ste wylewy osadzają grube warstwy żyznego błota t. zw. mady. Obszar zajęty przez lasy wynosił w 1880 r. 408, 808 morg. Nieurządzonych było 234, 803 m. , urządzonych 174, 005. Lasy prywatne zajmowały 233, 827 morg. 73, 859 urządzonych, koron. 14, 048 m. , instytutowe i miejskie 13, 457 m. , rządowe 60, 987 m. , poduchowne 2, 946 m. , donacyjne 9, 712 m. , zajęte przez rząd 420 m. Świeżo wyrąbanych było 79, 795 m. , z tych zasiano i zadrzewiono 25, 475; instytutowych i koron. zadrzewiono 5, 342 m. Włościanie mieli 1, 944 m. , za serwituty dostali 12, 550. Do osad miejskich należało 2, 057 m. Łąk było w gubernii około 170, 000 morg, , dawały ona około 5, 000, 000 pudów siana. Uprawa roli stanowi główne zajęcie ludności, a produkcya rolna najmuje pierwsze miejsce w ogólnej wytwórczości obszaru. W r. 1891 według urzędowych wykazów wysiano na obszarze gubernii 345, 335 czetw oziminy zebrano 1, 300, 018, 309, 612 jarzyny zebr. 1, 082, 380, 762, 306 kartofli 2, 009, 597, podczas gdy w r. 1889 wysiano 291, 645 czetw. oziminy 1, 129, 151, 280, 664 jarzyny 776, 340 i wysadzono kartofli 849, 593 czetw. 4, 604, 152 zebr. . Buraków cukrowych zebrano w 1889 r. 1, 071, 000 czetw. Sady owocowe zajmowały w dobrach prywatnych i koloniach 8, 177 m. , u włościan 2, 556 m. , w osadach miejskich 123 m. , w dobrach koronnych 229, rządowych i instytutowych 145 m. ; ogółem 11, 002 morg. Hodowla bydła jest dość rozwinięta. Wr. 1891 liczono 24, 348 wołów i buhajów; 242, 660 krów, 35, 478 jałówek, 37, 506 cieląt. Cyfry owiec znacznej z powodu rozpowszechnionej ich hodowli dla produkcyi wełny, wykazy urzędowe nie podają. Około r. 1879 było w gubernii 655, 145 sztuk owiec, w tej liczbie 295, 732 merynosów, 315, 992 zwyczajnych i 43, 421 chodowanych na mięso. Oo do rozmiarów większych posiadłości, to według danych zebranych przez Towarz. Kredyt, ziemskie, majątki z pożyczką od 3, 000 do 25, 000 rs. stanowiły 78, z mniejszą od 8, 000 rs. 10 1 2 większą nad 25, 000 rs. 11 1 2 ogólu dóbr. Przeważa więc średnia własność. Wielkich posiadłości, prócz dóbr cesarskich Księstwo łowickie niema woale. Przemysł fabryczny dzięki licznym i łatwym komunikaoyom rozwija się pomyślnie, W r. 1892 istniało w gubernii prócz Warszawy 1892 fabryk zatrudniają26, 076 robotników; wyprodukowały one za 31, 033, 939 rs. W r. 1889 było 1, 667 zakładów, 26, 163 robotn, a produkcya wynosiła 32, 215, 413 rs. W ciągu r. 1891 przybyło 15 nowych fabryk, 12 zamknięto, 5 przeniesiono do Warszawy. W produkcyi fabrycznej pierwsze miejsce zajmuje powiat warszawski Słownik geograficzny T. XIII. Zeszyt 146. 7, 627, 865 rs. , drugie błoński 7, 015, 101, ostatnie zaś radzymiński 230, 632 rs. . Produkcyą rzemieślniczą oceniają wykazy urzędowo na 4, 671, 915 rs. Liczono 59 ceohów, 9, 965 rzemieślników. Na wiejskich domowych warsztatach wyrobiono płótna 806, 021 arszynów. Najgłówniejsze gałęzie przemysłu fabrycznego są oparte na przerabianiu produktów rolniczych. Cukrownie, w liczbie 19 z tych 13 z rafinerjamŁ zajmowały 7, 701 robotników, przerobiły w 1889 r. 1, 868, 107 berkowców buraków i wyprodukowały 2, 156, 624 pudów cukru wartości 9 664, 053 rs. Gorzelnie w liczbie 46, wyprodukowały około 37 milionów stopni spirytusu wartości 3, 705, 880 rs. W 1876 r. było 71 gorzelni, które wyrobiły 25, 769, 519 stopni spirytusu, przeważnie z kartofli 1, 611, 385 pudów. Pomimo znacznego zmniejszenia ilości zakładów z 71 na 46 produkcya ogólna wzrosła. Browarów było 31 i te przerobiły 153, 000 pudów słodu i wydały piwa około 700, 000 wiader wartości 542, 525 rs. Najznaczniejszym zakładem przemysłowym w gubernii jest fabryka wyrobów płóciennych i konopnych w Żyrardowie w powiecie Błońskim, zatrudniająca 8, 454 robotników z produkcyą na 5, 566, 210 rs. Fabryka wyrobów wełnianych w Markach, pow. warszawski, zatrudniała 917 robotników i wyprodukowała za 1, 800, 000 rs. Papiernia w Soczewce 560 robotn. wyprodukowała 585, 712 rs. Papiernia w Jeziornie 665 robotn. wyrobiła za 300, 000 rs. Do większych zakładów fabrycznych zaliczyć także należy 7 fabryk mydła i świec w pow. warszawskim, zatrudniających 152 robotn. , z produkcyą 481, 427 rs. , jako też 6 fabryk żelaza w tymże powiecie z 378 robotn. , z produkcyą na 600, 000 rs. Fabryka gazu dla Warszawy we Woli zatrudniała 420 robotn, i produkowała na 757, 000 rs. , 19 cegielni w pow. warszawskim o 768 robotn. , wyprodukowały za 330, 650 rs. , 180 wiatraków i młynów w powiecie warszawskim o 150 robotnikach wyprodukowały za 1, 021, 310 rs. a prócz tego 3 młyny parowe w tymże powiecie, zatrudniające 95 robotników, wyrobiły za 619, 450 rs. , ogółem zaś w gubernii 1, 216 zakładów młynarskich w połowie wiatraki o 1, 373 robotnikach, dostarczyło za 3, 508, 994 rs. Dwie fabryki szkła w pow. warszawskim, przy 204 robotnikach wyprodukowały za 169, 684 rs. Dwie fabryki fajansu w Włocławku o 336 robotnikach wytworzyły za 165, 000 rs. Garbarni było 38 o 138 robotn. . z produkcya 227. 881 rs. Drobny przemysł nie posiada ważniejszych ognisk, produkcya jego w połączeniu z rzemieślniczą obliczoną została na 4, 653, 436 rs. O roznaiarach handlu w gubernii po za obrębem Warszawy dać

Warszawa