położone pod 53 10 płn. szer. a 42 8 wsch. dług. , nad rz. Wołogdą, przy ujściu do niej Zołotuchy, Szagraszu i Sodinki, wzn. 433 st. npm. , połączone jest z Moskwą linią dr. źel. , długą 453 w. W 1861 r. było 1772 dm. 101 murow. , 47 cerkwi, monastery męzki i żeński, kaplica katol. 1057 parafian, 16867 mk. w 1888 r. 17795 dusz, 124 magazynów 58 murow. , 249 sklepów 179 murow. , bank miejski, założony w 1788 r. , 2 szpitale, dom dla obłąkanych, 4 przytułki, więzienie, dom poprawy, gimnazyum gub. od 1804 r. , szkoła żeńska, szkoła powiatowa i paraf. , seminaryum duch. od 1730 r. , szkoła duchowna, ochrona, biblioteka gimnazyalna. Dochody miejskie w 1860 r. wynosiły 30661 rs. Bo miasta należało 2210 dzies. W 1861 r. było w mieście 27 zakładów przemysłowych, z których najważniejsze 2 fabr. świec woskowych, produkujące na 27000 rs. Rzemieślników w tymże roku było 1062 280 majstrów. Wielu z mieszkańców zajmuje się budową statków wodnych, zarobkiem na przystani i przy spławie, oraz rolnictwem i hodowlą bydła. W mieście odbywa się jarmark od 6 stycznia, trwający dwa tygodnie. Założenie W. przypisują Nowogrodzianom w XIII w. Podlegała ona początkowo Nowogrodowi i wchodziła do składu prowincyi zawołockiej. Od połowy XV w. przeszła w posiadanie w. ks. moskiewskich. W 1613 r. miasto doznało strat od wojska polskiego. Od 1719 r. mto prowincyonalne gub. archangelskiej, od 1796 r. mto gubernialne. Wołogodzki powiat, położony w płd. zach. części gubernii, zajmuje 123 3 4 mil al. 5929 w. kw. Powierzchnia w ogóle równa; w części zachodniej i płd. zach. przechodzi dział wodny między dorzeczem Wołgi i Dźwiny Północnej. Gleba przeważnie piaszczystogliniasta i iłowata; podglebie stanowi glina i piaski formacyi permskiej. Z rzek najważniejsze Suchona, przybierająca od pr. brzegu Wołogdę, do której uchodzą Maslina, Tosznia i Weksa. Z jezior zasługują na uwagę Kubińskie, należące do powiatu południowem wybrzeżem, dalej Wielkie i Małe Głuche i Onaziemskie. W powiecie znajdują się rozległe błota. Lasy zajmowały 90974 dzies. , t. j. 1 6 część ogólnej przestrzeni. Znajdują się one wyłącznie w części zachodniej i płd. zach. W drzewostanie przeważa sosna i jodła. W 1861 r. było w powiecie bez miasta 120749 mk. 620 rozkolnik. , zamieszkujących 1804 miejscowości, mających 20103 dym. W t. r. było 110 cerkwi i 4 monastery. Główne zajęcie mieszkańców stanowi rolnictwo do 165000 dzies. pola orn. , uprawa lnu i chmielu, hodowla bydła do 78000 dzies. łąk; sprzęt siana dochodzi do 6207660 pudów. Wołogodzka gubernia, jedna z gubernii północnych Rossyi europejskiej, graniczy na płn. i płn. zach. z gub archangielską, na wschód z 889 Woł tobolską, na południowschód z permską i wiacką, na południe z kostromską i jarosławską, na zachód z nowogrodzką i ołoniecką i zajmuje podług Szwejcera 7200, 9 mil al. 348415 w. kw. , podług zaś Strjelbickiego 7312, 07 mil al. 353882 w. kw. Powierzchnia gubernii przedstawia wielką równinę, której wschodnia część od gub. tobolskiej do rz. Pieczory pokryta jest górami Uralskiemi; w części południowej ciągną się wzgórza UralskoAłauńskie. Tylko tarasy okalające doliny rzeczne stanowią jedyne miejsce zdatne do zamieszkania, pozostałe bowiem międzyrzecza przedstawiają nieprzebyte błota, gęstemi porosłe lasami. Z płodów mineralnych gubernii główniejsze są sól, kamień młyński, krzemień, alabaster i kamień szlifierski. Gleba w części płd. zach. mulista i gliniasta, w płn. wsch, z piaskiem i wapnem zmieszana; pasy czarnoziemu rzadkie i nieznaczne. W wody tak bieżące jak i stojące obfituje gubernia; rzek jest tu około 4800, z liczby których tylko 15 jest spławnych. Najważniejsze Suchona i Jug, z połączenia których powstaje Dźwina Północna, Łuża, Wyczegda, Sysoła, Waga, Pieczora i in. Jezior jest wiele najważniejsze Kubińskie; błota, szczególniej leśne, zajmują większą częśó gubernii. Lasy zajmowały do 33000000 dzies. , t. j. 91 ogólnej przestrzeni. Klimat surowy; średnia temperatura roczna w Wołogdzie wynosi 2 16 R. W 1861 r. było w gubernii 960848 mk. , obecnie zaś 1242798 mk. , t. j. 3, 5 na 1 w. kw. Ludnośó zamieszkuje 12318 miejscowości w tem 13 miast, 291 siół, 11235 wsi, mających w 1861 r. 132795 dym. Wsi w ogóle nie zbyt ludne. Największe mają zaledwo 50 dym. Pod względem etnograficznym większa część Inności 84 należy do plemienia wielkoruskiego, resztę 16 stanowią Zyrianie. W 1861 r. było w gubernii 754 cerkwi 655 murow. , 579 kaplic i 20 monasterów. Główne zajęcie mieszkańców stanowi przemysł leśny, dalej myśliwstwo, połów ptaków, rolnictwo i hodowla bydła. Ogrodnictwo i sadownictwo na bardzo niskim stopniu. Handel jest dość ożywiony, przemysł natomiast słabo rozwinięty, reprezentowany był w 1861 r. przez 351 fabryk i zakładów przemysłowych, zatrudniających 6560 robotników i produkujących za 901600 rs. Pod względem administracyjnym gubernia dzieli się na 10 powiatów griazowiecki, jareński, kadnikowski, nikolski, solwyczegodzki, totemski, ustiuski, ust sysolski, welski i wołogodzki. Wołojcic 1. wś, pow. oszmiański, w 1 okr. poL, gm. Polany o 11 w. , okr. wiejski i dobra Wołłowiczów, Hermaniszki, o 14 w. od Oszmiany, 7 dm. , 55 mk. katol w 1865 r. 20 dusz rewiz. . 2. W. , folw. , tamże, o 14 w. od Oszmiany, 1 dm. , 27 mk. katol. 3. W. 1 i 2, dwie wsi, pow. oszmiański, w 1 okr. pol, gm. Soły o 5 w. , okr. wiejski Żuprany, 12 i 13

Woł

Wołogda

Wołojcic