1875; Społeczność W. w początkach naszego stulecia Warsz. , 1877. Dr. August de Woff. Bys topografii medycznej m. W. Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Warsz. , 1830. Józef Woliński, Uwagi o brukowem w mieście stołecznem W. Warsz, 1831. Wyniki zapisów do szkół elementarnych miejskich w W. na r. 1890 91 Wydanie magistratu. Wywod z praw kraiowyoh y szczegulnych m. Warszawie nadanych okazujący, że pretendowana przez ip. Teppera lokocya Żydów w Raszyniu iest prawu maiestatycznemu y mieyskiemu przeciwna, a skarbowi koronnemu szkodliwa 1783. W. Załęski, Rys statystyki porównawczej m. Warszawy. Część I. Statystyka zabudowań i ludności. Warszawa, 1872. Część II. Statystyka przemysłu rzemieślniczego Warsz. , 1873. W. K Zieliński, Kartka z dziejów Warszawy Pałac Kazanowskich w Upominku dla E. Orzeszkowej, 1893. K. Żukowski, Kompania kupiecka warszawska w kraju Polskim zamieszkana czyli przewodnik sprawunkowy populo et polo w W. r. 1790. Życiorys Armińskiego z widokiem obserwatoryum warsz, Kalendarz astronom. gospodarski na r. 1864; Tygodnik illustrowany i Kłosy mieszczące liczne artykuły o Warszawie, wydały spisy rzeczy; nie wymieniamy przeto szeregu rozprawek tam umieszczonych. Warszawska archidyecezya, utwrzona pierwotnie w 1797 r. , obejmuje dawną gub. warszawską i dzieli się na 14 dekanatów z tych grójecki, gostyński, grodziski, kutnowski, łowicki, nowomiński, radzymiński, skierniewicki, sochaczewski, warszawski, mieszczą się w obrębie gub. warszawskiej, z wyjątkiem nowomińskiego i radzymińskiego, których część mianowicie 4 parafie pierwszego i 2 drugiego leżą w gub. siedleckiej, zaś dekanaty brzeziński, łódzki, rawski w gub. piotrkowskiej, łęczycki w kaliskiej. Archidyecezya posiadała w 1885 r. 288 kościołów paraf. , 44 filialnych i kaplic, 5 klasztorów etatowych, 564 księży, sióstr miłosierdzia 203, wkonnic 64, wiernych 830, 212 z Warszawą. Mapę archidyecezyi warszawskiej wydał 1887 r. ks. Berdard Gratoweki, kapucyn. Podług takowej archidyecezya obejmowała 12 parafii w Warszawie i 270 po za Warszawą. Oprócz tego było 9 kość. filialnych, 12 kość. nieparafialnych w Warszawie i 8 po za Warszawą, 18 kaplic w Warszawie i 61 po za Warszawą, 7 resp. 6, oprócz kanoniczek i szarytek, klasztorów, 12 koso. poklasztornych w Warszawie i tyleż po za Warszawą. Warszawska gubernia utworzoną została w r. 1867, z części dawniejszej gubernii t. n. którą rozdzielono na trzy gubernie warszawską, kaliską, piotrkowską. . Obszar obecny wynosi 264, 46 mil kwadr, czyli 14, 562, 2 klm. al 12796, 1 wiorst kw. Obszar ten ciągnie się pasem wzdłuż lewego brzegu Wisły od ujścia Pilicy aż po granicę od Prus W. ks. Poznańskie. Niewielka stosunkowo częśó obszaru leży na praw. brzegu Wisły część powiatu warszawskiego i dwa całe powiaty radzymiński i nowomiński. Granice gubernii są od północy i półn. wschodu Wisła aż do ujścia Bugu, dalej Bug prawie po ujście Liwca, rzeki te oddzielają obszar gubernii od gub. płockiej i łomżyńskiej, od wschodu graniczy z gub. siedlecką, od połd. z siedlecką, radomską i piotrkowską, od połd. zach. z gub. kaliską od zach. z W. ks. Poznańskiem pow. inowrocławski. Obszar gubernii leży w pasie środkowych dolin, w dorzeczu Wisły przeważnie. Przedstawia równinę obniżającą się stopniowo z biegiem Wisły, pokrytą w czasach przedhistorycznych licznemi jeziorami, błotami i puszczami, których ślady dotąd przechowały się w puszczy kampinoskiej pow. sochaczewski, w jeziorach i błotach pow. gostyńskiego i włocławskiego koło Kowala zwłaszcza. Działanie wód, które jeszcze w czasach historycznych były ważnym czynnikiem kształtującym ten obszar, zostawiło swoje rezultaty w niezwykle licznych i grubych pokładach alluwialnych i dyluwialnych, złożonych z piasków, glin, iłów, żwirów i obfitujących w licznie rozsiano głazy narzutowe, dostarczające od wieków materyału na bruki miejskie, fundamenta budowli i na drogi bite. obecnie obszar jeziór wynosi tylko 0, 75 mili kwadr. ; ciągną się pasem równoległym do Wisły, w okolicach Gąbina, Gostynina i Kowala, tudzież w połudn, częściach pow. włocławskiego i nieszawskiego. Jeziora z okolic Kowala należą do systematu jezior zalegających obszar między Wartą a Wisłą, z bardzo niewyraźną linią działu wodnego. Prócz wielkich rzek jak Wisła, Bug z Narwią, w części Pilica, płynących przeważnie granicami gubernii, przerzynają jej obszar mniejsze dopływy Wisły, z lew. brzegu Jeziorna, Bzura z licznemi dopływami, Skrwą i Zgłowiączka, z praw. brzegu Swider Mimo wielkiego wyniszczenia lasów w obecnem wieku zwłaszcza, jest na obszarze gubernii w r. 1880 408, 808 morg. w tem 233, 827 prywatnych, reszta rządowe, miejskie, instytutowe. Gleba składa się przeważnie z lekkiej glinki przeplatanej warstwami lotnego piasku. Czysta glina pokrywa większe przestrzenie w powiatach błońskim, sochaczewskim i gostyńskim; czarnoziem pojawia się w okolicy Radziejowa nad granicą W. ks. Poznańskiego, zaś wzdłuż brzegów Wisły, w jej dolinie czę

Warszawa