprawy miejskie, ni dopuszczać sie aktów samowoli. Podług lustracyi z r. 1665 starostwo składało się z miast Starej i Nowej Warszawy, Grzybowa i z wsi Wielka Wola, Mokotow, Powązki, Polków, Buraków, Wola Burakowska, Brudno, Marki, Żerań, Słupno, Wola Ząbkowa, Grodzisko, oraz z oddzielnych dzierżaw Jeziora, Okrzeszyno, Lesznawola, Ożarów, Piaseczno, Sekocin, Chylice, Wichradz, Stromiec, Niemojowice, Batków, Kozina i Długawola. W r. 1771 posiadał je Fryderyk Bruehlj generał artyleryi koronnej, opłacając kwarty złp, 3, 367 gr. 21, a hyberny złp. 3, 887 gr. 21. Na sejmie z r. 1773 75 Stany Rzpltej przyznały te dobra w posiadanie emfiteutyczne Bruehlowi. Podług spisu urzędowego z r. 1796 grunta starościńskie w obrębie dzisiejszej Warszawy mieściły się przy ulicach Mazowieckiej, Królewskiej, Twardej, Elektoralnej, Grzybowskiej, Ciepłej, Ceglanej, Żelaznej, Prostej, Chmielnej, Wolskiej i Karolkowej. Po r. 1815 z dóbr rządowych w okolicy Warszawy utworzoną została ekonomia Warszawa, z której wydzielono w r. 1835 na majorat dla pułkownika Rubiec wś Załubice. Pozostała część dóbr ekonomii przy skarbie składała się z folw. Ząbki, Buraków, Kamionek, Królikarnią, Jelonek; kolonii Sielce, Mokotów al. Wierzbno, Grochów, Władysławów, Lewicpol, Lewinów, Wierzbnia i lasów rządowych; wójtowstwa Marki, Brudno, Młyn, Gocławek; jeziora Sieleckie, Kamionkowskie i Gocławskie. Posiadłość Powązki obozowe, utrata, Izabelin, cegielnia do przedmieścia Pragi należąca; wsi Ząbki, Buraków, Szopy Polskie i Nie mieckie, Odolany, Gocław, Gooławek, Kępa Gocławska, Wygoda, Kawęczyn, Marki, Grodzisk, Sikory, Sokołówek, Cisie przeszły przeważnie w ręce prywatne. Statystykę miasta opracował prof. A. Załęski, opisy budowli, pomników, ogrodów i bibliografią obrobił Wład. Korotyńaki, danych do statystyki gubernii dostarczył Dr. J. Banze mer, częśó fizyczną i historyą miasta, tudzież opisy powiatu i gubernii skreślił Br, Chle, bowski. Warszawazaśc. nad rz. Bołoozą; naprze ciw ujścia do niej Ihumenki, pow, ihumeński, w 4 okr. poL i gm. Puchowicze, par. katol. Błoń, o 4 mile od Ihumenia. A. Jel, Warszawa, parow pod Kaniowem, za Suchym Dunajcem. Warszawa 1. grupa domów w Krasowie, pow. lwowski. 2. W. , os. karcz. , w gm. 0serdów, pow. sokalski. Warszawa, urzęd. Warschau, NeuWar

Warszawa

Warszawa